آیا دستگاه تصفیه هوا واقعا مفید است؟
همهگیری ویروسها وارد فاز جدیدی شده است و این امکان وجود دارد که هوای داخل خانه شما آلودهتر از آن چیزی باشد که فکر میکنید. از طرفی بر اساس گزارش آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا، غلظت برخی آلایندهها اغلب در داخل خانه دو تا پنج برابر بیشتر از فضای باز است! دود ناشی از تنباکو، پخت و پز، گازهای حاصل از پاککنندهها و مصالح ساختمانی، گرد و غبار، شورهی بدن حیوانات خانگی، همه و همه میتواند انگیزهی کافی برای خرید دستگاه تصفیهکنندهی هوا را بالا ببرد. اما یک تصفیهکنندهی هوای باکیفیت که بتواند استاندارد هوای داخلی خانه را به خوبی بالا ببرد چه ویژگیهایی دارد و معیار مناسب برای انتخاب چنین دستگاههایی چیست؟ در این مقاله از سری راهنماهای دیجیکالا مگ به سراغ این مبحث میرویم و شما را با نکات کلیدی آن آشنا میکنیم.
فهرست محتوا
آیا دستگاههای تصفیه هوای خانگی موثر هستند؟
دستگاه تصفیهکنندهی هوا چه کارهایی میتواند انجام دهد!
دستگاه تصفیهکنندهی هوا چه کاری را نمیتواند انجام دهد؟
آشنایی با انواع دستگاههای تصفیهکنندهی هوا
نکات کلیدی که قبل از خرید دستگاه تصفیهکنندهی هوا باید بدانید
نکاتی برای نگهداری و افزایش بهرهوری دستگاه تصفیه هوا
آیا دستگاههای تصفیه هوای خانگی موثر هستند؟
بهترین راه برای بهبود کیفیت هوای داخل منزل، حذف منابع آلاینده و ایجاد تهویه و هوای تازه در داخل خانه است. اما هنگامی که این روشها با توجه به شرایط محل زندگی امکانپذیر نباشد، دستگاههای تصفیهکننده هوای اتاق میتوانند کمک بزرگی برای شما باشد. البته لازم به تاکید است که دستگاههای تصفیهکننده هوای برای فیلتر کردن هوای در تک اتاق طراحی شدهاند و شامل کل فضای خانه نمیشوند. در حالی که تصفیهکنندههای هوای اتاق به کاهش آلودگی هوا داخل اتاق کمک میکنند، اما محدودیتهایی هم دارند، که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.
دستگاه تصفیهکنندهی هوا چه کارهایی میتواند انجام دهد!
دستگاه تصفیهکنندهی هوا در فیلتر کردن گرد و غبار، دوده و گردههای آلرژیزا به خوبی عمل میکند. به طور کلی مطالعات متعدد روی این محصولات نشان میدهد که وجود فیلترهای HEPA منجر به کاهش 50 درصدی یا بیشتر ذرات معلق در هوا میشود. همچنین در یک مطالعه در سال 2018 بر روی 130 خانوار در آمریکا، مشخص شد که فیلتراسیون با استفاده از این محصولات، منجر به کاهش 30 درصدی ذرات درشتی همانند گرد و غبار شده است.
در این بین سوالی که مطرح است این است که آیا چنین دستگاههایی به سلامت قلب و عروق کمک میکند؟ تقریباً 12 مطالعه در ونکوور، بریتیش کلمبیا. تایپه، تایوان و ایالت ماساچوست نشان میدهد که دستگاه تصفیهکنندهی هوا میتواند سلامت قلب و عروق را در میان افراد بهبود ببخشد. همچنین یک بررسی دیگر در این زمینه نشان داده است که هوای تصفیه شده، در حداقل حالت ممکن، علائم آلرژی را بهبود بخشیده است. در همین راستا جالب است بدانید که در یک مطالعه در سال 2018 توسط دانشگاه کالیفرنیا، شرکتکنندگان مبتلا به آسم با وجود چنین دستگاهی در اتاق، کاهش 20 درصدی در مراجعه به کلینیک را گزارش کردند.
با این حال، نباید به چنین مزایایی رای کلی دارد، چراکه جوامع علمی و پزشکی به طور قطعی استفاده از دستگاه تصفیهکنندهی هوا را با بحث سلامتی مرتبط نمیدانند. درواقع در این زمینه مطالعات طولانی مدت بسیار کمی انجام شده است و در مواردی نتایج ضد و نقیض حاصل شده است.
دستگاه تصفیهکنندهی هوا برای جلوگیری از انتشار ویروس کرونا با وجود قطرههای آلوده برای جابهجایی ویروس موثر است. اما به منظور افزایش بهرهوری دستگاه لازم است که حتما از یک تصفیهکنندهی هوا در یک اتاق استفاده کنید.
