فرصت رصد دورترین سیارات منظومه شمسی در هفته‌ی سوم مرداد ۱۴۰۲
در هفته‌ی سوم مرداد ۱۴۰۲، فرصت مناسبی برای دیدن بیشتر سیاره‌های منظومه شمسی داخلی نیست اما با نور کم ماه، در صورت داشتن ابزار نجومی مانند دوربین دوچشمی، می‌توان سیاره‌های دوردست منظومه‌ی شمسی از جمله اورانوس را رصد کرد.
با رسیدن هفته‌ی سوم مرداد ۱۴۰۲، ماه هم به تربیع آخر خود می‌رسد و نور آن هم در آسمان شب کاهش می‌یابد. همین موضوع هم فرصت مناسبی را برای رصد اجرام اعماق آسمان و از جمله سیاره‌های دوردست منظومه شمسی فراهم می‌کند.
علاوه بر دورترین سیارات، غول‌های گازی منظومه‌ی شمسی یعنی مشتری و زحل هم آسمان این شب‌ها را به تسخیر خود درآورده‌اند و مناظر دیدنی را در کنار دیگر اجرام شکل می‌دهند. بنابراین اگر به آسمان مناسبی دسترسی دارید، کاوش در این مناظر را از دست ندهید.
رویدادهای نجومی هفته‌ی سوم مرداد ۱۴۰۲
شنبه ۱۴ مرداد
بسته به اینکه در چه نصف‌النهاری حضور داشته باشید، ستاره‌ی درخشان «نسر واقع» (Vega) حوالی ساعت ۱۰ یا ۱۱ شب در نزدیک‌ترین نقطه به بالای سر قرار دارد. ستاره‌ی «دنب» دو ساعت پس از نسر واقع از اوج می‌گذرد.
یکشنبه ۱۵ مرداد
صورت فلکی «دب اکبر» (Ursa Major) پس از تاریک شدن هوا به صورت مورب در شمال غربی آویزان می‌شود. از نقطه‌ی میانی آن، به سمت راست نگاه کنید تا مثل همیشه ستاره‌ی معروف قطبی (Polaris) را در جهت شمال بیابید.
ستاره‌ی قطبی انتهای دسته‌ی دب اصغر را تشکیل می‌دهد. تنها ستاره‌های این صورت فلکی که تا حدودی می‌توان آن‌ها را حتی در آلودگی نوری شهرها تا تشخیص داد، دو ستاره‌ی انتهای بیرونی کاسه‌ی خرس کوچک هستند: «کوکب» (Kochab) با قدر ۲ و «فرقد» (Pherkad) با قدر ۳. در عصرهای مرداد این دو ستاره را سمت چپ بالای ستاره‌ی قطبی خواهید یافت. آن‌ها نگهبانان قطبی نامیده می‌شوند، چون بی‌وقفه در تمام شب و تمام سال دور ستاره‌ی قطبی می‌چرخند.
دوشنبه ۱۶ مرداد
ساعت ۰۳:۳۳ سیاره‌ی مشتری در تربیع غربی قرار دارد و زمان مناسبی برای رصد آن از نخستین دقایق بامداد تا سحرگاه فراهم است.
کم‌کم باید برای بارش شهابی برساوشی آماده شوید. شمار کمی از این شهاب‌ها از هفته‌ی گذشته راه خود را به سوی زمین پیش گرفته‌اند و پیش‌بینی می‌شود امسال در شب‌های ۱۲ و ۱۳ آگوست (۲۱ و ۲۲ مرداد) اوج این بارش شهابی باشد. در این صورت، با توجه به اینکه ماه در آسمان هفته‌ی آینده حضور نخواهد داشت، شرایط عالی برای رصد شهاب‌ها وجود دارد.
امشب مشتری فقط چند درجه پایین‌تر از ماه قرار دارد. این دو جرم دیدنی همان‌طور که در تصویر دیده می‌شود، با ارتفاع زیاد سمت جنوب شرقی آسمان قرار دارند. مناظر تلسکوپی این دو جرم فوق‌العاده خواهد بود؛ و به عنوان یک امتیاز، می‌توانید سیاره‌ی اورانوس را هم که با قدر ۵.۷، حدود ۷ یا ۸ درجه‌ی شرق ماه قرار دارد، ببینید.
خوشه‌ی زیبای «پروین» (Pleiades) هم در همان نزدیکی حضور دارد تا این منظره را تکمیل کند و بسیار پایین‌تر از آن، پیش از طلوع خورشید، صورت فلکی «شکارچی» (Orion) شروع به بالا آمدن در آسمان می‌کند.
سه‌شنبه ۱۷ مرداد
از شب گذشته ماه همچنان در کنار سیاره‌ی مشتری قرار دارد و ساعت ۰۴:۱۶ با فاصله‌ی حدود ۴.۲ درجه به نزدیک‌ترین فاصله می‌رسد. ساعت ۱۳:۵۸ هم تربیع آخر ماه روی می‌دهد و بنابراین در شب‌های پیش رو، فرصت مناسبی برای رصد اجرام اعماق آسمان فراهم است.
با پیشروی تابستان، صورت فلکی دب اکبر کم‌کم در آسمان پس از غروب در سمت شمال غربی، پایین می‌آید. ستاره‌ی درخشان «سماک رامح» (Arcturus) هم در سمت غربی آسمان عصرگاهی حضور دارد و نقطه‌ی پایین بادبادک صورت فلکی «گاوران» (Boötes) را تشکیل می‌دهد.
