همه چیز درباره‌ی اختلال ADHD در کودکان؛ علائم و روش‌های درمانی
یکی از شایع‌ترین اختلالات تکاملی عصبی در دوران کودکی ADHD نام دارد. نام این بیماری مخفف کلمه‌ی «Attention-deficit/hyperactivity disorder» و به معنای «اختلال کمبود توجه/بیش فعالی» است. این بیماری در کودکی قابل تشخیص است و معمولا تا بزرگسالی ادامه دارد. کودکان مبتلا به ADHD ممکن است در توجه کردن و کنترل رفتارهای تکانشی، مشکل داشته باشند یا بیش از حد فعال باشند.
در این مطلب از دیجی‌کالا مگ قرار است با این اختلال، علائم و روش‌های درمان آن آشنا شویم. البته ذکر این نکته ضروری است که فقط مطالعه‌ی یک مقاله نمی‌تواند ملاک تشخیص اختلال باشد و برای این کار حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
علائم و نشانه‌های اختلال ADHD
گاهی پیش می‌آید کودکی در تمرکز کردن مشکل داشته باشند و رفتارهای خاصی را بروز دهند که بعد از مدتی برطرف می‌شود. اما کودکان درگیر با ADHD با این علائم بزرگ می‌شوند و رفتارهایشان تغییر نمی‌کند. این نشانه‌ها در کودکان ADHD می‌تواند گاهی شدید باشد و بر روابط آن‌ها در مدرسه، خانه یا بین دوستان مشکل ایجاد کند.
علائم زیر ممکن است در کودک ADHD دیده شود؛
- زیاد خیال‌پردازی کند.
- چیزهای زیادی را فراموش یا گم کند.
- بی‌قراری کند.
- زیاد حرف بزند.
- بی‌دقتی می‌کند و کارهای خطرناک انجام می‌دهد.
- راحت وسوسه می‌شود.
- رعایت نوبت برای او دشوار است.
- به‌راحتی با دیگران کنار نمی‌آید.
آشنایی با انواع ADHD
اختلال ADHD سه نوع مختلف دارد که هر کدام با شدت‌های مختلفی در افراد دیده می‌شود.
نوع ۱ – حواس‌پرتی
سازمان‌دهی و به پایان رساندن کارها، توجه به جزئیات و دنبال کردن دستورالعمل‌ها برای آن‌ها سخت است. حواس این دسته از افراد به‌راحتی پرت می‌شود و جزئیات کارهای روزمره را فراموش می‌کنند.
نوع ۲ – اغلب بیش‌فعالی – تکانشی
این دسته از افراد زیاد صحبت می‌کنند و بدن خود را بیش از حد تکان می‌دهند. نشستن به مدت طولانی، حتی به اندازه‌ی صرف یک وعده غذا، برای آن‌ها سخت است. ممکن است کودکی که به این نوع از ADHD مبتلا است دائم بدود، بالا و پایین بپرد یا از جایی بالا برود. آن‌ها احساس بی‌قراری می‌کنند و با تکانه‌ها (سائق‌ها یا وسوسه‌هایی که برای خود فرد یا دیگران زیان‌بار است) مشکل دارند.
شخصی که مشکل تکانشی دارد دائم صحبت دیگران را قطع می‌کند، وسایل دیگران را تصرف می‌کند و در زمان‌های نامناسب صحبت می‌کند. رعایت نوبت و گوش دادن به صحبت‌های دیگران برای این دسته از مبتلایان سخت است. تعداد تصادفات و جراحات در افرادی که مشکل تکانشی دارند بیشتر از دیگران است.
نوع ۳ – ترکیب نوع ۱ و ۲
در این دسته از افراد تمام علائم نوع ۱ و ۲ به طور مساوی وجود دارد.
نکته‌ی مهم درباره‌ی علائم، تغییر آن‌ها با گذر زمان است. پس طبیعی است که با تغییر سن علائم هم تغییر یا با ظاهری متفاوت بروز پیدا کنند.
چرا افراد به ADHD مبتلا می‌شوند؟
دانشمندان در حال شناسایی عوامل تأثیرگذار بر ابتلا به ADHD هستند. همچنین تلاش برای یافتن راه‌های مدیریت اختلال و کاهش ریسک ابتلای افراد به ADHD ادامه دارد. علت ابتلا به این اختلال و بروز علائم آن هنوز ناشناخته است اما تحقیقات اخیر، که بر روی دوقلوها انجام شده، نشان داده است که ژنتیک نقش مهمی در ایجاد آن دارد.
