نقش والدین در سوگواری کودکان؛ هنگام مرگ عزیزان چه کنیم؟
از دست دادن اعضای خانواده یا عزیزان یکی از سخت‌ترین اتفاقی است که می‌تواند در دوران کودکی رخ دهد. مرگ فردی که به او تکیه کردید، شخصی که شما را بی‌قید و شرط دوست داشت، می‌تواند خلا بزرگ و ترسناکی را در دنیای شما به‌جای بگذارد. همچنین کودکان خردسالی که معمولا خود را به خاطر مرگ والدین سرزنش می‌کنند، درد و غم طولانی‌تری را تجربه می‌کنند. وقتی یکی از عزیزان یا افراد خانواده می‌میرد، کودکان غم و اندوه خود را به شکل‌های متفاوت و مختلف احساس کرده و نشان می‌دهند. این‌که کودک چگونه با این فقدان کنار می‌آید به عواملی مانند سن، میزان نزدیکی او به فرد فوت شده و حمایتی که از سوی سایر اعضای خانواده دریافت می‌کند، بستگی دارد. والدین می‌توانند به کودکی که یکی از عزیزان خود را از دست داده است نقش حمایتی بسیار مهمی داشته باشند. در ادامه می‌خواهیم به نقش والدین برای سوگواری کودکان در رویارویی با مرگ عزیزان بپردازیم.
نقش والدین در سوگواری کودکان
حمایت والدین هنگامی که کودکان مرگ عزیزی را تجربه می‌کنند، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. حمایت خانواده برای کودکان به آن‌ها کمک می‌کند تا راحت‌تر بتوانند اتفاق تلخی که تجربه کرده‌اند را از سر بگذرانند. صحبت کردن در مورد مرگ می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا موضوع را بهتر درک کنند. اما والدین باید تلاش کنند از کلمات ساده‌ای برای صحبت در مورد مرگ استفاده کنند. وقتی می‌خواهید در مورد مرگ کسی به کودک‌تان خبر دهید، سعی کنید آرام باشید و از کلمات واضح و مستقیم استفاده کنید. به عنوان مثال می‌توانید بگویید: «باید خبر بدی بهت بدم؛ مادربزرگ امروز فوت کرد.» بعد کمی مکث کنید و لحظه‌ای به فرزندتان فرصت دهید تا کلمات شما را درک کند.
هر کودکی زمانی که متوجه می‌شود که یکی از عزیزانش فوت کرده است، به شیوه خودش واکنش نشان می‌دهد. بعضی از کودکان گریه می‌کنند، برخی سوال می‌پرسند و برخی ممکن است از نظر دیگران واکنشی نشان ندهند. تمامی این واکنش‌ها طبیعی است و در کنار فرزندتان بمانید، او را در آغوش بگیرید و به او آرامش دهید. به سوالاتی که برای فرزندتان پیش می‌آید پاسخ دهید. به یاد داشته باشید که اگر فرزندتان غم و یا اشک شما را ببیند اشکالی ندارد.
سعی کنید احساسات را در قالب کلمات بیان کنید. از کودکان بخواهید که فکر و احساس خودشان را به شما بگویند. برای برخی از احساسات آن‌ها از کلمات استفاده کنید. این باعث می‌شود بچه‌ها یاد بگیرند راحت‌تر احساسات و افکارشان را با شما به اشتراک بگذارند. به آن‌ها جملاتی مانند: «می‌دانم که تو خیلی غمگینی. من هم ناراحتم. ما هردو مادربزرگ را خیلی دوست داشتیم و او هم ما را دوست داشت» بگویید.
