اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی چه ارتباطی با تمایل به شب‌کاری دارد؟
ابتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) یکی از بارزترین و مهم‌ترین دلایل کاهش تمرکز در کودکان و بزرگسالان است. اگر شما هم با این اختلال دستوپنجه نرم می‌کنید، حتما می‌دانید که انتخاب یک فعالیت خاص و تمرکز کردن روی آن با هدف کسب نتیجه‌ی ایدئال چقدر می‌تواند طاقت‌فرسا باشد. گاهی دشواری در تمرکز کردن باعث می‌شود شخص مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی خود را وادار به انجام فعالیتی خاص کند و از این طریق، شدت بروز علائم این اختلال را بیشتر کند.
عدم تمرکز در افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی به قدری جدی است که در صورت درمان نشدن می‌تواند به بروز اختلال‌های روحی و روانی دیگری همچون افسردگی یا اختلال اضطراب منجر شود. در این میان، برخی از افراد مبتلا به این اختلال ادعا می‌کنند که شب‌بیداری راهکاری مناسب برای بهبود کیفیت تمرکز است. به ادعای این افراد، اختصاص دادن شب‌ها به انجام کارهای اساسی که نیاز به نیروی ذهنی بیشتری دارند می‌تواند به بهتر تمرکز کردن کمک شایانی بکند.
در این مقاله از دیجی‌کالا مگ، به بررسی این ادعا می‌پردازیم و چندین دلیل علمی برای توجیه مزیت‌های احتمالی شب‌بیداری برای افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی ارائه می‌کنیم. با ما همراه باشید.
چرا افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی در طول شب عملکرد بهتری دارند؟
در واقع، مطالعه‌ی علمی خاصی درباره‌ی ارتباط موجود میان اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی و داشتن عملکرد بهتر در ساعت‌های شب صورت نگرفته است. با این وجود، متخصصان علوم اعصاب و روان، چندین دلیل برای توجیه این ادعا ارائه کرده‌اند که آن‌ها را در ادامه می‌خوانیم.
۱. متفاوت بودن شیوه‌های انجام کارها
اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی بر نحوه و کیفیت انجام فعالیت‌ها تأثیر بسیاری می‌گذارد و باعث ایجاد عادت‌هایی می‌شود که شیوه‌ی انجام برخی از کارها را بسیار متفاوت از دیگران می‌کند. در این خصوص، دکتر جان تاملین (Jon Tomlin)، روان‌شناس و مشاور، معتقد است که افراد مبتلا به این اختلال تمایل به کار کردن در فضاهایی دارند که هیچ عامل پرت‌کننده‌ی حواسی در آن‌ها موجود نیست و به آن‌ها فرصت داشتن زمان‌های استراحت طولانی‌مدت می‌دهد.
طولانی‌تر شدن زمان‌های استراحت عموما به خاطر پردغدغه بودن زندگی در طول روز است که تمرکز کردن را دشوار می‌کند. بنابراین، بیشتر افراد مبتلا به این اختلال، شب‌بیداری را برای رسیدگی به کارهای عقب افتاده ترجیح می‌دهند. معمولا روند زندگی در طول روز با سرعت بیشتری دنبال می‌شود، چراکه اکثر افراد جامعه عملکرد بهتری در طول روز دارند و شب را به استراحت کردن و آماده شدن برای شروع روز بعد اختصاص می‌دهند. در این میان، افرادی که در طول روز دچار حواس‌پرتی و اضطراب ناشی از شلوغی می‌شوند، از قافله جا می‌مانند و مجبور می‌شوند خود را با برنامه‌هایی وفق دهند که اغلب هیچ هماهنگی با روحیات‌شان ندارد. هجوم انواع محرک‌های خارجی در طول روز، تمایل افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی را به شب‌بیداری افزایش می‌دهد.
۲. تمایل به عقب انداختن کارها تا جای ممکن
یکی از آشکارترین ویژگی‌هایی افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی، تمایل شدیدی است که معمولا به عقب انداختن کارها و وظایفشان تا دقیقه‌ی نود دارند! البته این تمایل ریشه در ضعف تمرکز آن‌ها دارد و در بسیاری از مواقع، به صورت غیرارادی بروز پیدا می‌کند و نظم زندگی را دستخوش تغییرات منفی می‌کند. نکته‌ی جالب دیگر در رابطه با به تعویق انداختن کارها این است که افراد مبتلا به این اختلال، معمولا تحت فشار ناشی از کمبود وقت عملکرد خوبی را به نمایش می‌گذارند! شب‌بیداری به آن‌ها اجازه می‌دهد تا کارهایشان را با کارآمدی بیشتری انجام بدهند، بنابراین برای اتمام کارها پیش از فرا رسیدن صبح دوچندان تلاش می‌کنند؛ همین باعث شده تا بیشتر افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی، شب‌کاری را به روزکاری ترجیح دهند.
