اعتدال پاییزی و درخشش ماه کامل در آسمان هفته‌ی اول مهر ۱۴۰۲
در هفته‌ی نخست مهر ماه ۱۴۰۲ اعتدال پاییزی روی می‌دهد و ماه هم که ابتدای هفته در نوک قوری قرار دارد، تا پایان هفته به فاز کامل می‌رسد و می‌توانید شاهد رخ‌نمایی دوباره‌ی آن در آسمان باشید.
این هفته آسمان شامگاهی و صبحگاهی همچنان به ترتیب در اختیار سیاره‌های مشتری و ناهید است اما یک میهمان دیگر هم منظره‌ی شب را کامل می‌کند. ماه که تربیع اول را پشت سر گذاشته حالا فاز زیادی دارد و کاملا بر آسمان تسلط دارد به طوری که حتی در ابتدای هفته می‌توان ساعاتی پیش از غروب آفتاب هم آن را در آسمان جنوب شرقی دید.
تا پایان هفته هم قمر زمین به فاز کامل می‌رسد و فرصت خوبی برای عکاسی از ماه در کنار پدیده‌های زمینی فراهم می‌کند. هفته‌ی اول مهر ۱۴۰۲ همچنین فرصت مناسبی برای تشخصی الگوهای صورت‌های فلکی شاخصی مانند ذات‌الکرسی، دب اکبر و اسب بزرگ است که در حضور نور ماه شاید تشخیص برخی از ستارگان آن‌ها دشوار باشد.
رویدادهای نجومی هفته‌ی اول مهر ۱۴۰۲
شنبه ۱ مهر
ساعت ۱۰:۲۰ خورشید در اعتدال پاییزی قرار می‌گیرد و فصل پاییز رسما آغاز می‌شود. همان‌طور که در تصویر دیده می‌شود، در غروب شنبه هم ماه توسط دسته‌ی قوری صورت فلکی «کمان» (Sagittarius) می‌درخشد.
یکشنبه ۲ مهر
امروز عصر در بالای ماه، با فاصله‌ی ۳ یا ۴ مشت در طول بازوی کشیده، می‌توانید ستاره‌ی درخشان «الطیر» (Altair) را ببینید. این ستاره جنوبی‌ترین ستاره‌ی مثلث تابستانی است که حالا کم‌کم از آسمان شامگاهی خارج می‌شود. دو ستاره‌ی دیگر، «نسر واقع» (Vega) و «دنب» (Deneb) هستند و تقریبا بالای سر قرار گرفته‌اند.
دوشنبه ۳ مهر
تا ساعت ۱۰ یا ۱۱ شب سیاره‌ی مشتری کاملا در ارتفاع زیاد سمت شرق آسمان می‌درخشد. پایین‌تر سمت چپ آن می‌توانید خوشه‌ی زیبای «پروین» (Pleiades) را ببینید و با فاصله‌ی بیشتر هم ستاره‌ی «دبران» (Aldebaran) جای گرفته است.
با فاصله‌ی نزدیک به سه مشت در سمت چپ خوشه‌ی پروین، ستاره‌ی «سروش» (Capella) جای گرفته است که نسبت به مشتری دومین جرم درخشان است.
سه شنبه ۴ مهر
اگر در اوایل غروب کمی به سمت چپ ماه نگاه کنید می‌توانید زحل را ببینید که با نور نه چندان زیادی حضور دارد. تا چند ساعت آینده این سیاره مستقیما در بالای ماه قرار می‌گیرد. پس از این هم‌نشینی، فاز ماه در روزهای آینده کم‌کم کامل می‌شود.
چهارشنبه ۵ مهر
در این زمانی از سال و در اواسط غروب، صورت فلکی کم‌نور «خرس کوچک» (Irsa Minor) در شمال کاسه‌ی آب‌ریز صورت فلکی «خرس بزرگ» (دب اکبر) قرار می‌گیرد. وضعیتی که درست عکس آن در بهار روی می‌دهد.
پنج‌شنبه ۶ مهر
امشب و فردا شاهد ماه تقریبا کامل خواهید بود که در ساعت روی می‌دهد و از طرفی ماه در ساعت ۰۴:۳۵ با ۳۶۰ هزار کیلومتر به حضیض مداری می‌رسد.
ستاره‌ی «سماک رامح» (Arcturus) در سمت غرب آسمان می‌درخشد و در گرگ‌ومیش غروب پنهان می‌شود. ستاره‌ی سروش هم که به همان اندازه روشن است به سختی در شمال و شمال شرقی آسمان در حال اوج‌گیری است. شب‌هنگام و در حدود ساعت ۹ شب، سماک رامح و سروش در ارتفاع یکسانی قرار می‌گیرند.