به کودک خود در مورد مراسم‌های بعد از مرگ توضیح دهید
به کودک‌تان در مورد اتفاقاتی که بعد از مرگ می‌افتد توضیح دهید. ممکن است مرگ یکی از عزیزان به معنای تغییر در زندگی یا روال زندگی او باشد، برای او توضیح دهید که چه اتفاقی خواهد افتاد. این کار به کودک کمک می‌کند تا احساس آمادگی برای آینده داشته باشد. مثلا «عمه سارا مثل مادر بزرگ تو را به مدرسه می‌برد» یا «من باید چند روز پیش پدربزرگ بمانم. این یعنی شما و بابا در خانه خواهید بود و مراقبت یکدیگر هستید. اما من هر روز با شما صحبت خواهم کرد و شنبه به خانه برمی‌گردم.»
وقایعی که در چند روز آینده اتفاق خواهد افتاد را توضیح دهید. به کودکان اجازه دهید در مراسم‌ها مثل بازدید، تشییع جنازه و یا مراسم ختم شرکت کنند. از قبل به آن‌ها بگویید چه اتفاقی در این مراسم‌ها خواهد افتاد. به عنوان مثال: «بسیاری از افرادی که مادربزرگ را دوست داشتند، آن‌جا خواهند بود. دعا می‌کنیم و بعضی‌ها ممکن است گریه کنند یا یکدیگر را در آغوش بگیرند. ممکن است به ما عرض تسلیت بگویند؛ در جواب آن‌ها می‌توانیم بگوییم متشکرم یا ممنون که آمدید. اگر بخواهی می‌توانی نزدیک من بمانی و دستم را بگیری.»
ممکن است لازم باشد در مورد مراسم تشییع جنازه و دفن به کودک‌خود توضیح دهید. به عنوان مثال «بعد از تشییع جنازه، دفن در بهشت زهرا (یا قبرستان) انجام می‌شود. جسد فرد با یک مراسم خاص در زمین دفن می‌شود. این می‌تواند مانند یک خداحافظی غم‌انگیز باشد و مردم ممکن است گریه کنند.» باورهای خانواده خود در مورد اتفاقاتی که پس از مرگ برای روح یک فرد می‌افتد به او بگویید. همچنین توضیح دهید که بعد از مراسم چه اتفاقی می‌افتد. به عنوان مثال: «همه باهم می‌رویم غذا می‌خوریم. مردم باهم صحبت می‌کنند و یکدیگر را در آغوش می‌گیرند. در مورد اوقات خوشی که با مادربزرگ داشتند صحبت می‌کنند تا احساس بهتری داشته باشند.»
فرزند خود را در مراسم شریک کنید
به فرزندتان در مراسم نقشی بدهید. داشتن یک نقش کوچک به بچه‌ها این امکان را می‌دهد تا احساس کنند بخشی از مراسم هستند و به آن‌ها کمک می‌کند تا با آن کنار بیایند. ممکن است از فرزند خود بخواهید تا نقاشی برای شما بکشد که بتواند احساسات خود را از طریق آن بیان کند. اجازه دهید بچه‌ها تصمیم بگیرند که آیا می‌خواهند در مراسم شرکت کنند و می‌خواهند چه کمکی بکنند.
به فرزند خود کمک کنید تا آن شخص را به خاطر بسپارد. در روز‌ها و هفته‌های پیش‌رو، فرزندتان را تشویق کنید تا تقاشی بکشند و یا داستان‌های عزیز خود را بنویسد. از صحبت در مورد فردی که فوت کرده است اجتناب و دوری نکنید. به اشتراک گذاشتن خاطرات شاد به التیام غم و اندوه کمک می‌کند.
نقش والدین در سوگواری کودکان؛ در کنار فرزندتان بمانید
به فرزندتان آرامش بدهید و به او اطمینان دهید. توجه داشته باشید که آیا فرزندتان غمگین، نگران یا ناراحت به نظر می‌رسد. در مورد احساس آن‌ها بپرسید و به آن‌ها گوش دهید. بگذراید فرزندتان بداند بعد از مرگ یکی از عزیزان برای داشتن احساس بهتر، نیاز به زمان دارد. برخی از کودکان ممکن است دچار مشکل در خواب، ترس یا نگرانی شوند. بگذارید بچه‌ها بدانند تمامی این مشکلات بهتر خواهد شد. به آن‌ها زمان بدهید و از او مراقبت کنید. گاهی مشاوره می‌تواند به کودکانی که درگیر سوگواری هستند کمک بیشتری کند.
