هر آنچه که باید درباره آلرژی در کودکان بدانید

آلرژی و آسم اغلب در دوران کودکی شروع میشوند و در طول زندگی ادامه مییابند. اگرچه هیچ کدام قابل درمان نیستند، اما با مراقبت مناسب، معمولا میتوان آنها را تحت کنترل نگه داشت. در این مطلب از دیجیکالا مگ قرار است درباره آلرژی در کودکان صحبت کنیم و با انواع آن آشنا شویم.
چه چیزی باعث آلرژی در کودکان میشود؟
چه زمانی به آلرژی در کودکان مشکوک شویم
اگزما چیست؟
تفاوت بین آسم و آلرژی در کودکان چیست؟
حمله آسم چیست؟
آلرژنهای رایج در خانه و مدرسه
چگونه علائم آلرژی در کودکان را کنترل کنیم
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اصطلاحات تخصصی به کار رفته در مطلب
چه چیزی باعث آلرژی در کودکان میشود؟
آلرژیها ناشی از واکنش بدن به موادی به نام آلرژن هستند. آلرژیها سیستم ایمنی را تحریک میکنند تا به مواد بیضرر طوری واکنش نشان دهد که انگار به بدن حمله میکنند.
تشخیص بعضی از آلرژیها با الگوی علائمی که پس از قرار گرفتن در معرض یک ماده خاص ظاهر میشود، آسان است. اما بعضی دیگر از انواع آن ظریفتر هستند و ممکن است خود را به شکل بیماریهای دیگر نشان دهند. در ادامه این مطلب به بعضی از نشانههای رایج اشاره میکنیم که میتواند شما را به این اطمینان برساند که فرزندتان ممکن است آلرژی داشته باشد.
چه زمانی به آلرژی در کودکان مشکوک شویم
علائم مکرر یا مزمن شبیه سرماخوردگی که بیش از یک یا دو هفته طول بکشد، یا تقریبا در یک زمان مشخص در هر سال ایجاد شود خبر از وجود آلرژی در کودکان میدهد. علائم آلرژی میتواند شامل موارد زیر باشد:
- آبریزش بینی
- گرفتگی بینی
- عطسه کردن
- صاف کردن گلو
- مالیدن بینی
- فین فین کردن
- خرخر کردن
- عطسه
- خارش و آبریزش چشم
- احساس خارش یا سوزن سوزن شدن در دهان و گلو. خارش معمولا در سرماخوردگی دیده نمیشود، اما علامت اصلی مشکل آلرژی است.
- سرفه، خسخس سینه، مشکل در تنفس و سایر علائم تنفسی.
- جوشهای قرمز، خارشدار، خشک و گاهی پوستهپوسته در چینهای پوستی، مچ دست و مچ پا هم ممکن است نشان دهنده آلرژی باشد.
اگزما چیست؟
شایعترین بیماری التهابی مزمن پوست در کودکان اگزما است که درماتیت آتوپیک هم نامیده میشود. اگرچه اگزما به طور دقیق یک اختلال آلرژیک نیست، اما در کودکان خردسال بسیاری از نشانههای آلرژی را دارد و اغلب نشانهای از این است که ممکن است تب یونجه و آسم ایجاد شود. میزان اگزما، مثل آسم، در سراسر جهان در حال افزایش است. جالب است بدانید در مناطقی که آسم نادر است، میزان اگزما هم پایین است.
تفاوت بین آسم و آلرژی در کودکان چیست؟
اگرچه آلرژی و آسم اغلب با هم دیده میشوند، اما در واقع دو بیماری متفاوت هستند. در این بخش سه واقعیت مهم دربارهی تفاوت بین این دو آورده شده است:
- آسم یک بیماری مزمن است که از ریهها شروع میشود.
- آلرژیها واکنشهایی هستند که از سیستم ایمنی شروع میشوند.
- همه افراد مبتلا به آلرژی آسم ندارند؛ اما بیشتر افراد مبتلا به آسم، آلرژی دارند.
حمله آسم چیست؟
مسیرهای تنفسی رد کودک مبتلا به آسم معمولا متورم و ملتهب است، همین موضوع باعث حساستر شدن آنها میشود. زمانی که کودک با محرک آسم (چیزی که باعث حمله آسم میشود) تماس پیدا میکند راههای تنفسی یا برونش با منقبض شدن واکنش بیش از حد نشان میدهند.