در این هنگام به اطراف بچرخید و در ارتفاع پایین سمت جنوب و جنوب شرقی آسمان سمت راست ماه به دنبال «فم‌الحوت» (Fomalhaut) باشید که با قدر ۱ در ارتفاع مشابهی حضور دارد. بالاتر از آن هم زحل جای گرفته است که با رنگ زرد کم‌رنگی دیده می‌شود.
جمعه ۷ مهر
ساعت ۱۳:۲۷ ماه کامل روی می‌دهد که البته ماه هنوز در آسمان ایران طلوع نکرده است و امکان تماشای آن نیست. در اواخر گرگ‌ومیش غروب اما کم‌کم از سمت شرق رخ‌نمایی می‌کند.
در این هنگام ستارگان هم کم‌کم به چشم می‌آیند و در حالی که صورت فلکی «ذات‌الکرسی» (Cassiopeia) در شمال شرقی مشغول بالا رفتن است، دب اکبر از سمت دیگر در شمال غربی پایین می‌رود. پس از آن الگوی W صورت فلکی ذات‌الکرسی می‌چرخد و به صورت عمودی قرار می‌گیرد.
همچنین در اوایل شب، می‌توانید به بالای ماه درخشان نگاه کنید تا ببینید که آیا می توانید ستارگان صورت فلکی بزرگ «اسب بزرگ» (Pegasus) را از میان نور ماه تشخیص دهید یا خیر؟
وضعیت سیارات
سیاره‌ی ناهید، ستاره‌ی «قلب‌الاسد» (Regulus) و سیاره‌ی عطارد در سپیده‌دم ابتدای هفته هم‌نشینی زیبایی را شکل می‌دهند.
عطارد که در اوایل سحر در سمت شرق به خوبی خودنمایی می‌کند به آسانی در سمت چپ سیاره‌ی درخشان‌تر زهره دیده می‌شود. فاصله‌ی آن‌ها به اندازه‌ی ۲ و نیم یا ۳ مشت در طول بازوی کشیده از یکدیگر است. این سیاره تا انتهای هفته به تدریج از قدر ۰.۵- تا ۱.۰- روشن می‌شود.
ناهید و قلب‌الاسد و عطارد در آسمان سپیده‌دم ابتدای هفته
ناهید با قدر ۴.۷- بر آسمان صبحگاهی تسلط دارد و به آسانی پیدا می‌شود. کافی است حدود دو ساعت پیش از طلوع خورشید سمت شرق آسمان را بنگرید. از نگاه یک تلسکوپ، زهره به شکل یک هلال ضخیم است دیده می‌شود.
مریخ در تابش شدید نور خورشید همچنان از دید ناظر زمینی پنهان است. وضعیتی که تا ماه‌های آینده هم ادامه دارد.
مشتری اما با قدر ۲.۸- در گرگ‌ومیش غروب سمت شرق و شمال شرقی آسمان طلوع می‌کند. این سیاره تا اواخر شب بر آسمان شرقی تسلط دارد و در ساعات اولیه‌ی صبح در بالاترین حد خود در جنوب آسمان می‌درخشد.
زحل با قدر ۰.۶ در صورت فلکی «آب‌ریز» (Aquarius) درخشان‌ترین جرم در جنوب شرقی آسمان هنگام غروب است. سه هفته از مقابله‌ی آن گذشته است و اکنون تا حدود ساعت ۹ بعد از ظهر در ارتفاع خوبی برای رصد تلسکوپی قرار می‌گیرد. برای دیدن زحل در بالاترین ارتفاع، حدود ساعت ۱۱ شب باید سمت جنوب آسمان را نگاه کنید.
اورانوس با قدر ۵.۷ در صورت فلکی حمل دیده می‌شود و ۸ درجه سمت راست مشتری قرار گرفته است.
نپتون با قدر ۷.۸ در مرز صورت‌های فلکی دلو (آب‌ریز) و حوت حضور دارد و در اواسط غروب، ۲۴ درجه‌ی شرقی زحل با ارتفاع زیادی قرار دارد اما برای رصد آن به ابزار رصدی نیاز خواهید داشت.
عکس کاور: ماه کامل در آسمان پاییزی (Credit: Don Olson, APS)
منابع: Sky and Telescope, مجله نجوم
دوباره ارتباط بین زمین و کاوشگر های مریخی رو قطع می کنن؟