۸ راهکار علمی برای افزایش آی کیو و ضریب هوشی
آی کیو (IQ) یا ضریب هوشی معیاری است که برای اندازه‌گیری هوش فکری شما ساخته شده است. اگرچه ضریب هوشی بالا تنها عامل تعیین‌کننده‌ی هوش نیست، اما معیار رایجی است که برای توصیف پتانسیل یک فرد در زندگی و تشخیص ناتوانی‌های ذهنی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله چندین روش برای افزایش آی کیو توضیح داده شده است.
آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که آیا میشود آی کیو را افزایش داد؟ خب، همان‌طور که معلوم است، با یک نوع تمرین برای افزایش ضریب هوشی این کار امکان‌پذیر است.
تحقیقات راه‌های مختلفی را برای توسعه برخی از حیاتی‌ترین مهارت‌های اندازه‌گیری شده از طریق تست آی کیو پیشنهاد می‌کنند. این مقاله به بررسی برخی از فعالیت‌هایی می‌پردازد که می‌توانند باعث افزایش آی کیو شوند.
سطح آی کیو چیست؟
آی کیو که مخفف ضریب هوشی (Intelligent Quotient) است، معیاری برای سنجش توانایی ذهنی یک فرد و مقایسه آن با همسالانش است. این اندازه‌گیری در دهه ۱۹۰۰ توسط یک روانشناس فرانسوی به نام «آلفرد بینه» رایج شد.
سطح آی کیو یک فرد با استفاده از تست‌های استانداردی که توسط روانشناسان دارای مجوز و در برخی موارد، کسانی که آموزش بهداشت روانی دیده‌اند، اندازه‌گیری میشود. وقتی افراد زیادی در آزمون شرکت می‌کنند، می‌توان نمره‌ی هر فرد را با بقیه‌ی نمرات مقایسه کرد.
تست‌های استاندارد آی کیو عبارت‌اند از:
- مقیاس هوش وکسلر برای کودکان (WISC-V)
- مقیاس هوش وکسلر برای بزرگ‌سالان (WAIS-IV)
- مقیاس‌های هوش استانفورد-بینه، نسخه پنجم (SB5)
راه‌های اثبات شده برای افزایش آی کیو
سطح آی کیو شما توانایی استدلال شما را به همراه مواردی مانند تجسم فضایی، حافظه و تجزیه و تحلیل کمی اندازه‌گیری می‌کند. در حالی که این‌ها می‌توانند نشانگرهای مهم هوش باشند، اما تنها این‌ها ملاک هوش نیستند. علاوه‌براین، هوش شناختی تنها پیش‌بینی کننده‌ی استعداد یا موفقیت یک فرد در زندگی نیست.
به عنوان مثال، تحقیقات نشان می‌دهد که آزمون‌های آی کیو خلاقیت را به خوبی اندازه‌گیری نمی‌کنند. آن‌ها همچنین هوش هیجانی یا تفکر انتقادی را اندازه نمی‌گیرند. همه‌ی این‌ها عواملی هستند که می‌توانند به طور قابل توجهی بر دستاوردهای یک فرد در زندگی تأثیر بگذارند.
عوامل زیست‌شناختی، اجتماعی و محیطی متعددی می‌توانند تعیین کنند که یک فرد در هر زمان خاص چگونه می‌تواند در آزمون هوشی امتیاز بگیرد و زندگی یک فرد بدون توجه به اندازه‌گیری آی کیوی او چگونه رقم می‌خورد. این شامل سلامت فرد، سابقه‌ی ژنتیکی، وضعیت اجتماعی یا اقتصادی، دسترسی به آموزش و… است.
این امر همچنین تعیین میزان مشروعیت یک آزمون هوش برای افرادی از گروه‌های به حاشیه رانده شده تاریخی یا برای افرادی از فرهنگ‌ها و جهان‌بینی‌های مختلف را دشوار می‌کند.
با این حال، پزشکان می‌توانند از اندازه‌گیری آی کیو به عنوان اولین گام در تشخیص برخی بیماری‌های روانی و ناتوانی‌های یادگیری استفاده کنند.
تمرین برای افزایش ضریب هوشی
تست آی کیوی شما می‌تواند نشانگر مفیدی از هوش شما باشد. اما اقداماتی که انجام می‌دهید و تلاش‌های شما در طول زندگی می‌توانند به همان اندازه مهم باشند.