مواد و فعالیتهای مختلفی وجود دارند که میتوانند حمله آسم را تحریک کنند، از جمله:
- ورزش
- هوای سرد
- ویروسها
- آلودگی هوا
- بعضی از دودها
- سایر آلرژنها
در واقع حدود 80 درصد از کودکان مبتلا به آسم هم آلرژی دارند و برای آنها ، آلرژنها اغلب شایعترین محرکهای آسم هستند.
آلرژنهای رایج در خانه و مدرسه
در فصل پاییز بسیاری از آلرژنهای داخل خانه برای کودکان مشکل ایجاد میکنند، چون مدت زمان بیشتری را در خانه و مدرسه میگذرانند. آلرژنهای داخل خانه عبارتند از:
- گرد و غبار: حاوی مایتهای گرد و غبار و ذرات ریز آسیاب شده از سایر آلرژنها مثل گرده، کپک و شوره حیوانات است.
- قارچها: از جمله کپکهایی که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند.
- حیوانات پشمالو: گربهها، سگها، خوکچههای هندی، موشهای صحرایی، خرگوشها و سایر حیوانات خانگی.
- لباس و اسباب بازیها: اقلامی که با موی حیوانات ساخته، تزیین یا پر شدهاند.
- لاتکس: وسایل خانگی و مدرسه مثل دستکشهای لاستیکی، اسباب بازیها، بادکنکها، کش در جورابها، لباس زیر و سایر لباسها؛ ذرات معلق در هوا.
- آنزیمهای باکتریایی: مورد استفاده برای تولید سفیدکنندههای آنزیمی و محصولات تمیز کننده.
چگونه علائم آلرژی در کودکان را کنترل کنیم
- در صورت امکان از تهویه مطبوع (Air conditioner) برای کاهش قرار گرفتن در معرض گرده در خانه و ماشین خود استفاده کنید.
- کپکها در فصل بهار و اواخر تابستان، به ویژه در اطراف مناطق پوشش گیاهی در حال پوسیدگی، وجود دارند. کودکانی که به کپک آلرژی دارند باید از بازی کردن در تودههای برگهای خشکیده در فصل پاییز خودداری کنند.
- مایتهای گرد و غبار در مکانهایی جمع میشوند که غذا برای آنها (مثل پوستههای پوست انسان) فراوان است. این بدان معناست که بیشتر در مبلمان روکش شده، رختخواب و فرشها یافت میشوند.
- وسایل اثاثیه یا لوازم داخلی مثل تشکها، فنرهای جعبهای، بالشها و کوسنها باید با روکشهای ضد آلرژیِ زیپدار پوشانده شوند.
- ملافهها را به صورت هفتگی و سایر اقلام خواب مثل پتوها را هر 2 تا 3 هفته یکبار در آب داغ بشویید تا مایتهای گرد و غبار از بین بروند.
- بالشها باید هر 2 تا 3 سال یکبار تعویض شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
درمان آلرژی یا آسم فرزند شما باید با پزشک متخصص اطفال شروع شود. در صورت نیاز پزشک متخصص اطفال ممکن است شما را برای ارزیابیها و درمانهای بیشتر به یک متخصص آلرژی کودکان ارجاع دهد. بسیاری از آنتیهیستامینها، ضد احتقانها و اسپریهای بینی بدون نسخه برای کنترل علائم آلرژی وجود دارند اما با این حال ضروری است که در طول سال با یک پزشک متخصص اطفال در ارتباط باشید تا مطمئن شوید که آلرژی و آسم فرزندتان به درستی تشخیص داده شده و علائم به درستی درمان میشوند.
اصطلاحات تخصصی به کار رفته در مطلب
- تب یونجه: نوعی آلرژی فصلی کودکان که معمولا به گرده گیاهان ایجاد میشود و با علائمی مثل آبریزش بینی، عطسه، خارش و آبریزش چشم همراه است. رینیت آلرژیک هم نامیده میشود.
- آسم آلرژیک: نوعی آسم که توسط آلرژنها تحریک میشود. در این نوع آسم، قرار گرفتن در معرض مواد آلرژیزا مثل گرده، گرد و غبار یا شوره حیوانات باعث التهاب و تنگی راههای هوایی و بروز علائم آسم میشود.
- آلرژن: مادهای که باعث واکنش آلرژیک در بدن افراد حساس میشود.
- سیستم ایمنی: مجموعه سلولها، بافتها و اندامهایی در بدن که از بدن در برابر عوامل بیماریزا مثل باکتریها، ویروسها و سموم محافظت میکند.
- علائم شبیه سرماخوردگی: علائمی که شبیه علائم سرماخوردگی معمولی هستند، مثل آبریزش بینی، گرفتگی بینی، عطسه و سرفه.
