گیت‌هاب چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟
اگر در دنیای توسعه نرم‌افزار فعالیت می‌کنید یا به آن علاقه‌مند هستید، بدون شک نام گیت هاب را شنیده‌اید. اما گیت هاب دقیقا چیست و چرا به یکی از ضروری‌ترین ابزارهای هر برنامه‌نویسی تبدیل شده است؟ این پلتفرم بسیار فراتر از یک فضای ذخیره‌سازی کد عمل می‌کند و در واقع یک اکوسیستم کامل برای همکاری تیمی، مدیریت پروژه و شبکه‌سازی حرفه‌ای میان توسعه‌دهندگان در سراسر جهان است. آشنایی با قابلیت‌های آن، یک مهارت کلیدی برای ورود به بازار کار و پیشرفت در پروژه‌های شخصی و تیمی به شمار می‌رود. در این راهنمای جامع، به شکلی ساده و کاربردی توضیح می‌دهیم که گیت هاب چیست و چطور می‌توانید از امکانات آن به بهترین شکل استفاده کنید.
تفاوت گیت و گیت هاب
ریپازیتوری در گیت هاب چیست
fork در گیت هاب چیست
چگونه از گیت هاب استفاده کنیم
سایت گیت هاب
راهنمای گام‌به‌گام استفاده
گیت‌هاب کوپایلت
چگونه کار می‌کند؟
قابلیت‌های کلیدی:
گیت هاب برای اندروید
سخن پایانی
تفاوت گیت و گیت هاب
یکی از اولین سوالاتی که برای افراد تازه‌کار پیش می‌آید، درک تفاوت میان «گیت» و «گیت هاب» است. بسیاری این دو نام را به جای یکدیگر استفاده می‌کنند، در حالی که این دو ابزار نقش‌های متفاوتی دارند، هرچند مکمل یکدیگر هستند.
گیت (Git) یک سیستم کنترل نسخه توزیع‌شده (VCS) است که در سال 2005 توسط لینوس توروالدز، خالق لینوکس، معرفی شد. گیت ابزاری است که روی کامپیوتر شما نصب می‌شود و وظیفه‌ی اصلی‌اش ردیابی تغییرات در فایل‌های پروژه است. به زبان ساده، گیت به شما اجازه می‌دهد تا تاریخچه‌ی کاملی از تمام ویرایش‌های کد خود داشته باشید، به نسخه‌های قبلی برگردید و با خیال راحت ویژگی‌های جدید را آزمایش کنید، بدون اینکه نگران از دست رفتن نسخه‌ی پایدار پروژه باشید. این ابزار عمدتا از طریق خط فرمان (Command Line) کار می‌کند و کاملا مستقل از هر پلتفرم آنلاینی است.
در مقابل، سایت گیت هاب یک پلتفرم میزبانی مبتنی بر وب است که بر پایه‌ی فناوری گیت ساخته شده. گیت هاب با ارائه یک رابط کاربری گرافیکی و افزودن مجموعه‌ای از امکانات اجتماعی و مدیریتی، کار با گیت را، به‌خصوص در پروژه‌های تیمی، بسیار آسان‌تر می‌کند. گیت هاب فضایی مرکزی برای ذخیره‌سازی آنلاین پروژه‌های شما (که به آن‌ها ریپازیتوری می‌گویند) فراهم می‌آورد و همکاری میان اعضای تیم را از طریق ابزارهایی مانند Pull Requests و Issues سازمان‌دهی می‌کند.
به طور خلاصه:
- گیت ابزاری برای مدیریت تاریخچه‌ی کد روی سیستم شخصی شماست.
- گیت هاب پلتفرمی آنلاین برای میزبانی آن کدها و تسهیل همکاری تیمی است.
شما می‌توانید از گیت بدون گیت هاب استفاده کنید، اما استفاده از گیت هاب بدون درک مفاهیم پایه‌ای گیت تقریبا بی‌معناست. امروزه پروفایل گیت هاب هر توسعه‌دهنده به نوعی رزومه‌ی کاری او محسوب می‌شود که سطح مهارت و تجربه‌ی او را در پروژه‌های مختلف به نمایش می‌گذارد.