اما اگر می‌خواهید ضریب هوشی خود را افزایش دهید، تحقیقات نشان می‌دهد که انجام مداوم برخی تمرین‌ها در زمینه‌های مختلف که با تست‌های آی کیو اندازه‌گیری می‌شوند، جزو راه‌های اثبات شده برای افزایش آی کیو محسوب می‌شوند.
فعالیت‌های زیر ممکن است به شما در بهبود در زمینه‌های هوشی مختلف مانند استدلال، برنامه‌ریزی، حل مسئله و افزایش آی کیو کمک کند.
۱. فعالیت‌های مربوط به حافظه
فعالیت‌های مربوط به حافظه نه تنها حافظه را بهبود می‌بخشد، بلکه می‌تواند مهارت‌های استدلال و زبان را نیز تقویت کند و منجر به افزایش آی کیو می‌شوند. در واقع، بازی‌های حافظه در مطالعات تحقیقاتی برای بررسی چگونگی ارتباط حافظه با زبان و دانش اشیا یا درک شخص از یکشی فیزیکی استفاده شده است.
استدلال و زبان هر دو به عنوان معیارهای هوش مورد استفاده قرار می‌گیرند، به این معنی که فعالیت‌های حافظه می‌توانند به رشد هوش کمک کند و تا حدودی باعث درمان کم هوشی شوند.
فعالیت‌هایی که شامل آموزش حافظه می‌شوند عبارت‌اند از:
- پازل‌های تصویری بزرگ
- جدول کلمات متقاطع
- بازی تطبیق کارت
- سودوکو
۲. فعالیت‌های کنترلی اجرایی
کنترل اجرایی توانایی کنترل فعالیت‌های شناختی پیچیده و کارکردهای با مرتبه بالا، مانند تصمیم‌گیری، جهت‌دهی به توجه، و سازماندهی و مدیریت وظایف است که تمرین آن‌ها باعث افزایش آی کیو میشود.
کنترل اجرایی بخشی از عملکرد اجرایی است که شامل مدیریت و مقررات اجرایی نیز میشود. تحقیقات نشان می‌دهد که عملکرد اجرایی به شدت با استدلال سیال، که یکی از جنبه‌های هوش انسانی است، مرتبط است.
فعالیت‌هایی که شامل آموزش کنترل اجرایی میشود عبارت‌اند از:
- نگارگری
- نور قرمز، چراغ سبز
- بازی فکری
۳. فعالیت‌های استدلال دیداری فضایی
استدلال دیداری فضایی شامل فرآیندهای ذهنی مربوط به بازنمایی‌های فیزیکی است. برای مثال، خواندن و تفسیر نقشه مستلزم استدلال و پردازش بصری- فضایی است که تمرین این موارد نیز باعث افزایش آی کیو میشود.
در یک مطالعه، محققان دریافتند که بهبود استدلال بصری فضایی منجر به افزایش نمرات آزمون آی کیو میشود. در آن مطالعه، حافظه و فعالیت‌های کنترل اجرایی تا حدی برای کمک به بهبود استدلال بصری فضایی شرکت‌کنندگان استفاده شد.
مطالعه دیگری نشان داد که توانایی‌های استدلال دیداری و فضایی با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان جوان چینی در درس‌هایی مانند ریاضی و خواندن مرتبط است.
فعالیت‌هایی که شامل آموزش بصری و فضایی می‌شوند عبارت‌اند از:
- تشخیص پیچ و خم‌ها
- فعالیت‌های مربوط به نقطه نظر
- مدل‌های سه بعدی
- منشورهای باز شده
بسیاری از بازی‌ها و فعالیت‌های ذکر شده در بالا را می‌توان به صورت آنلاین نیز انجام داد. همچنین بازی‌های آی کیوی آنلاینی وجود دارند که شامل فعالیت‌هایی هستند که بسیاری از نواحی مغز را که در بالا ذکر شد، فعال می‌کنند. در حالی که این بازی‌ها و تست‌های آی کیو نمی‌توانند به طور دقیق ضریب هوشی افراد را اندازه‌گیری کنند، اما همچنان می‌توانند راهی عالی برای توسعه هوش شما باشند.