بحث استفاده از این دستگاه برای جلوگیری از انتشار ویروس کرونا هم مبحث مهمی است. به طور کلی تصفیهکنندههای هوا با فیلترهای HEPA میتوانند قطراتی را که ویروس در آن جابهجا میشود (قطرات حاصل از سرفه، صحبت کردن یا نفس کشیدن) را جذب کنند. اما به منظور افزایش بهرهوری لازم است که یک دستگاه تصفیهکنندهی هوا در یک اتاق استفاده کنید.
دستگاه تصفیهکنندهی هوا چه کاری را نمیتواند انجام دهد؟
به یاد داشته باشید که دستگاه تصفیهکنندهی هوا میتواند عوامل آلرژیزا را تنها زمانی که در هوا شناور هستند، حذف کند. بنابراین عوامل آلرژیزای بزرگتر و سنگینتر همچون کنهها، کپکها و گردهها که به سرعت روی زمین مینشینند، قابل فیلتر شدن نیستند و جذب دستگاه نمیشوند.
آشنایی با انواع دستگاههای تصفیهکنندهی هوا
در بازار این دسته از محصولات، چندین فنآوری مختلف وجود دارد که تصفیهکنندههای هوا برای کاهش آلودگی داخلی اتاقها از آنها استفاده میکنند. البته باید در نظر داشته باشید که برخی از این مدلها میتوانند برای شما مفید باشند در حالی که برخی دیگر اینگونه نیستند!
1. تصفیهکنندهی هوا با فیلتر مکانیکی (Models With Mechanical Filters)
به طور کلی مدلهایی از تصفیهکنندهی هوا که با فیلتر مکانیکی کار میکنند از فنهایی بهره میبرند که هوا را از میان شبکهای متراکم از الیاف ریز، وادار به عبور میکند. در این میان فیلترهایی با شبکهی بسیار کوچک، فیلترهای HEPA نامیده میشوند این قابلیت را دارند که 99.97 درصد از ذرات با اندازهی معین 0.3 میکرومتر قطر (به عنوان مثال دوده و گردههای گیاهان) را به دام بیاندازند. همچنین فیلترهای HEPA میتوانند ذرات بزرگتر از جمله گرد و غبار، گردهها و برخی از هاگها را در حالی که در هوا معلق هستند، به خوبی به دام بیاندازد و حذف کند.
در مورد محدودیتهای تصفیهکنندهی هوا با فیلتر مکانیکی هم میتوان اذعان داشت که این دسته از کالاها به حذف گازهای موجود در هوا کمکی نمیکنند و در عین حال نگهداری از آنها ممکن است برای شما هزینهبر باشد؛ چراکه فیلترهای مکانیکی باید هر 6 تا 12 ماه یکبار تعویض شوند. لازم به ذکر است که معمولا قیمت فیلترها از 200 هزارتومان به بالا شروع میشود!
2. تصفیهکنندهی هوا با فیلتر کربن فعال (Models With Activated Carbon Filters)
این نوع از فیلترها به جای به دام انداختن ذرات و عملکردی مشابه با فیلترهای مکانیکی، از کربن فعال به منظور جذب برخی از آلایندهها از هوا استفاده میکنند. همچنین تصفیهکنندهی هوا با فیلتر کربن فعال این قابلیت را دارد که با برخی از گازها مقابله کند، اما این مسئله فرمالدئید، آمونیاک یا اکسید نیتروژن نمیشود.
از آنجایی که فیلترهای کربن فعال قابلیت جذب ذرات را ندارند، بسیاری از بسیاری از این دستگاهها علاوه بر فیلتر کربن فعال از فیلتر هوای پنلی چینخورده (Pleated Filter) برای جذب ذرات استفاده میکنند. با این حال، فیلتر کربن فعال سریعتر از فیلتر چینخورده اشباع میشود و نیاز به تعویض در هر سه ماه یکبار دارد. این در حالی است که فیلترهای چیندار هر 6 تا 12 ماه نیاز به تعویض دارند. فیلترهای کربن فعال معمولا از 100 هزار تومان به بالا قیمت دارند.
3. دستگاههای اُزونساز (Ozone Generators)
دستگاههای اُزونساز همانطور که از نام آنها هم مشخص است، وسیلهای است که با تولید اُزون آلایندهها را وادار به واکنش با آن میکند؛ در چنین حالتی آلایندهها نظر شیمیایی تغییر میکنند. علیرغم تبلیغاتی که در مورد این سیستمها به طور وسیع (بهویژه در ایران) وجود دارد، چنین دستگاههایی برای کیفیت هوای داخلی اتاق خطرناک است و استفاده از آن از نظر متخصصین چندان توصیه نمیشود.
