رویدادهای نجومی هفته‌ی سوم فروردین ۱۴۰۳
در هفته‌ی سوم فروردین ۱۴۰۳ ماه نو روی می‌دهد و بدین ترتیب در بیشتر هفته نور مهتاب در آسمان حضور نخواهد داشت و موقعیت خوبی برای تماشای اجرام اعماق آسمان فراهم است.
هفته‌ی سوم فروردین ۱۴۰۳ رویداد مهم خورشیدگرفتگی کامل روی می‌دهد که از آمریکا قابل مشاهده است اما اگر در کشور دیگری سکونت دارید، می‌توانید به صورت آنلاین آن را تماشا کنید. با این حال آسمان شب در مناطق دیگر کره‌ی زمین هم زیبایی‌های خودش را خواهد داشت و امکان رصد اجرام سماوی زیادی وجود دارد.
رویدادهای نجومی هفته‌ی سوم فروردین ۱۴۰۲
شنبه ۱۹ فروردین
در این زمان از سال اندکی پس از آغاز شب ستاره‌ی شناخته شده‌ی «سماک رامح» (Arcturus) که ستاره‌ی بهاری لقب گرفته است، در سمت شرق آسمان ارتفاع می‌گیرد و درست در ارتفاعی می‌ایستد که «شباهنگ» به عنوان ستاره‌ی زمستانی در سمت جنوب غربی در مسیر رو به پایین خود قرار گرفته است.
این دو، درخشان‌ترین ستاره‌های آسمان در این زمان از سال هستند. در رده‌ی بعدی ستاره‌ی «سروش» (Capella) جای دارد که بسیار نزدیک به ژوبین‌دار (سماک رامح) است و می‌توانید آن را در ارتفاع زیاد سمت شمال غربی آسمان رصد کنید.
آسمان شامگاهی ابتدای هفته‌ی سوم فروردین ۱۴۰۳
کار با ستاره‌ی شباهنگ اما با رصد خود آن پایان نمی‌یابد. این ستاره پس از غروب همراه با ستاره‌ی درخشان در صورت فلکی همتای خود، یعنی سگ کوچک به صورت عمودی قرار می‌گیرد. شباهنگ پایین‌ترین نقطه در صورت فلکی سگ بزرگ است و «شعرای شامی» (Procyon) در سگ کوچک حدود دو مشت بالای آن قرار دارد.
یکشنبه ۲۰ فروردین
در اواخر این عصرها، صورت فلکی «خرس بزرگ» (دب اکبر) با ارتفاع زیاد تقریبا از نقطه‌ی اوج آسمان می‌گذرد، سه جفت ستاره با چشم غیرمسلح هرچند به صورت کم‌نور دیده می‌شوند که همگی از قدر ۳ یا ۴ هستند و پاهای خرس بزرگ را تشکیل میدهند. این ستارگان یک خط شرقی-غربی را تشکیل میدهند که تقریبا در میانه‌ی راه بین کاسه‌ی دب اکبر و شکل داسی صورت فلکی شکل قرار دارد. طول این خط ۳۰ درجه (به اندازه‌ی سه مشت) است.
آسمان بامدادی هفته‌ی سوم فروردین ۱۴۰۳
دوشنبه ۲۱ فروردین
ماه نو در ساعت ۲۱:۵۱ روی می‌دهد و این بار نتیجه‌ی این پدیده، خورشیدگرفتگی خواهد بود. عصرگاه، خورشید که پس از یک گرفت کامل غروب می‌کند و ستاره‌ها دوباره رخ‌نمایی خواهند کرد. در این هنگام صورت فلکی شکارچی (جبار) را خواهید دید که هنوز در جهت بهاری خود در جنوب غربی آسمان قرار دارد. کمربند آن به صورت افقی قرار گرفته است و در سمت چپ رو به شباهنگ و در سمت راست به دبران و دورتر به خوشه‌ی پروین اشاره دارد که بالای مشتری جای گرفته است.
سه‌شنبه ۲۲ فروردین
در این زمان از سال، صورت فلکی کم‌نور «خرس کوچک» (دب اصغر) اواخر عصر در سمت راست انتهای دسته‌ی خود قرار می‌گیرد. با رفتن ماه از آسمان عصرگاهی، این صورت فلکی ظریف به خوبی خودنمایی می‌کند. دب اکبر اما بسیار درخشان‌تر در بالای آن حضور دارد و به آسانی می‌توانید آن را تشخیص دهید.