ریپازیتوری در گیت هاب چیست
قلب هر پروژه در گیت هاب، یک ریپازیتوری (Repository) یا به اختصار «Repo» است. ریپازیتوری در گیت هاب چیست؟ آن را به عنوان پوشه‌ی اصلی پروژه خود در نظر بگیرید که تمام فایل‌های مربوط به آن، از جمله کدها، مستندات، تصاویر و هر چیز دیگری را در خود جای می‌دهد. اما یک ریپازیتوری چیزی فراتر از یک پوشه است، زیرا تاریخچه‌ی کامل تمام تغییراتی که روی هر فایل اعمال شده را نیز نگهداری می‌کند.
ریپازیتوری‌ها می‌توانند به دو شکل «عمومی» (Public) یا «خصوصی» (Private) ایجاد شوند. ریپازیتوری‌های عمومی برای همه قابل مشاهده هستند و معمولا برای پروژه‌های متن‌باز (Open-Source) به کار می‌روند. در مقابل، ریپازیتوری‌های خصوصی تنها برای شما و همکارانی که به آن‌ها دسترسی می‌دهید قابل مشاهده‌اند و برای پروژه‌های تجاری یا شخصی ایده‌آل هستند.
هر ریپازیتوری استاندارد معمولا چند فایل کلیدی دارد:
- md: این فایل مانند ویترین پروژه شماست. توضیحات کلی، راهنمای نصب و نحوه‌ی استفاده از پروژه در این فایل قرار می‌گیرد.
- LICENSE: این فایل مشخص می‌کند که دیگران تحت چه قوانینی می‌توانند از کد شما استفاده، آن را کپی یا توزیع کنند.
- .gitignore: فایلی که به گیت دستور می‌دهد کدام فایل‌ها یا پوشه‌ها را نادیده بگیرد. این فایل‌ها معمولا شامل اطلاعات حساس یا فایل‌های موقتی هستند که نباید در تاریخچه‌ی پروژه ثبت شوند.
fork در گیت هاب چیست
یکی از قدرتمندترین ویژگی‌های گیت هاب که روح همکاری در پروژه‌های متن‌باز را زنده نگه می‌دارد، قابلیت «Fork» است. اما fork در گیت هاب چیست؟ فورک کردن به معنای ایجاد یک کپی کامل از ریپازیتوری شخص دیگر در حساب کاربری خودتان است. این کپی، یک ریپازیتوری کاملا مستقل به شمار می‌رود که شما مالک آن هستید و می‌توانید هر تغییری را بدون محدودیت در آن اعمال کنید، بدون اینکه روی پروژه‌ی اصلی تاثیری بگذارید.
این ویژگی برای مشارکت در پروژه‌هایی که شما دسترسی مستقیم برای ویرایش آن‌ها را ندارید، ضروری است. روند کار به این شکل است:
- شما از یک پروژه‌ی متن‌باز خوشتان می‌آید و می‌خواهید یک ویژگی جدید به آن اضافه یا یک باگ را برطرف کنید.
- پروژه را «Fork» می‌کنید تا یک کپی از آن در حساب گیت هاب شما ایجاد شود.
- تغییرات مورد نظر خود را در ریپازیتوری فورک شده اعمال می‌کنید.
- در نهایت، یک «درخواست ادغام» یا Pull Request به پروژه‌ی اصلی ارسال می‌کنید و از صاحبان پروژه می‌خواهید که تغییرات شما را بررسی و در صورت تایید، با کد اصلی ادغام کنند.
این فرآیند به مدیران پروژه‌های بزرگ اجازه می‌دهد تا کیفیت کد را کنترل کرده و از ایجاد هرج‌ومرج جلوگیری کنند.
چگونه از گیت هاب استفاده کنیم
اکنون که با مفاهیم کلیدی آشنا شدید، زمان آن رسیده که به سوال اصلی پاسخ دهیم: چگونه از گیت هاب استفاده کنیم؟ در ادامه، یک راهنمای گام‌به‌گام برای شروع کار ارائه می‌دهیم.