۴. مهارت‌های ارتباطی
نظریه‌ی چارچوب رابطه‌ای (RFT) به شناخت انسان و رشد زبان از طریق تداعی‌های رابطه‌ای مربوط میشود.
نظریه‌ی چارچوب رابطه‌ای استدلال می‌کند که بلوک ساختمانی زبان انسان و سطوح شناخت بالاتر، ارتباط است، یعنی توانایی انسان برای ایجاد پیوندهای دوسویه بین چیزها که منجر به افزایش آی کیو میشود.
برای مثال، درک این موضوع که کلمات «غذا» و «چاشت» دو روش متفاوت برای توضیح یک چیز هستند.
تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۶ بازتاب تحقیقات قدیمی‌تر است که نشان می‌دهد استفاده از نظریه‌ی چارچوب رابطه‌ای به عنوان یک مداخله می‌تواند به طور قابل‌توجهی باعث بالا بردن آی کیو کودک شود.
همین مطالعه نشان داد که کودکان پس از مداخله به روش نظریه‌ی چارچوب رابطه‌ای نیز مهارت‌های استدلال کلامی و عددی خود را بهبود بخشیده‌اند.
فعالیت‌هایی که شامل آموزش رابطه‌ای می‌شوند عبارت‌اند از:
- کتاب‌های یادگیری زبان («این یک…» و «این یک…»)
- مقایسه شی (فنجان پر در مقابل فنجان خالی)
- مقایسه مقدار (اسکناس در مقابل سکه)
۵. آلات موسیقی
برای بهره‌مندی از فواید یادگیری یک آلت موسیقی، لازم نیست نوازنده‌ی مشهور بعدی شوید.
یک مطالعه نشان داد که فقط ۷۵ دقیقه درس موسیقی در هفته به مدت ۱۲ هفته، به طور قابل توجهی نمرات آی کیو را در کودکان پیش‌دبستانی افزایش می‌دهد.
یک مطالعه جدیدتر در سال ۲۰۲۱ همچنین نشان داد که آموزش موسیقی دستگاهی ممکن است برخی از عملکردهای اجرایی را در کودکان ۶ تا ۷ ساله بهبود بخشد.
بزرگ‌سالان نیز می‌توانند از آموزش موسیقی بهره‌مند شوند و از تأثیرات آن بر روی افزایش آی کیو استفاده کنند.
مطالعه دیگری ارتباط مثبتی بین مدت زمان تمرین موسیقی در بزرگ‌سالان و عملکرد اجرایی پیدا کرد.
با این حال، فقط گوش دادن به موسیقی نیز فوایدی دارد. یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ نشان داد که یک محیط غنی از موسیقی می‌تواند نمرات هوش کلامی کودکان را بهبود بخشد.
۶. زبان‌های جدید
جای تعجب نیست که یادگیری چندین زبان برای مغز انسان مفید است و هر چه زودتر این اتفاق بیفتد، بهتر است.
با این حال، سنی که در آن یک زبان جدید یاد می‌گیرید ممکن است تعیین کند که آیا این تمرین برای بهبود هوش شما مفید است یا خیر.
یک پژوهش در سال ۲۰۲۰ نشان داد که بزرگ‌سالانی که ۱۱ هفته آموزش زبان را گذرانده‌اند، نمرات هوش یا آی کیو خود را بهبود نمی‌بخشند و این فعالیت سبب افزایش آی کیو در آن‌ها نشده است.
با این حال، یک مطالعه‌ی اخیر ارتباط بین یادگیری زبان اولیه و آی کیو را بررسی کرد. نتایج نشان داد که یادگیری زبان از طریق گفتگو و تعامل از ۱۸ تا ۲۴ ماهگی برای پیامدهای شناختی بعدی در زندگی بسیار مفید بود.
در حالی که یادگیری یک زبان جدید در هر سنی می‌تواند به بهبود توانایی‌های شناختی کلی کمک کند، پنجره‌ی حیاتی برای تأثیرگذاری بر نمرات آی کیو در دوران کودکی است.
۷. مطالعه‌ی مستمر
نمی‌توان انکار کرد که چقدر کتاب‌ها در رشد شناختی انسان مفید هستند. در واقع، زمانی که کتاب‌ها بخشی از فعالیت‌های پیوند والدین و فرزندان می‌شوند، مزایای توسعه‌ای آن‌ها بیشتر آشکار میشود.