ستاره‌ی نسر واقع که ستاره‌ای تابستانی است، این شب‌ها در شمال شرقی آسمان طلوع می‌کند. دیر یا زود برآمدن آن بستگی به عرض و طول جغرافیایی منطقه‌ی زمانی شما دارد. برای اینکه موقعیت رصد آن را بدانید به دنبال دب اکبر تقریبا بالای سر در شمال شرقی آسمان باشید و به دسته‌ی خم شده‌اش نگاه کنید. اگر می‌توانید سامانه‌ی ستاره‌ای «سها» (Alcor) و «مئزر» (Mizar) را در آن نزدیکی ببینید. اگر دوربین دوچشمی داشته باشید رصد آنها بسیار آسان است. سپس خطی را از مئزر به سمت سها بکشید و تا انتهای افق امتداد دهید تا به نسر واقع برسید.
چهارشنبه ۲۳ فروردین
ماه امشب به صورت هلالی نازک در گرگ و میش شب ظاهر می شود و حدود ۴ درجه سمت راست بالای مشتری آویزان است. پس از تاریکی کامل هوا سرپسین و سرپیشین سمت غرب آسمان با هم در ارتفاع زیاد می‌درخشند. ژوبین‌دار کمی روشن‌تر از دیگری در میان این دو قلوهای ستاره‌ی است.
خطی از سرپیشین به سمت سرپسین بکشید و آن را ۲۶ درجه (حدود ۲ و نیم مشت) به سمت چپ ادامه دهید تا به سر کم‌نور صورت فلکی مار باریک برسید. در یک آسمان تاریک، این یک گروه ستاره‌ای ظریف اما متمایز است که به اندازه‌ی عرض انگشت شست شما گسترش یافته است. با کمک دوربین دوچشمی به راحتی می‌توانید آن را از میان آلودگی نوری تشخیص دهید. می‌توانید خط را باز هم امتداد دهید تا به آلفارد، قلب نارنجی صورت فلکی مار کوچک، با قدر ۲ برسید.
پنج‌شنبه ۲۴ فروردین
اکنون ماه در طول غروب و پس از آن حدود ۶ درجه بالای خوشه‌ی «پروین» (Pleiades) قرار دارد و فرصت مناسبی برای عکاسی فراهم می‌کند.
جمعه ۲۵ فروردین
درست بالای هلال ماه امروز عصر، ستاره‌ی «نطح» را ببینید که با قدر ۱.۶ می‌درخشد. سمت راست یا بالا سمت راست آنها هم سروش با روشنایی بیشتر قرار دارد و کمی دورتر سمت چپ یا پایین سمت چپ آنها می‌توانید در جست‌وجوی «ابط الجوزا» (Betelgeuse) باشید.
آسمان بامدادی پایان هفته‌ی سوم فروردین ۱۴۰۳
وضعیت سیارات در هفته‌ی سوم فروردین ۱۴۰۳
سیاره‌های عطارد، زهره و نپتون این هفته در پس تابش خورشید پنهان شده‌اند. اما اگر ساکن آمریکا باشید، ناهید و مشتری در طول روز، در مدت خورشیدگرفتگی کامل ۸ آوریل دیده خواهند شد! حتی اگر فقط یک گرفتگی جزئی را شاهد باشید، ممکن است آسمان به اندازه‌ی کافی کم‌نور شود تا بتوانید زهره و مشتری را هم رصد کنید. آنها در سمت مقابل هلال درخشان خورشید خواهند بود.
مریخ و زحل، هر دو با قدر ۱.۲ پس از طلوع آفتاب ارتفاع می‌گیرند اما برای دیدن آنها باید با استفاده از دوربین‌های دوچشمی طبیعت‌گردی یا نجومی تقریبا ۴۵ دقیقه پیش از طلوع آفتاب، آنها را در افق شرق و جنوب شرقی جست‌وجو کنید. فاصله‌ی آنها از حدود ۳ درجه در ابتدای هفته به ۰.۵ درجه در انتهای هفته می‌رسد.
مشتری با قدر ۲.۱- در صورت فلکی حمل جای گرفته است و در گرگ‌ومیش هنگام غروب با ارتفاع نه چندان زیاد دیده می‌شود. این سیاره پس از تاریکی و حدود ساعت ۲۲:۰۰ به زیر افق می‌رود. با این حال مشتری این شب‌ها همچنان تنها سیاره‌ی آسان در کل آسمان شب است.
اورانوس با قدر ۵.۸ هم در همین صورت فلکی قرار دارد و اوایل عصر حدود ۲ درجه بالاتر از مشتری پنهان است. پس از تاریکی اما می‌توانید با کمک دوربین دوچشمی، این سیاره رصد کنید و حتی در همان نزدیکی در جست‌وجوی دنباله‌دار «پونز-بروکس» (Pons-Brrooks) باشید. روز چهارشنبه هم می‌توانید شاهد هم‌نشینی هلال ماه با مشتری، اورانوس و این دنباله‌دار باشید.
عکس کاور: ماه و مشتری (Credit: Rob Pettengill)
منبع: Sky and Telescope