سازندگان دستگاههای اُزونساز اغلب ادعا میکنند که این دستگاهها سطوح ایمن از ازون را منتشر میکنند، اما آزمایشات نشان میدهد که حتی با تنظیم این دسته از کالاها در حالت انتشار سطح پایینی از ازون، برخی مدلها از حد مجاز سازمان غذا و دارو که مقدار 0.05 ppb (برای مصارف پزشکی) است، فراتر میروند.
دستگاههای اُزونساز اغلب سطوح ایمن از ازون را تولید نمیکنند و معمولا حتی در پایینترین سطح از مقدار 0.05 ppb بالاتر میروند. بنابراین چنین دستگاههایی بر کیفیت هوای داخلی اتاق تاثیر میگذارد و استفاده از آن از نظر متخصصین توصیه نمیشود.
علاوه بر این، مطالعات EPA نشان داده است که وجود اُزون در محیط، عملکرد ریه را مختل میکند و باعث افزایش تحریک گلو، ایجاد سرفه، درد قفسه سینه و التهاب بافت ریه میشود. همچنین قرار گرفتن در معرض ازون ممکن است برای بیماران درگیر با آسم، آمفیزم و برونشیت مناسب نباشد.
4. تصفیهکنندههای الکترونیکی هوا (Electronic Air Purifiers)
تصفیهکنندههای الکترونیکی، ذرات موجود در هوا را یونیزه میکند، در چنین حالتی جاذبهای مغناطیسی در صفحات روی دستگاه یا سطوح مجاور ایجاد میشود و ذرات به آنها میچسبند. در همین راستا لازم به تاکید است که متخصصین تصفیه کنندههای الکترونیکی هوا را پیشنهاد نمیکنند، چراکه میتوانند گازی همچون ازون تولید کنند.
5. تصفیهکنندهای میکروبکش با تابش فرابنفش (UVGI)
برخی از تولیدکنندگان ادعا میکنند که چنین دستگاههای تصفیه هوایی، ویروسهای موجود در هوا، باکتریها و هاگهای قارچی را با استفاده از تابش فرابنفش از بین میبرند. اما در عین حال باید بدانید که برخی از باکتریها یا کپکها در برابر اشعه فرابنفش مقاوم هستند. درواقع نور UV باید به اندازهی کافی قدرتمند و قرارگیری در معرض آن باید به اندازه کافی طولانی (از چند دقیقه تا چند ساعت) باشد. بنابراین، عملیات پاکسازی در عرض چند ثانیه انجام نخواهد شد.
نکات کلیدی که قبل از خرید دستگاه تصفیهکنندهی هوا باید بدانید
حال که با انواع دستگاههای تصفیهکنندهی هوا آشنا شدید وقت آن است که به سراغ آشنایی با نکات کلیدی قبل از خرید این دسته از محصولات برویم، تا انتخابی دقیق و رضایتبخش را رقم بزنید.
1. هزینهی تعویض فیلترهای دستگاه را در نظر بگیرید!
به عنوان یک قاعده کلی، در نظر داشته باشید که شما باید فیلترهای چیندار را هر 6 تا 12 ماه و فیلترهای کربن فعال را هر سه ماه یکبار تعویض کنید. در همین راستا اکثر مدلهایی که در ادامه معرفی میکنیم دارای یک چراغ نشانگر هستند که به شما این امکان را میدهد که زمان تعویض (یا تمیز کردن) فیلتر را بدانید. بنابراین قبل از خرید این نوع محصولات، هزینهی تعویض فیلترهای دستگاه را در نظر بگیرید!
2. اهمیت توجه به برچسبها
همیشه حواستان به برچسبهای دستگاه باشد، چراکه وجود آنها تضمینکننده سلامت و کاهش هزینههای شماست. اولین گزینهای که باید به آن توجه کنید برچسب انرژی استار یا «Energy Star» است. انرژی استار استانداردی بینالمللی است و به نحوهی مصرف انرژی توسط دستگاههای الکترونیکی و دیگر محصولات تجاری شرکتها وابسته است. تصفیهکنندههای دارای برچسب انرژی استارِ 40 درصد نسبت به مدلهای دیگر از نظر انرژی کارآمدتر هستند.