- اگزما: یک بیماری پوستی مزمن که با التهاب، خارش، خشکی و قرمزی پوست مشخص میشود. درماتیت آتوپیک هم نامیده میشود.
- درماتیت آتوپیک: نام دیگر بیماری اگزما.
- حمله آسم: تشدید ناگهانی علائم آسم که ناشی از باریک شدن راههای هوایی در ریهها است و با علائمی مثل خسخس سینه، سرفه، تنگی نفس و احساس فشار در قفسه سینه همراه است.
- محرک: عاملی که باعث شروع یا تشدید علائم یک بیماری میشود، مثل محرکهای آسم که میتوانند شامل آلرژنها، هوای سرد، ورزش و عفونتهای تنفسی باشند.
- لولههای برونش: لولههایی که هوا را از نای به ریهها منتقل میکنند.
- گرد و غبار: ذرات ریز معلق در هوا که شامل مواد مختلفی مثل مایتهای گرد و غبار، گرده گیاهان، شوره پوست حیوانات و الیاف پارچه است.
- مایتهای گرد و غبار: موجودات میکروسکوپی که در گرد و غبار خانه زندگی میکنند و از پوستههای پوست انسان تغذیه میکنند. مایتهای گرد و غبار یکی از شایعترین آلرژنهای داخل خانه هستند.
- گرده: ذرات ریز پودری که توسط گیاهان برای تولید مثل آزاد میشوند و میتوانند عامل اصلی بروز آلرژی فصلی کودکان شوند.
- کپک: نوعی قارچ که در محیطهای مرطوب و تاریک رشد میکند و میتواند باعث آلرژی و مشکلات تنفسی شود.
- شوره حیوانات: پوستههای ریز و خشک شده پوست حیوانات که میتوانند در هوا پخش شوند و باعث آلرژی شوند.
- لاتکس: مادهای که از درخت کائوچو به دست میآید و در ساخت بسیاری از محصولات مثل دستکشهای پزشکی، بادکنکها و بعضی اسباببازیها استفاده میشود. لاتکس میتواند در بعضی افراد باعث واکنش آلرژیک شود.
- سفیدکنندههای آنزیمی: نوعی سفیدکننده لباس که از آنزیمها برای از بین بردن لکهها استفاده میکند.
- فنرهای جعبهای: پایههای فنردار تشک تختخواب.
- روکشهای ضد آلرژی: روکشهایی که از عبور آلرژنها مثل مایتهای گرد و غبار جلوگیری میکنند.
- آنتیهیستامین: دارویی که برای کاهش علائم آلرژی مثل عطسه، آبریزش بینی و خارش استفاده میشود.
- ضد احتقان: دارویی که برای رفع گرفتگی بینی و مجاری تنفسی استفاده میشود.
منبع: healthychildren
علائم پوستی: خارش، قرمزی پوست، بثورات پوستی (مانند اگزما یا کهیر)، تورم (به خصوص صورت، لبها، زبان)
علائم تنفسی: آبریزش بینی، عطسه، سرفه، خسخس سینه، تنگی نفس، گرفتگی بینی، خارش گلو
علائم چشمی: خارش، قرمزی و آبریزش چشمها
علائم گوارشی: درد شکم، تهوع، استفراغ، اسهال
علائم عمومی: بیقراری، تحریکپذیری، خستگی
در موارد شدید، آلرژی میتواند منجر به آنافیلاکسی شود، یک واکنش آلرژیک تهدیدکننده زندگی که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
آلرژیهای غذایی: شیر گاو، تخم مرغ، بادام زمینی، آجیل درختی (مانند گردو و بادام)، سویا، گندم، ماهی و صدف.
آلرژیهای محیطی (فصلی یا دائمی): گرده گیاهان (درختان، علفها، گلها)، کپکها، مایتهای گرد و غبار، مو و شوره حیوانات خانگی.
آلرژی به نیش حشرات: زنبور عسل، زنبور زرد، زنبور قرمز، مورچه آتشین.
آلرژی دارویی: پنیسیلین و سایر آنتیبیوتیکها، آسپرین، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs).
آلرژی تماسی: لاتکس، فلزات (مانند نیکل)، مواد شیمیایی موجود در محصولات بهداشتی و آرایشی.
شرح حال پزشکی: پزشک در مورد علائم کودک، سابقه خانوادگی آلرژی، و عوامل محیطی که ممکن است در بروز علائم نقش داشته باشند، سوالاتی میپرسد.
معاینه فیزیکی: پزشک کودک را معاینه میکند تا علائم آلرژی را بررسی کند.