دانشمندان علاوه بر ژنتیک، عوامل زیر را در ایجاد این اختلال مؤثر می‌دانند؛
- آسیب مغزی
- قرار گرفتن مادران باردار در محیط‌های آلوده با مواد شیمیایی مثل سرب
- مصرف الکل و دخانیات در دوران بارداری
- زایمان زودرس
- وزن کم نوزاد در زمان تولد
عده‌ای از افراد مصرف بیش از حد قند، تماشای بیش از حد تلویزیون، رفتار والدین یا عوامل اجتماعی و محیطی مانند فقر یا آشفتگی خانواده را از عوامل ایجاد ADHD می‌دانند، اما تحقیقات علمی هیچ کدام از آن‌ها را تأیید نمی‌کند. این موضوعات گاهی می‌تواند علائم را تشدید کند اما علت اصلی ایجاد اختلال ADHD نیستند.
روش تشخیص اختلال ADHD
تشخیص و تأیید ابتلا به اختلال ADHD در چند مرحله و بر اساس یک لیست مشخص انجام می‌شود. هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص بیش‌فعالی وجود ندارد و علائم آن، علائم اختلال‌های دیگری مثل اضطراب، افسردگی و مشکلات خواب مشترک است.
برای تشخیص ADHD ابتدا معاینه‌ی پزشکی مثل شنوایی‌سنجی و بینایی‌سنجی انجام می‌شود. پزشک متخصص علاوه بر بررسی‌های علمی و پزشکی، شرح حالی هم از والدین کودک، معلم‌ها و گاهی از خود کودک هم دریافت می‌کند.
چطور اختلال ADHD را درمان کنیم؟
بهترین روش درمانی در میان اکثر مبتلایان، ترکیبی از رفتار درمانی و دارو درمانی است. معمولا برای کودکانی که در سن پیش دبستانی، یعنی ۴ تا ۵ سال، هستند ابتدا رفتار درمانی استفاده می‌شود و به والدین آن‌ها هم آموزش‌های لازم داده می‌شود؛ سپس دارو درمانی هم برای کودکان آغاز می‌شود.
یک برنامه‌ی درمانی مناسب دقیق است، به صورت منظم پیگیری می‌شود و در صورتی که نیاز باشد در بخش‌هایی از آن تغییرات لازم انجام می‌شود.
مدیریت علائم ADHD با تغییر سبک زندگی
سلامت جسمی و روحی برای کودکان مهم است، اما این موضوع برای کودکان مبتلا به ADHD بسیار مهم‌تر است زیرا می‌تواند بر نوع و شدت علائم آن‌ها تاثیرگذار باشد. انتخاب یک سبک زندگی سالم در کنار دارو درمانی و رفتار درمانی، می‌تواند تأثیر مثبتی بر روند درمان داشته باشد.
در ادامه چند نمونه از رفتارهای سالمی که به روند درمان کمک می‌کنند، اشاره می‌کنیم؛
- ایجاد عادات غذایی سالم در کودکان مثل مصرف مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات سبوس‌دار. همچنین انتخاب منابع پروتئین بدون چربی بسیار مهم است.
- انجام فعالیت‌های بدنی روزانه و مناسب سن کودک
- محدود کردن زمان استفاده از تلویزیون، کامپیوتر، تلفن و کلیه‌ی لواز الکترونیکی
- خوابیدن به میزان کافی و بر اساس سن
از متخصصان کمک بگیرید
اگر شما یا پزشک معالج کودکتان برای درمان، ارتباط با کودک یا هر موضوع دیگری در ارتباط با اختلال ADHD نگرانی‌های خاصی دارید، می‌توانید از پزشک متخصص دیگری مانند روان‌شناس کودک یا متخصص رشد اطفال کمک بگیرید. همچنین می‌توانید با مدرسه‌ی کودک خود در ارتباط باشید و موضوع را با مسؤولین مدرسه مطرح کنید.
اختلال ADHD در بزرگسالان
قبل‌تر هم اشاره شد که ممکن است این اختلال تا دوران بزرگسالی ادامه پیدا کند اما علائم آن هرگز تشخیص داده نشود. این علائم می‌تواند در بزرگسالی متفاوت باشد و برای فرد در محل کار، منزل یا روابط دوستانه مشکل ایجاد کند.
با بالا رفتن سن علائم تغییر می‌کنند و حتی ممکن است شدیدتر شوند؛ به‌عنوان مثال می‌تواند به شکل بی‌قراری شدید در فرد مبتلا مشاهده شود.
سخن آخر
اختلال ADHD یک بیماری غیرقابل درمان نیست، اختلالی است که با روش‌های درمانی مختلف مثل رفتار درمانی و دارو درمانی قابل برطرف شدن است. موضوع مهم تشخیص به موقع و پیروی از یک روش درمانی مناسب است. فراموش نکنید در کنار روش درمانی مناسب، رعایت سبک زندگی سالم هم در روند درمان تأثیر مثبت دارد.
منبع: CDC
