ماموریت ژاپن برای بازگرداندن نمونه‌های قمر فوبوس به زمین
ژاپن بار دیگر در حال طراحی ماموریتی برای بازگرداندن نمونه اجرام آسمانی به زمین است و این بار فوبوس، قمر سیاره مریخ، را به عنوان هدف انتخاب کرده است.
ماموریت کاوش ماه مریخی یا MMX با هدف نمونه‌برداری از قمر فوبوس و بازگرداندن نمونه‌ها به زمین طراحی شده است. چندی پیش این پروژه وارد فاز اصلی شد و به صورت رسمی در لیست پروژه‌های آژانس اکتشافات هوافضا ژاپن (JAXA) قرار گرفت.
تا پیش از این تمرکز اعضاء این تیم روی پژوهش و تحلیل مواردی همچون شبیه‌سازی فرود و بهبود طراحی فضاپیما بود. اکنون اما فاز اصلی پروژه آغاز شده و اعضاء تیم به توسعه سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای این ماموریت مشغول خواهند شد.
اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود فضاپیمای MMX در سال ۲۰۲۴ به فضا پرتاب خواهد شد و در سال ۲۰۲۵ در مدار سیاره مریخ قرار خواهد گرفت. این فضاپیما به ملاقات هر دو قمر مریخ، یعنی فوبوس و دیموس، نیز خواهد رفت و برای انجام عملیات نمونه‌برداری روی سطح فوبوس فرود خواهد آمد. پس از آن فضاپیمای MMX راهی زمین خواهد شد تا نمونه‌های ارزشمند جمع‌آوری شده برای بررسی‌های بیشتر و دقیق‌تر در اختیار دانشمندان قرار بگیرد. احتمالا محموله نمونه‌ها در سال ۲۰۲۹ به زمین خواهد رسید.
داده‌های این ماموریت برای شناخت بهتر سامانه سیاره سرخ و همچنین منظومه شمسی به کمک دانشمندان خواهد آمد. به طور مثال چگونگی شکل‌گیری فوبوس و دیموس کماکان جزء سوالات مهم پیش روی اخترشناسان است و تردید‌هایی درباره فرضیات ارائه شده وجود دارد. برخی پژوهشگران احتمال می‌دهند که این دو قمر در واقع سیارک‌هایی بوده‌اند که در دام گرانش سیاره مریخ افتاده‌اند و گروهی دیگر گمان می‌کنند که اقمار مریخ بر اثر برخورد یک یا چند جسم به مریخ، در گذشته‌های بسیار دور، ایجاد شده‌اند.
در صورت تایید هر کدام از این فرضیات داده‌های فضاپیمای MMX اطلاعات ارزشمندی را در اختیار پژوهشگران قرار خواهد داد. اگر اقمار مریخ از بقایای برخورد یک جسم با مریخ به وجود آمده باشند می‌توان احتمال داد که مواد آن‌ها شبیه به مواد مریخ باشد. البته موادی که در در دوران ابتدایی شکل‌گیری مریخ در این سیاره وجود داشته‌اند. در این صورت داده‌های این فضاپیما به شناخت بهتر چکونگی شکل‌گیری سیاره مریخ و شرایط محیطی آن در دوران ابتدایی منظومه شمسی کمک خواهد کرد. از سوی دیگر اگر فوبوس و دیموس در واقع سیارک‌هایی باشند که در دام گرانش مریخ افتاده‌اند، می‌توان با بررسی ترکیبات آن‌ها به مطالعه فرآیند انتقال موادی همچون مانند آب پرداخت. موادی که برخی از آن‌ها پیش‌نیاز شکل‌گیری حیات هستند.
JAXA تا کنون ماموریت‌های نمونه‌برداری موفقی را به انجام رسانده است و سابقه خوبی در این زمینه دارد. در سال ۲۰۱۰ ماموریت هایابوسا نمونه‌هایی از سیارک Itokawa را به زمین رساند. ماموریت هایابوسا ۲ نیز در حال حاضر با نمونه‌هایی از سیارک ریوگو (Ryugu) در راه رسیدن به زمین است و طبق برنامه در اواخر سال جاری میلادی به زمین خواهد رسید.
ناسا و سازمان فضایی اروپا نیز قصد دارند تا در ماموریتی مشترک از سطح مریخ نمونه‌برداری کنند و نمونه‌ها را به زمین بازگردانند. ماموریتی بلندپروازانه و طولانی‌مدت که گام اول آن در تابستان پیش رو و با پرتاب مریخ‌نورد مارس ۲۰۲۰ برداشته خواهد شد. مارس ۲۰۲۰ نمونه‌های متعددی از سطح مریخ را جمع‌آوری و ذخیره خواهد کرد تا در سال‌های بعد و در ماموریت‌های دیگر به زمین بازگردانده شوند.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از فضاپیمای MMX.
Credit: JAXA