تست پوستی: مقدار کمی از ماده آلرژیزا (آلرژن) روی پوست کودک قرار داده میشود و سپس پوست خراشیده یا سوزن زده میشود. اگر کودک به آن ماده آلرژی داشته باشد، در محل تست قرمزی و تورم ایجاد میشود.
تست خون: تست خون میتواند سطح آنتیبادیهای خاص (IgE) را در خون کودک اندازهگیری کند. افزایش سطح این آنتیبادیها میتواند نشاندهنده آلرژی باشد.
تست چالش غذایی: در این تست، مقدار کمی از غذای مشکوک به آلرژی تحت نظر پزشک به کودک داده میشود تا واکنش کودک بررسی شود. این تست باید فقط تحت نظر پزشک متخصص آلرژی انجام شود.
اجتناب از آلرژن: مهمترین قدم، دوری کردن کودک از مادهای است که به آن حساسیت دارد. این ممکن است شامل تغییر رژیم غذایی، اجتناب از حیوانات خانگی خاص، کاهش قرار گرفتن در معرض گرده گیاهان یا مایتهای گرد و غبار باشد.
داروها: داروهای مختلفی برای کمک به کنترل علائم آلرژی در دسترس هستند، از جمله:
آنتیهیستامینها: برای کاهش خارش، عطسه، آبریزش بینی و کهیر.
کورتیکواستروئیدهای بینی: برای کاهش التهاب بینی و گرفتگی بینی.
قطرههای چشمی: برای کاهش خارش و قرمزی چشمها.
برونکودیلاتورها: برای باز کردن راههای هوایی در هنگام خسخس سینه و تنگی نفس (معمولا برای آسم ناشی از آلرژی).
اپینفرین (آدرنالین): برای درمان آنافیلاکسی. کودکانی که در معرض خطر آنافیلاکسی هستند باید همیشه یک قلم اپینفرین اتوماتیک (EpiPen) همراه داشته باشند و نحوه استفاده از آن را بدانند.
ایمونوتراپی (واکسن آلرژی): برای آلرژیهای محیطی (مانند گرده گیاهان و مایتهای گرد و غبار) و آلرژی به نیش حشرات، ایمونوتراپی میتواند به تدریج سیستم ایمنی بدن کودک را به آلرژنها عادت دهد و واکنش آلرژیک را کاهش دهد. ایمونوتراپی معمولا به صورت تزریق زیر جلدی یا قرصهای زیر زبانی انجام میشود.
تغذیه با شیر مادر: توصیه میشود نوزادان حداقل تا 6 ماهگی به طور انحصاری با شیر مادر تغذیه شوند. شیر مادر میتواند به تقویت سیستم ایمنی بدن نوزاد و کاهش خطر آلرژی کمک کند.
معرفی زودهنگام غذاهای آلرژیزا: مطالعات جدید نشان دادهاند که معرفی زودهنگام غذاهای آلرژیزا (مثل بادام زمینی، تخم مرغ و شیر) در حدود 4 تا 6 ماهگی، ممکن است خطر ابتلا به آلرژی غذایی را در کودکان پرخطر کاهش دهد. البته قبل از انجام این کار، حتما با پزشک کودک خود مشورت کنید.
کنترل محیط خانه: کاهش قرار گرفتن در معرض آلرژنهای محیطی مثل مایتهای گرد و غبار، مو و شوره حیوانات خانگی و کپکها میتواند مفید باشد. استفاده از روکشهای ضد آلرژی برای تشک و بالش، شستوشوی ملافهها با آب داغ، جاروبرقی کشیدن منظم با جاروبرقی دارای فیلتر HEPA، و تهویه مناسب منزل میتواند به کاهش آلرژنهای محیطی کمک کند.
اجتناب از دود سیگار: قرار گرفتن در معرض دود سیگار میتواند خطر ابتلا به آلرژی و آسم را در کودکان افزایش دهد.
مشکلات تنفسی: خسخس سینه، تنگی نفس، تنفس سریع یا دشوار
تورم صورت، لبها، زبان یا گلو
سرگیجه یا غش
استفراغ یا اسهال شدید
کهیر گسترده
اگر کودک قلم اپینفرین اتوماتیک (EpiPen) دارد، در صورت بروز علائم آنافیلاکسی، فورا از آن استفاده کنید و سپس با اورژانس (115) تماس بگیرید. فراموش نکنید که حتی پس از تزریق اپینفرین باز هم مراجعه به اورژانس ضروری است، چون ممکن است واکنش آلرژیک دوباره عود کند.