یکی دیگر از برچسبهای تاییدی بر روی این دسته از محصولات گواهی AHAM است. این گواهی از طرف انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی به یکسری از کالاها داده میشود و هدف آن تعیین نرخ تحویل هوای پاک (CADR) و اندازهی اتاق است. CADR بر حسب فوت مکعب در دقیقه سنجیده میشود و اطلاعات آن میزان حجم هوای تمیزی که دستگاه تصفیه هوا در بالاترین تنظیم سرعت خود میتواند تولید کند را منعکس میکند. جالب است بدانید در بین همهی مدلها، تصفیهکنندههایی با فیلتر HEPA اغلب بالاترین CADR را به دست میآورند.
به طور کلی CADR بالاتر از 240، امتیاز عالی را دریافت میکند، بعد از آن 240 تا 180، سپس 179 تا 120، و در آخر 119 تا 60 آخرین امتیاز است. همچنین هر تصفیهکنندهی هوایی با امتیاز زیر 60 رتبهی ضعیف را کسب میکند. لازم به ذکر است که برای جذب دود سیگار، گرد و غبار و گردهها، درجهبندیهای CADR مختلفی وجود دارد؛ بنابراین اگر به عنوان مثال، با فردی سیگاری زندگی میکنید یا در زمستان از شومینه استفاده میکنید، دستگاه تصفیه هوایی با CADR بالا برای دود تنباکو را انتخاب کنید.
3. توجه به اندازهی اتاق برای انتخاب تصفیهکنندهی هوا
اگر دستگاه تصفیهکنندهی هوا را بر اساس گواهی AHAM انتخاب میکنید، میتوانید مطمئن باشید که اندازهی اتاق هم در آن لحاظ شده است. در غیر اینصورت، باید در هنگام خرید چه به صورت آنلاین و چه حضوری، برای هر مدل به محدوده و اندازهی اتاق دقت کنید.
4. به میزان صدای دستگاه توجه کنید!
دستگاه تصفیهکنندهی هوا را نباید تنها بر اساس عملکرد انتخاب کرد، بلکه میزان و سطح صدای آن در انتخاب بسیار مهم است. در واقع از آنجایی که این دسته از سیستمها باید همیشه در حال کار باشند، در حالت ایدئال بهترین مدل بیصداترین (به عنوان مرجع بهتر است بدانید که میزان نویز یخچال حدود 50 دسیبل است) مدل است.
در کنار توجه به این مشخصه لازم است بدانید که عموما یکسری نکات برای به حداقل رساندن سر و صدای دستگاه تصفیه هوا وجود دارد. به عنوان نمونه بهتر است وقتی در اتاق نیستید، دستگاه را روی سرعت بالا تنظیم و اجرا کنید و زمانی که در آن اتاق هستید آن را روی حالت کم قرار دهید. بنابراین در صورت خرید مدلی پرصدا میتوانید راهکارهای کاهش صدای دستگاه را جستوجو کنید.
نکاتی برای نگهداری و افزایش بهرهوری دستگاه تصفیه هوا
به منظور افزایش بهروری و نگهداری از سیستم تصفیهکنندهی هوا، لازم است فیلترها را مرتباً تمیز یا تعویض کنید. به یاد داشته باشید که اگر سیستم شما فیلتر کثیفی داشته باشد، نمیتواند به طور موثری کار کند. همانطور که قبلا هم اشاره شد، فیلترهای چیندار هر 6 تا 12 ماه و فیلترهای کربن فعال هر سه ماه یکبار باید تعویض شوند.
اگر فقط محیطی با چندین اتاق دارید، دستگاه تصفیهکنندهی هوا را در اتاقی قرار دهید که بیشترین وقت را در آن میگذارید. همچنین مطمئن شوید که دستگاه را در جایی قرار دادهاید که هیچ چیزی مانع جریان هوای آن نمیشود. به عنوان مثال، بهتر است آن را دور از پردهها قرار دهید! در کنار این موارد برای جلوگیری از ایجاد اختلال در کارکرد دستگاه و کاهش صدای آن، پیشنهاد میکنیم وقتی در اتاق نیستید، دستگاه را با سرعت بالا اجرا کنید و زمانی که در اتاق هستید آن را کم کنید.
جمعبندی
با توجه به شرایط حال حاضر ایران از نظر ریزگردها و دوران همهگیری کرونا شاید انتخاب دستگاه تصفیه کنندهی هوا کار درستی باشد، البته به شرط آنکه مدلی مناسب و باکیفیت را انتخاب کنید. چراکه ممکن است در نگاه اول انتخاب و خرید چنین دستگاههایی در حد کارت کشیدن و تحویل آن درب منزل باشد، اما باید بدانید که واقعیت این نیست و نکات کلیدیای برای یک انتخابی صحیح وجود دارد. در پایان امیدواریم که این راهنمای خرید چنین اطلاعاتی را در اختیار شما قرار داده باشد.
منبع: Consumer Reports