به کودک خود کمک کنید تا احساس بهتری داشته باشد. آرامش مورد نیاز فرزندتان را فراهم کنید اما روی احساسات غم‌انگیز تمرکز نکنید. بهتر است پس از چند دقیقه صحبت و گفت‌وگو با فرزندتان، به سراغ فعالیت یا انجام کاری بروید که به کودک‌تان کمک می‌کند تا احساس بهتری داشته باشند. باهم بازی کنید، نقاشی کنید، آشپزی کنید.
راه‌هایی که به سوگواری کودکان کمک می‌کند
به کودک خود فرصت دهید تا در این روند سوگواری بهبود پیدا کند. غم و اندوه فرآیندی است که در طول زمان اتفاق می‌افتد. سعی کنید با کودک خود صحبت کنید و به او گوش دهید تا احساسات او را در هنگام سوگواری یا رویارویی با مرگ یکی از عزیزان بهتر درک کنید. بهبود احساسات به معنی فراموشی او نیست، بلکه به معنای یاد کردن از عزیزمان با عشق است. مرور خاطرات محبت‌آمیز به ما کمک می‌کنند تا بهتر او را به خاطر داشته باشیم و از زندگی لذت ببریم.
در صورت نیاز حتما از دیگران یا مشاور کمک بگیرید. اگر مرگ یکی از عزیزان ناگهانی، یا شدیدا استرس‌زا و یا خشونت‌آمیز بود، کودک ممکن است برای بهبودی به درمان بیشتری نیاز داشته باشد. اگر ناراحتی فرزندتان بیش از چند هفته طول کشید، یا اگر فکر می‌کنید خانواده شما برای هضم و رویارویی با این مسئله نیاز به کمک بیشتری دارد، حتما با مشاور صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند به شما کمک بیشتری کنند تا درمان مناسب را برای بهبود پیش بگیرید.
نتیجه‌گیری
وقتی یکی از عزیزان‌مان را از دست می‌دهیم، غم و اندوهی که احساس می‌کنیم می‌تواند بسیار عمیق باشد. این موضوع در مورد کودکان نیز صدق می‌کند. هنگامی که همچین رخدادی در زندگی کودکان اتفاق می‌افتد، نحوه‌ی بیان موضوع، پاسخ به سوالات و گوش دادن به احساسات کودکان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. نقش والدین در سوگواری کودکان بسیار پررنگ و مهم است. والدین می‌توانند با گوش دادن به احساسات کودک خود به او در کنار آمدن با این موضوع کمک کنند.
هر کودک می‌تواند متفاوت از دیگری در مورد این موضوع واکنش نشان دهد. گاهی کودکان گریه می‌کنند، سوال می‌پرسند و یا هیچ واکنشی نشان ندهند. تمامی این واکنش‌ها طبیعی است، اما حواس‌تان به کودک باشد تا غم و اندوه را برای مدت طولانی درون خود نگه ندارد. سعی کنید اتفاقاتی را که در هنگام دفن و یا مراسم بعد از خاکسپاری می‌افتد برای کودک‌تان توضیح دهید. اگر اعتقاد خاصی در مورد زندگی بعد از مرگ دارید نیز می‌توانید به کودک خود توضیح دهید و او را آگاه سازید. نگران این‌که کودک‌تان گریه و اندوه شما را ببیند نباشید. شاید این مورد بتواند به کودک شما کمک کند تا بهتر با سوگواری عزیز خود کنار بیاید.
شاید در شرایطی خاص، مشاور یا کودک مخصوص کودک‌تان بتواند به شما و فرزندتان کمک کند تا بهتر با غم خود کنار بیاید و آن را بهتر درک کند و احساسات‌‌‌‌‌‌‌ش را در مورد اتفاقی که تجربه کرده است بیان کند و به سوالاتش پاسخ داده شود.
منبع: kids health
