آتش‌بازی آسمان در بارش شهابی برساوشی هفته‌ی چهارم مرداد ۱۴۰۲
در هفته‌ی چهارم مرداد ۱۴۰۲ مهم‌ترین رویداد نجومی بارش شهابی برساوشی است که شنبه شب تا بامداد یکشنبه بهترین فرصت تماشای آن است.
با فرا رسیدن روزهای پایانی مرداد ۱۴۰۲ زمین از میان بقایای دنباله‌دار می‌گذرد و برای ساکنان زمین این فرصت را فراهم می‌کن تا شاهد بارش شهابی تماشایی برساوشی با تعداد زیادی شهاب در ساعت باشند.
از ویژگی‌های بارش شهابی برساوشی ۱۴۰۲ این است که در این هفته نور شدید ماه هم در آسمان شب حضور ندارد و فرصتی عالی برای رصد شمار زیادی از شهاب‌هاست.
رویدادهای نجومی هفته‌ی چهارم مرداد ۱۴۰۲
شنبه ۲۱ مرداد
بارش شهابی برساوشی اواخر امشب به اوج خود می‌رسد و آسمان هم خوشبختانه بدون ماه و بسیار تاریک است. در اوایل شب، تعداد شهاب‌ها کم خواهد بود، اما شهاب‌هایی که ظاهر می‌شوند، مسیری طولانی دارند و و آن‌هایی هستند که با زاویه‌ی کمتری وارد جو می‌شوند.
با پیشروی در شب، نقطه‌ی کانون بارش، که جایی در شمال صورت فلکی «برساوش» (Perseus) و نزدیکی «ذات‌الکرسی» (Cassiopeia) است، در جهت شمال شرقی آسمان ارتفاع می‌گیرد و شهاب‌هایی که دیده می‌شوند هم کوتاه‌تر می‌شوند اما تعداد آن‌ها افزایش می‌یابد و از نیمه شب تا طلوع آفتاب زمانی است که به اوج خود می‌رسد.
با حضور در یک محیط تاریک، می‌توانید شهاب‌های زیادی مشاهده کنید. هرچند از درون شهر احتمال رصد شهاب‌ها کاهش می‌یابد اما باز هم فرصت خوبی برای آشتی با آسمان خواهید داشت و می‌توانید چندین شهاب را در ساعت ببینید.
برای راحتی و تمرکز بیشتر روی آسمان تاریک، می‌توانید از یک صندلی خوابیده استفاده کنید یا دراز بکشید و به ستاره‌ها خیره شوید. در ادامه باید صبور باشید. همان‌طور که چشمان شما با تاریکی تطبیق پیدا می‌کند، امکان بیشتری برای دیدن شهاب‌ها خواهید داشت. در حضور آلودگی نوری تعداد کمتری خواهید دید، اما درخشان‌ترین آن‌ها همچنان در آسمان دیده می‌شوند.
بهترین جهت برای نگاه کردن، تاریک‌ترین بخش آسمان است و اطراف کانون بارش است که معمولا بالای سرتان قرار می‌گیرد. کانون بارش نقطه‌ای است که اگر خط شهاب‌ها را ادامه دهیم به آن می‌رسیم. در حقیقت ما فقط در یکی دو ثانیه‌ی آخر شهاب‌ها را هنگامی که به جو می‌رسند، می‌بینیم که می‌تواند در هر جایی از آسمان اتفاق بیفتد.
یکشنبه ۲۲ مرداد
ساعت ۱۴:۴۵ سیاره‌ی ناهید در مقارنه‌ی داخلی با خورشید قرار می‌گیرد و پس از آن وارد آسمان صبحگاهی می‌شود. هرچند همچنان در طلوع خورشید پنهان خواهد بود و دیده نمی‌شود.
درخشان‌ترین ستاره در جنوب شرقی آسمان این شب‌ها «الطیر» (Altair) است که ستاره‌ی «شاهین ترازو» (Tarazed) با رنگ نارنجی کم‌رنگ به فاصله‌ی اندکی بالای آن قرار گرفته است. کمی بیشتر از عرض یک مشت، در سمت چپ الطیر صورفت فلکی «دلفین» (Delphinus) قرار گرفته است که به سمت چپ می‌جهد. بالاتر از آن‌ها هم صورت فلکی کم‌نورتر «پیکان» (Sagitta) قرار گرفته است که آن هم به سمت چپ اشاره می‌کند.
ساعت ۱۹:۳۱ سیاره‌ی عطارد در کنار سیاره‌ی مریخ با جدایی زاویه‌ای ۴.۷ درجه قرار می‌گیرد که برای رصد آن نیاز به افق باز و آسمانی بدون آلودگی نوری است.
دوشنبه ۲۳ مرداد
ساعت ۰۴:۰۰ ماه و ستاره‌ی پولوکس با جدایی زاویه‌ای ۲.۸ درجه مقارنه‌ای دیدنی را شکل می‌دهند. پیش‌نمایش زمستان هم کم‌کم آغاز می‌شود و این هفته اگر پیش از نخستین نور سحر بیرون و زیر آسمان شب بروید، همان منظره‌ی پرستاره‌ای را خواهید دید که بعد از غروب در حوالی کریسمس می‌بینید.