در یک مطالعه‌ی اخیر، محققان منبع معتبری را کشف کردند که وقتی والدین با صدای بلند برای فرزندان خود می‌خوانند، کودک مهارت‌های زبانی و رشد شناختی بیشتری دارد و در نهایت منجر به افزایش آی کیو فرزندان میشود.
۸. ادامه تحصیل
آموزش به هر شکلی که باشد برای رشد هوش انسان بسیار مهم است و منجر به افزایش آی کیو میشود.
در یک بررسی از مطالعات در مورد آی کیو و آموزش، بیش از ۶۰۰۰۰۰ شرکت‌کننده برای تعیین تأثیر آموزش بر سطوح آی کیو مورد مطالعه قرار گرفتند.
محققان دریافتند که شرکت‌کنندگان به ازای هر سال تحصیل رسمی، یک تا پنج امتیاز آی کیو افزایش می‌یابند.
چگونه آی کیوی خود را محاسبه کنیم؟
آی کیو مخفف ضریب هوشی است و تست آی کیو سطح هوش افراد را بر اساس مهارت‌های شناختی آن‌ها اندازه‌گیری می‌کند. این تست در واقع یکی از محبوب‌ترین تست‌ها در سرتاسر جهان است، زیرا بسیاری از مردم به دانستن سطح آی کیو خود علاقه دارند.
امتیاز آی کیو را می‌توان با فرمول آی کیو محاسبه کرد = x۱۰۰ (سن هوشی/سن واقعی)
دکتر بینه با کمک پزشک «تئودور سایمون»، نحوه‌ی اندازه‌گیری آی کیو را بر اساس کار خود با دولت فرانسه بنا نهادند. آن‌ها وظیفه داشتند سطوح مختلف هوش را درک کنند، مخصوصاً در کودکانی که عملکردی کمتر از سطح متوسط دارند و می‌توان آن‌ها را واگرای عصبی در نظر گرفت. آن‌ها پس از آزمون و خطا، تست Binet-Simon را ایجاد کردند.
برای ارزیابی ضریب هوشی یک فرد، محققان ابتدا باید چندین نفر را از یک گروه سنی آزمایش کنند تا سطح هوشی متوسط را برای هر گروه بیابند. محققان داده‌هایی را از هر گروه سنی جمع‌آوری می‌کنند و به دنبال کارهایی هستند که حداقل ۷۰ درصد از شرکت‌کنندگان در سن خود می‌توانند انجام دهند. این آزمایش به محققان مبنایی برای آنچه که سن ذهنی می‌نامند ارائه می‌دهد. سن ذهنی یک فرد با سطح هوش او در مقایسه با سایر افراد در همان گروه سنی تعریف میشود. در مرحله‌ی بعد، یک محقق به سن تقویمی آن شخص می‌پردازد، که با یک مقدار عددی مربوط به چند سال زندگی نشان داده میشود.
برای محاسبه ضریب هوشی، سن ذهنی یک فرد را در نظر بگیرید، آن را بر سن تقویمی تقسیم کنید، سپس آن عدد را در ۱۰۰ ضرب کنید. برای مثال، اگر فردی سن عقلی ۱۲ دارد اما ۱۰ سال دارد، ۱۲ را بر ۱۰ تقسیم می‌کنید. و این عدد را در ۱۰۰ ضرب کنید، که منجر به ضریب هوشی ۱۲۰ میشود.
فعالیت‌هایی که ضریب هوشی شما را افزایش نمی‌دهند
اگرچه روزانه تعداد زیادی فعالیت وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها لذت ببرید و ممکن است به افزایش نمره‌ی آی کیو شما کمک کند، اما باورهای غلط زیر در میان این پیشنهادات گنجانده نشده‌اند:
- مصرف مولتی‌ویتامین
- آموزش تست هوش
به طور کلی، این نوع فعالیت‌ها کمک بسیار کمی به توسعه‌ی مهارت‌های لازم برای بهبود نمره آی کیو شما می‌کنند و غالباً سبب افزایش آی کیو نمی‌شوند.
