گوش بزرگ زمین آسیب جدی دیده است

پس از آن‌که کابل تلسکوپ رادیویی غول‌پیکر آرسیبو به طرزی عجیب به داخل صفحه‌ی اصلی این تلسکوپ افتاد و به آن آسیب زد، فعالیت این تلسکوپ ناگهان متوقف شد و اکنون دانشمندان و کارشناسان در حال برآورد خسارت وارده و تلاش برای بازگردانی این رادیوتلسکوپ مهم زمینی هستند.

رصدخانه‌ی آرسیبو (Arecibo Observatory) در پورتوریکو (Puerto Rico) که تا پیش از تأسیس «تلسکوپ کروی با دیافراگم پانصد متری» (FAST) در چین، عنوان بزرگ‌ترین تلسکوپ رادیویی جهان را از آن خود داشت و با نام گوش بزرگ زمین شناخته می‌شود، در میان یک جنگل قرار دارد و از سال ۱۹۶۳ که تاسیس شد، با شنیدن سیگنال‌های رادیویی کیهان، کمک بسیاری به پیشرفت‌های گسترده در علم نجوم کرده است.

به جز ردیابی سیارک‌هایی که می‌توانند خطری بالقوه برای زمین محسوب شوند، این تلسکوپ نقش پررنگی در برنامه‌ی جست‌وجوی زندگی هوشمند فرازمینی «SETI» دارد. هم‌چنین توسط ستاره‌شناس معروف «کارل سیگن» برای ارسال پیام میان‌ستاره‌ای مورد استفاده قرار گرفت.

اما در هفته‌ی گذشته (۱۰ آگوست)، افتادن کابلی که بستر فلزی و گنبد دریافت‌کننده‌ی سیگنال‌ها را در بالای رادیوتلسکوپ نگه می‌داشت، به ناچار این تلسکوپ را به تعطیلی کشاند و دیش بزرگ ۳۰۵ متری آن نیز آسیب دید.

آسیب دیش تلسکوپ رادیویی آرسیبو
Credit: University of Central Florida

طبق برآوردهای مرکز نجوم و یونوسفر ملی آمریکا (NAIC) این حادثه در ساعت ۰۲:۴۵ به وقت محلی و زمانی که کابل ۷.۶۲ سانتی‌متری پاره شده اتفاق افتاده است و ضمن افتادن به ۶ تا ۸ پنل نیز برخورد کرده و حول محور مرکزی چرخیده و در نهایت در صفحه‌ی اصلی افتاده است. این باعث آسیب به بیش از ۲۵۰ بازتابنده‌ی اصلی و کابل‌های پشتیبانی سطح بشقاب این تلسکوپ نیز شده است.

تکنسین‌ها به صورت شبانه‌روزی کار می‌کنند تا تلسکوپ را به وضعیت عادی بازگردانند اما هنوز علت حادثه مشخص نشده و آنان در حال ارزیابی آن‌چه رخ داده هستند. از سویی سازه‌ی دستگاه را جمع‌آوری و بازسازی می‌کنند و در تلاشند تا اطمینان یابند که در آینده به مشکلات بیش‌تری منجر نخواهد شد. به گفته‌ی کوردوا مدت زمان این تعمیرات هنوز معلوم نیست.

کابل آسیب‌دیده‌ی تلسکوپ رادیویی آرسیبو
Credit: University of Central Florida

این تلسکوپ بخش مهمی از جست‌وجوی پیوسته برای یافتن سیارات دیگری است که پذیرای حیات باشند و تا کنون از خطرات گوناگونی مانند توفندها (Hurrican)، طوفان‌های گرمسیری و زمین‌لرزه گذر کرده است. اکنون نیز دانشمندان امیدوارند که بتوانند آن را از این آسیب‌دیدگی که علت آن هم نامعلوم است، نجات دهند.

کوردوا در این زمینه گفت: «ما راهی برای تعمیر این موضوع خاص پیدا خواهیم کرد و رو به جلو حرکت می‌کنیم. ما در طول تاریخ ۵۰ ساله‌ی خود از «توفند ماریا» تا تازه‌ترین زمین‌لرزه‌های قدرتمند عبور کرده‌ایم. بنابراین یک مجموعه‌ی کاملاً مقاوم هستیم و راهی را برای ادامه‌ی مسیر خواهیم یافت تا به پژوهش‌های شگفت‌انگیز برای جهان ادامه دهیم.»

این پروژه که هم‌اکنون توسط «دانشگاه مرکز فلوریدا» مدیریت می‌شود، پروژه‌های علمی گوناگونی را از سراسر جهان در دست اجرا دارد. برای نمونه به جز پروژه‌ی SETI، در حال حاضر این رصدخانه محل اقامت گروه تحقیقاتی ناسا است که پروژه‌ی «رادار سیاره‌ای» را برای ردیابی و سنجش اشیاء نزدیک زمین انجام می‌دهد. این پروژه بخشی از «برنامه‌ی دفاع سیاره‌ای» ناسا است.

اکنون دانشمندان و پژوهشگران سراسر جهان امیدوارند که این رصدخانه زودتر به وضعیت عادی بازگردد، رصدخانه‌ای که هرچند قدیمی محسوب می‌شود اما هنوز یک ابزار علمی شاخص است و سال‌های زیادی برای ادامه‌ی فعالیت پیشِ رو خواهد داشت.

منابع: CBS, Universe Today, Space