۳. دستوپنجه نرم کردن با اختلال‌های خواب
تمایل به شب‌بیداری و استفاده از موقعیت‌های آرامش‌بخشی که شب به ارمغان می‌آورد باعث شده تا بسیاری از افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی به اختلال‌های خواب دچار شوند. این اختلال‌ها معمولا به دلیل به هم خوردن ساعت زیستی بدن و فعالیت شدیدتر مغز در طول شب پدید می‌آیند و درمان آن‌ها کار ساده‌ای نیست. دشواری در خوابیدن باعث شده تا افراد مبتلا به این اختلال فرصت را غنیمت بشمارند و در طول شب که قادر به خوب خوابیدن نیستند، به انجام کارهایشان بپردازند. البته این نوع از شب‌بیداری باعث ایجاد یک چرخه‌ی باطل می‌شود که در آن به ازای هر بار بیدار ماندن در طول شب، برنامه‌ی خواب بیشتر به هم می‌ریزد و بهبود یافتن اختلال‌های خواب دشوارتر می‌شود.
توصیه‌هایی برای افزایش میزان کارآمدی در طول شب
اگر شما هم از اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی رنج می‌برید و شب‌بیداری را برای انجام کارهایتان ترجیح می‌دهید، بهتر است توصیه‌های زیر را برای افزایش میزان کارآمدی در طول شب جدی بگیرید.
- پیش از شروع کار، یک جدول زمانی واقع‌گرایانه در رابطه با اهدافی که در طول شب قصد رسیدن به آن‌ها را دارید تهیه کنید.
- از سر زدن‌های مداوم به فضای مجازی و بی‌هدف چرخ زدن در شبکه‌های اجتماعی خودداری کنید و سعی کنید تا جای ممکن به انجام کاری که در دست انجام دارید پایبند بمانید.
- محیط کار خود را تا جای ممکن خلوت و تمیز کنید. کار کردن در یک فضای شلوغ، احتمال حواس‌پرتی را افزایش می‌دهد و سرعت انجام فعالیت‌ها را به میزان قابل‌توجهی کم می‌کند.
- محترمانه از دیگران بخواهید تا طی زمانی که مشغول فعالیت هستید با شما کاری نداشته باشند و درخواست‌های احتمالی خود را به زمانی دیگر موکول کنند.
- سعی کنید کمال‌گرایی را کنار بگذارید و با توسعه‌ی ریزعادت‌های مثبت، به مرور زمان میزان کارآمدی خود را در طول شب افزایش دهید.
اگر جزو آن دسته از افرادی هستید که قصد دارند عادت شب‌بیداری خود را ترک کنند، به توصیه‌های زیر عمل کنید:
- در ساعت‌های پایانی روز، نوشیدنی‌های کافئین‌دار مصرف نکنید.
- سعی کنید محل کار را از محل خواب جدا کنید.
- برنامه‌ی خواب منظمی تهیه کنید و تمام تلاشتان را برای رعایت آن بکنید. به خاطر داشته باشید که برای کسب نتیجه‌ی دلخواه باید صبور باشید.
- معمولا یک ساعت قبل از خواب، دست از استفاده از صفحه‌های نمایش مختلف بردارید.
- تلفن همراه، لپتاپ، تبلت و سایر وسایل الکترونیکی که ممکن است با استفاده از آن‌ها خوابیدن را به تعویق بیندازید را در اتاقی به جز اتاق خواب بگذارید.
- سعی کنید شام را حداقل سه ساعت قبل از زمان خواب صرف کنید.
- از انجام حرکت‌های کششی برای ریلکس کردن و آماده کردن بدن برای خوابیدن غافل نشوید.
- در صورت نیاز، حتما به یک متخصص خواب مراجعه کنید.
مرور کلی
حواس‌پرتی مدید و ضعف تمرکز از اجتناب‌ناپذیرترین آسیب‌هایی هستند که افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی متحمل می‌شوند. در طول روز، محرک‌های خارجی که اعصاب و روان افراد مبتلا به این اختلال را هدف قرار می‌دهند به قدری زیاد هستند که بسیاری از آن‌ها ترجیح می‌دهند انجام کارهای مهم را به شب موکول کنند. نکته‌ی مهم در این باره این است که شب‌کاری تا زمانی که به میزان خواب کافی در طول شبانه روز خدشه‌ای وارد نشود ایرادی ندارد. در نهایت، می‌توان گفت فرضیه‌ی شب‌کار بودن اکثر افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی، تا حدودی پایه و اساس علمی دارد.
منبع: Psychcentral