در عوض، باید بر روی فعالیت‌هایی تمرکز کنید که مهارت‌های مغز شما را در رابطه با هوش سیال و متبلور آموزش می‌دهند. هوش سیال با استدلال انتزاعی مرتبط است، در حالی که هوش متبلور با رشد مهارت‌های فکری مرتبط است.
سؤالات متداول
در اینجا چند پاسخ به برخی از سؤالات رایج در مورد افزایش سطح آی کیو شما آورده شده است:
آیا میشود آی کیو را افزایش داد؟
در حالی که اکثر محققان موافق هستند که پنجره حیاتی برای یادگیری اطلاعات جدید در جوانی اتفاق میفتد، مطالعات کمی به طور کامل بررسی کرده‌اند که آیا محدودیت سختی برای زمانی که ضریب هوشی شما بالا می‌رود یا خیر، وجود دارد یا نه.
یک متاآنالیز اخیر از ۴۲ مجموعه داده شامل بیش از ۶۰۰۰۰۰ شرکت‌کننده تا سن ۶۳ سال نشان داد که توانایی‌های شناختی تقریباً ۱ تا ۵ نقطه آی کیو برای هر سال تحصیل اضافی بهبود می‌یابد.
در حالی که ممکن است تصور شود که این یافته‌ها نشان‌دهنده افزایش نمره آی کیو بعد از ۱۸ سالگی به دلیل تحصیلات عالی است، تحقیقات بیشتری باید انجام شود تا بفهمیم سن چگونه بر نمره آی کیو تأثیر می‌گذارد.
درمان کم هوشی
مقداری که می‌توانید ضریب هوشی خود را افزایش دهید به عوامل شخصی و محیطی بستگی دارد.
محققان در یک مطالعه اخیر یک مطالعه محبوب در سال ۱۹۸۰ را دوباره بازسازی کردند و استدلال می‌کنند که گروه آزمایشی ۱۹۸۰ نسبت به گروه کنترل ۱۵ امتیاز هوشی بهبود یافته است.
با این حال، داده‌های جدیدتر مورد نیاز است تا به طور کامل بفهمیم که چقدر می‌توان نمره‌ی آی کیو خود را بهبود بخشد.
بالا بردن آی کیوی کودک
فراتر از حفظ یک رژیم غذایی سالم قبل از تولد، تحقیقات نشان می‌دهد که شیر دادن انحصاری به کودک شما ممکن است با نمرات آی کیو بالاتر در دختران جوان همراه باشد. با این حال، انجام این کار همیشه آسان نیست. برخی از افراد به دلایل مالی، اجتماعی یا پزشکی قادر به شیر دادن به نوزادان خود نیستند.
صحبت کردن با کودک ممکن است به بهبود توانایی‌های کلامی و مهارت‌های شناختی او در نوجوانی کمک کند. با این حال، مهم است که در نظر داشته باشید که هوش کودک می‌تواند تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی مختلفی مانند موارد زیر قرار بگیرد:
- بهره هوشی والدین
- ژن‌ها
- زندگی خانوادگی
- سبک فرزند پروری
- تغذیه
- تحصیلات
وزن هنگام تولد نیز ممکن است در هوش کودک نقش داشته باشد.
علاوه‌براین، هوش قابل اندازه‌گیری مانند آی کیو به خودی خود ارزش یک فرد یا موفقیت او در زندگی را تعیین نمی‌کند. بسیاری از عوامل محیطی دیگر می‌توانند نقش داشته باشند. بنابراین، بهترین راه برای ایجاد یک زندگی سالم برای نوزاد، تأمین امنیت و محبت برای اوست که به نوبه‌ی خود بهترین فرصت‌ها را در آینده به کودک خواهد داد.
نکته‌ی پایانی
اگرچه اطلاعات علمی در مورد اینکه آیا می‌توانید ضریب هوشی خود را افزایش دهید یا خیر، محدود است، به نظر می‌رسد تحقیقات نشان می‌دهد که می‌توان هوش خود را از طریق برخی فعالیت‌های آموزشی افزایش داد.
آموزش حافظه، کنترل اجرایی و استدلال بصری فضایی می‌تواند به افزایش سطح هوش شما کمک کند.
بهترین راه برای آموزش این نواحی از مغز، شرکت در فعالیت‌ها و بازی‌های متفکرانه، یادگیری مهارت‌های جدید و فعال نگه داشتن مغز است.
منبع: Healthline, Study