سایت گیت هاب
اولین قدم، ایجاد یک حساب کاربری است. به سایت گیت هاب به آدرس github.com بروید و روی گزینه‌ی «Sign up» کلیک کنید. فرآیند ثبت‌نام شامل وارد کردن ایمیل، انتخاب نام کاربری و تعیین رمز عبور است. پس از تایید ایمیل، حساب شما فعال می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم زمانی را برای تکمیل پروفایل خود اختصاص دهید؛ افزودن عکس، بیوگرافی و لینک شبکه‌های اجتماعی، پروفایل شما را حرفه‌ای‌تر نشان می‌دهد.
راهنمای گام‌به‌گام استفاده
برای آماده‌سازی گیت‌هاب باید این مراحل را پشت سر بگذارید.
نصب و تنظیم گیت: قبل از هر چیز، باید گیت را از وب‌سایت رسمی آن دانلود و روی کامپیوتر خود نصب کنید. پس از نصب، ترمینال یا خط فرمان را باز کرده و با دو دستور زیر، هویت خود را برای گیت تعریف کنید. این کار باعث می‌شود تمام تغییرات با نام شما ثبت شوند.
git config –global user.email your.email@example.com
ایجاد یک ریپازیتوری جدید: در داشبورد گیت هاب، روی دکمه‌ی سبز رنگ «New» کلیک کنید. یک نام برای ریپازیتوری انتخاب کنید (مثلا my-first-project)، یک توضیح کوتاه بنویسید، آن را روی حالت «Public» قرار دهید و تیک گزینه‌ی «Add a README file» را بزنید. در نهایت روی «Create repository» کلیک کنید.
کلون کردن ریپازیتوری: حالا باید یک کپی از این ریپازیتوری آنلاین را روی کامپیوتر خود بیاورید. در صفحه‌ی ریپازیتوری، روی دکمه‌ی «Code» کلیک کرده و آدرس HTTPS را کپی کنید. سپس در ترمینال، به مسیری که می‌خواهید پروژه در آن ذخیره شود بروید و دستور زیر را اجرا کنید (آدرس کپی‌شده را جایگزین <URL> کنید):
چرخه‌ی اصلی کار (Add, Commit, Push): این سه دستور، پایه‌ی تمام فعالیت‌های شما در گیت هستند.
- تغییرات را اعمال کنید: به پوشه‌ی پروژه‌ای که کلون کرده‌اید بروید و یک فایل جدید بسازید یا فایل md را ویرایش کنید.
- تغییرات را به گیت معرفی کنید (Add): در ترمینال، دستور زیر را اجرا کنید تا تمام تغییرات جدید برای ثبت نهایی آماده شوند.
- تغییرات را ثبت کنید (Commit): با این دستور، یک نسخه از تغییرات را همراه با یک پیام توصیفی ذخیره می‌کنید. پیام‌های خوب به شما و همکارانتان کمک می‌کنند تاریخچه‌ی پروژه را بهتر درک کنید.
- تغییرات را به گیت هاب ارسال کنید (Push): در نهایت، با این دستور تمام کامیت‌های محلی خود را به سرور گیت هاب می‌فرستید.
این چرخه‌ی add -> commit -> push یک فرآیند منظم برای مستندسازی و ذخیره‌ی کارهای شماست که به مرور به یک عادت مفید تبدیل می‌شود.
گیت‌هاب کوپایلت
گیت هاب فراتر از یک میزبان کد عمل می‌کند و با ابزارهای نوآورانه، در حال تغییر شیوه‌ی توسعه نرم‌افزار است. یکی از هیجان‌انگیزترین این ابزارها، گیت‌هاب کوپایلت است.
گیت‌هاب کوپایلت (GitHub Copilot) یک دستیار برنامه‌نویسی مبتنی بر هوش مصنوعی است که توسط گیت هاب و OpenAI توسعه یافته. این ابزار مانند یک برنامه‌نویس همکار (Pair Programmer) عمل می‌کند و به صورت زنده، هنگام کدنویسی، پیشنهادهایی از یک خط کد گرفته تا توابع کامل را به شما ارائه می‌دهد.