چهارشنبه ۱۸ مرداد
ساعت ۰۱:۲۰ مقارنه‌ی ماه و سیاره‌ی اورانوس با فاصله‌ی تنها حدود ۱.۸ درجه روی می‌دهد که برای رصد آن نیاز به ابزار اپتیکی مانند دوربین دوچشمی و تلسکوپ است.
آسمان غروب بدون حضور ماه است و اگر آلودگی نوری کمی در منطقه‌ی خود دارید، زمان خوبی است که به دنبال برخی اجرام اعماق آسمان مانند «سحابی آمریکای شمالی» (North America Nebula) در نزدیکی ستاره‌ی دنب بالای سر خود باشید. این صورت فلکی تماشایی است اما کم‌نور، پراکنده و از نظر بصری گریزان محسوب می‌شود. وسعت سحابی حدود ۱ تا ۲ درجه است، بنابراین از دوربین دوچشمی بزرگ و با میدان دید کافی یا تلسکوپ با چشمی کم‌توان و وسیع‌ترین میدان دید استفاده کنید.
پنجشنبه ۱۹ مرداد
ساعت ۰۰:۲۰ ماه در ۴.۸ درجه‌ای خوشه‌ی ستاره‌ای پروین (M45) قرار می‌گیرد. این هم‌نشینی تماشایی از بامداد تا سحرگاه قابل مشاهده است. ساعت ۰۵:۳۰ سیاره‌ی عطارد در بیشترین کشیدگی شرقی قرار می‌گیرد و عصرگاه فرصت مناسبی برای رصد آن است. این سیاره و البته مریخ کم‌نورتر هم، با ارتفاع پایین در غروب آسمان دیده می‌شوند و کمتر از ۵ درجه از هم فاصله دارند.
جمعه ۲۰ مرداد
در این زمان از سال کم‌کم راه شیری ارتفاع می‌گیرد و با توجه به اینکه ماه در آسمان حضور ندارد، پس از تاریک شدن هوا، زمان مناسبی است که قوس کهکشان را در سمت جنوب آسمان تماشا کنید که به سمت بالا و چپ از میان صورت فلکی «عقاب» (Aquila) و مثلث تابستانی، «ذات‌الکرسی» (Cassiopeia) امتداد یافته و به سمت «برساووش» (Perseus) که در شمال و شمال شرقی آسمان حضور دارد، می‌رود.
پس از تاریکی کامل هوا و زمانی که نسر واقع از نزدیک‌ترین نقطه‌ی اوج در آسمان منطقه‌ی شما عبور کرد، در نظر داشته باشید که قوری صورت فلکی «کمان» (Sagittarius) هم در بالاترین نقطه‌ی جنوبی خود قرار خواهد داشت و فرصت خوبی برای تماشای آن است.
دو ساعت بعد، وقتی «دنب» به اوج خود رسید، نوبت صورت‌های فلکی زیبای «دلفین کوچک» (Delphinus) و «بزغاله» (Capricornus) است که در بالاترین نقطه‌ی مسیر خود سمت جنوب آسمان قرار بگیرند.
وضعیت سیارات در هفته‌ی سوم مرداد ۱۴۰۲
عطارد با قدر حدود ۰.۴ در گرگ‌ومیش پس از غروب با نور کم حضور دارد و برای دیدن آن باید حدود ۲۰ یا ۳۰ دقیقه پس از غروب خورشید، از دوربین دوچشمی استفاده کنید و بالای افق سمت غرب آسمان را بکاوید.
اگر آن را پیدا کردید، امتحان کنید که آیا می‌توانید سیاره‌ی کم‌نورتر مریخ را هم در مجاورت آن ببینید؟
زهره با توجه به اینکه مقارنه با خورشید قرار دارد، از دید پنهان است.
مریخ که تنها با قدر ۱.۸+ در آسمان حضور دارد، پس از غروب درخشنده‌ترین جرم در نزدیکی سیاره‌ی عطارد است. برای دیدن آن از دوربین دوچشمی استفاده کنید.
مشتری با قدر ۲.۵- در صورت فلکی «حمل» (Aries) حضور دارد و قبل یا حوالی نیمه شب سمت شرق و شمال شرقی طلوع می‌کند. در آغاز سحر هم با ارتفاع زیاد سمت جنوب شرقی آسمان می‌درخشد.
زحل با قدر ۰.۵ در صورت فلکی کم‌نور «دلو» (Aquarius) جای گرفته است و در گرگ‌ومیش پس از غروب خورشید، طلوع می‌کند. ارباب حلقه‌های منظومه‌ی شمسی کم‌کم به مقابله نزدیک می‌شود. بنابراین پس از تاریکی هوا، به عنوان درخشان‌ترین جرم در ارتفاع پایین سمت شرق و جنوب شرقی آسمان حضور دارد.
اورانوس با قدر ۵.۷ در صورت فلکی حمل قرار دارد و پیش از سپیده‌دم با ارتفاع زیاد، به خوبی حدود ۹ درجه‌ی شرقی مشتری دیده می‌شود. همان‌طور که گفته شد این هفته فرصت خوبی برای رصد سیارات دوردست منظومه شمسی است اما برای دیدن آن‌ها حداقل به دوربین دوچشمی نیاز خواهید داشت.
نپتون با قدر ۷.۸ در مرز صورت‌های دلو و حوت جای گرفته است. این دورترین سیاره‌ی شناسایی شده‌ی منظومه‌ی شمسی، حوالی شب طلوع می‌کند و قبل از طلوع آفتاب، در سمت جنوب آسمان و ۲ درجه‌ی شرقی زحل قرار دارد.
