اخوان ثالث؛ شاگرد وفادار نیما!

مهدی اخوان ثالث شاعر پرآوازه و موسیقی‌پژوه ایرانی بود. نام و تخلص وی در اشعارش «م. امید» است. اشعار او زمینه‌ی اجتماعی دارند و گاه حوادث زندگی مردم را به تصویر کشیده‌است؛ همچنین دارای لحن حماسی آمیخته با صلابت و سنگینی شعر خراسانی بوده و نیز در بردارنده‌ی ترکیبات نو و تازه بوده‌است. اخوان ثالث در شعر کلاسیک فارسی توانمند بود و در ادامه به شعر نو گرایید. از وی اشعاری در هر دو سبک به جای مانده‌است. همچنین او آشنا به نوازندگی تار و مقام‌های موسیقیایی بوده است. مهدی اخوان ثالث نخستین دفتر شعرش را با عنوان ارغنون در سال ۱۳۳۰ منتشر کرد.

با وجود اینکه اخوان ثالث از دوران دبیرستان به هنر و ادبیات علاقه زیادی داشت اما شعرهایی که دلیل شهرت او بود را از زمانی سرود که با نیما یوشیج آشنا شد. اخوان ثالث به گونه‌ای از نیما تاثیر پذیرفت که خود در شعر نو صاحب سبک شد. او همچنین سرودن شعر به سبک کلاسیک در قالب های غزل و قصیده را نیز تجربه کرده است اما در نهایت یکی از موفق‌ترین رهروان شعر نیمایی شد.

او درباره سبک شعرش می گوید:« دیدم یک مقدار از حرف ها در آن شیوه های قدیم روی زمین می ماند، کم می آید، کوتاه می آید، گفته نمی شود، واقعا آن طور که باید گفته نمی شود و در این احوال بود که با شعر نیما آشنا شدم. زبان نیما سرمشق نیست. قوالب و اسالیب او سر مشق است و به این ترتیب اسلوب نیما برای من سرمشق زنده ای شد اما چون زبان من نوع دیگری بود پرورش دیگری داشت، اسلوب را از او آموختم اما زبانم جور دیگری از آب در آمد. زبانِ من فارسی است. خراسانی… من می کوشم اعصاب و رگ های سالم و درست زبانی پاکیزه و متداول را که همه تار و پود زنده و استخوان بندی استوارش از روزگاران گذشته است- به خون و احساس و تپش امروز پیوند بزنم».

مهدی اخوان ثالث، شاگرد وفادار نیما یوشیج یکی از مهمترین ارکان شعر نوی پارسی است که همانطور که گفته شد، پس از نیما خالق مهم‌ترین آثار شعری معاصر است. شعر او از لحاظ سبک ادبی، ویژگی‌های زبانی و مضامین ادیان پیش از اسلام، پیشتاز و نوآور بود. اخوان شاعری است که آرمان‌ها، علایق و ایده‌هایش در مجموعه شعری «ارغنون»، «زمستان»، «آخر شاهنامه»، «از این اوستا»، «در حیاط کوچک پاییز در زندان»، «زندگی می‌گوید اما باز باید زیست» و… بازتاب یافته‌است. این پژوهش نشان‌دهنده آن است که اخوان ثالث به چه میزان از عناصر ایرانی در اشعارش و با چه شیوه و کارکردی استفاده کرده است. فرهنگ و مقوله‌های آن، بررسی مختصات زبان شعری و بازتاب اصطلاحات ادیان پیش از اسلام از پاره‌های این کتاب‌ هستند.