چگونه کار می‌کند؟
کوپایلت بر اساس حجم عظیمی از کدهای عمومی موجود در گیت هاب و متون زبان طبیعی آموزش دیده است. این ابزار با تحلیل کدی که می‌نویسید، کامنت‌ها و زمینه‌ی کلی پروژه، پیش‌بینی می‌کند که شما قصد نوشتن چه کدی را دارید و آن را به شما پیشنهاد می‌دهد.
قابلیت‌های کلیدی:
- تکمیل هوشمند کد: به شکل چشمگیری سرعت کدنویسی را با پیشنهاد توابع و بلوک‌های کد تکراری افزایش می‌دهد.
- گفتگو با زبان طبیعی: به شما اجازه می‌دهد سوالات خود را در مورد کد به زبان ساده بپرسید و پاسخ‌ها و توضیحات را مستقیما در محیط کدنویسی دریافت کنید.
- تولید تست: با تحلیل کد شما، به نوشتن تست‌های واحد (Unit Tests) کمک می‌کند.
- مستندسازی: می‌تواند برای توابع شما کامنت‌های توضیحی تولید کند یا توضیحات لازم برای Pull Request را بنویسد.
- پشتیبانی از زبان‌های مختلف: این ابزار از زبان‌های برنامه‌نویسی متعددی پشتیبانی می‌کند، اما عملکرد آن در زبان‌های محبوبی مانند پایتون، جاوا اسکریپت و C# فوق‌العاده است. ابزارهایی مانند کوپایلت، تعریف بهترین زبان برنامه نویسی را نیز تغییر می‌دهند، زیرا با کاهش موانع یادگیری، ورود به زبان‌های جدید را برای توسعه‌دهندگان آسان‌تر می‌کنند.
با وجود تمام مزایا، به یاد داشته باشید که کدهای پیشنهادی کوپایلت همیشه باید توسط توسعه‌دهنده بررسی و تست شوند تا از صحت و امنیت آن‌ها اطمینان حاصل شود.
گیت هاب برای اندروید
اپلیکیشن گیت هاب برای اندروید و iOS یک ابزار مدیریتی قدرتمند است که به شما اجازه می‌دهد پروژه‌های خود را در هر زمان و مکانی مدیریت کنید. این اپلیکیشن برای کدنویسی طراحی نشده، بلکه برای نظارت بر روند کار و همکاری تیمی کاربرد دارد. با استفاده از آن می‌توانید:
- اعلان‌ها و پیام‌های خود را مشاهده کنید.
- به Issues و Pull Requests پاسخ دهید.
- کدهای پیشنهادی در Pull Requests را بررسی و در صورت نیاز، آن‌ها را ادغام (Merge) کنید.
- فایل‌ها و کدهای پروژه را مرور کنید.
این اپلیکیشن به‌ویژه برای مدیران تیم‌ها مفید است، زیرا به آن‌ها اجازه می‌دهد حتی زمانی که به کامپیوتر دسترسی ندارند، روند پیشرفت پروژه را زیر نظر داشته باشند و از توقف کار تیم جلوگیری کنند.
سخن پایانی
گیت هاب دیگر یک ابزار جانبی نیست، بلکه یک مهارت بنیادی و بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت حرفه‌ای هر توسعه‌دهنده در دنیای امروز است. این پلتفرم با ترکیب قدرت کنترل نسخه گیت و امکانات همکاری مدرن، به ستون فقرات توسعه نرم‌افزار در سراسر جهان تبدیل شده است. از مدیریت پروژه‌های شخصی کوچک گرفته تا مشارکت در بزرگ‌ترین پروژه‌های متن‌باز، گیت هاب فضایی برای یادگیری، رشد و خلق کردن فراهم می‌کند. با تکامل مداوم و افزودن ابزارهای هوشمندی مانند کوپایلت، گیت هاب نه تنها حال، بلکه آینده‌ی شیوه‌ی ساخت نرم‌افزار را نیز شکل می‌دهد.
منبع: دیجی‌کالا مگ