صورت فلکی «جبار» (Orion) در جنوب شرقی آسمان با ستاره‌ی «دبران» (Aldebaran) و سپس «خوشه‌ی پروین» (Pleiades) در بالای آن دیده می‌شود. کمربندش عمودی است و دوقلوهای «دوپیکر» (Gemini) هم به خوبی در سمت چپ جبار به پهلو قرار گرفته‌اند. مشتری در جنوب شرقی آسمان با ارتفاع زیاد حضور دارد و ستاره‌ی «سروش» (Capella) هم در شمال شرقی آسمان ارتفاع نسبتا زیادی دارد.
سه شنبه ۲۴ مرداد
ساعت ۰۴:۲۰ هلال آخر ماه محرم ۱۴۴۵ به آسانی با چشم غیرمسلح قابل رؤیت خواهد بود.
با پیشروی تابستان «دب اکبر» (Ursa Major) در طول عصر از سمت شمال غربی آسمان پایین می‌آید و ستاره‌ی درخشان «سماک رامح» (Arcturus) هم در سمت غربی آسمان عصرگاهی سمت چپ آن حرکت می کند. این ستاره نقطه‌ی پایین بادبادک «گاوران» (Boötes) را تشکیل می‌دهد که تا حدود ۲۳ درجه سمت راست و بالای آن امتداد می‌یابد.
چهارشنبه ۲۵ مرداد
ساعت ۰۶:۰۵ سیاره‌ی اورانوس در آسمان صبحگاهی در تربیع غربی قرار می‌گیرد و زمان مناسب یرای رصد آن (تنها با ابزار اپتیکی) از نخستین دقایق بامداد تا سحرگاه خواهد بود. ساعت ۱۳:۰۸ هم ماه نو روی می‌دهد و ساعت ۱۵:۲۵ قمر زمین در اوج مداری با فاصله‌ی ۴۰۶.۶ هزار کیلومتری از زمین قرار می‌گیرد.
با ادامه‌ی مرداد و شروع سرد شدن شب‌ها، صورت فلکی «اسب بزرگ» (Pegasus) در سمت شرق خودنمایی می‌کند. ستارگان آن فقط قدر ۲ و ۳ دارند و در مجموعه در پهنه‌ای ۱۰ درجه‌ای کشیده شده‌اند که مشت شما در امتداد بازو درون آن قرار می‌گیرد. از گوشه‌ی سمت چپ مربع اسب بزرگ، خط اصلی صورت فلکی آندرومدا امتداد می‌یابد: سه ستاره که به سمت چپ پایین کشیده شده‌اند.
پنج‌شنبه ۲۶ مرداد
هلال اول ماه صفر ۱۴۴۵ هجری قمری به آسانی با چشم غیر مسلح قابل رؤیت خواهد بود.
در شامگاه شب‌های این هفته همچنین صورت فلکی دب اصغر در شمال آسمان به سمت چپ واژگون می‌شود. طول آن کمتر از نصف سه ستاره‌ی اشاره شده‌ی قبلی و بسیار کم نورتر است.
پنج‌شنبه همچنین اوج بارش شهابی بسیار کم‌فروغ کاپا-دجاجه‌ای با تنها ۳ شهاب در ساعت است.
جمعه ۲۷ مرداد
حدود ۳۰ دقیقه پس از غروب خورشید، به دنبال هلال نازک ماه باشید که سمت غرب آسمان به ارتفاع بسیار کمی دارد. با دوربین دوچشمی یا تلسکوپ خوب ممکن است بتوانید سیاره‌ی کم‌نور مریخ را هم با قدر ۱.۸+ درست در پایین یا پایین سمت چپ هلال ماه ببینید. در زیر آن‌ها، عطارد قرار دارد که احتمالا در حال حاضر به دلیل ارتفاع پایین و نور ضعیف دیده نخواهد شد.
وضعیت سیارات در هفته‌ی چهارم مرداد ۱۴۰۲
عطارد و مریخ در غروب خورشید به سختی قابل رؤیت خواهند بود. هر دو نسبتا کم‌نور هستند و به ترتیب با قدر ۰.۵+ و ۱.۸+ در آسمان حضور دارند. مریخ ۵ درجه بالاتر از عطارد جای گرفته است. اگر می‌خواهید برای رصد آن‌ها تلاش کنید، می‌توانید با استفاده از دوربین دوچشمی افق غربی آسمان را حدود ۳۰ دقیقه پس از غروب خورشید بکاوید.
زهره هنوز در نور طلوع خورشید با ارتفاع بسیار کم قرار دارد و از دید خارج است.
مشتری با قدر ۲.۵- در صورت فلکی حمل جای گرفته است و حدود ساعت ۲۳:۰۰ از سمت شرق و شمال شرقی طلوع می‌کند و در آغاز سحر در سمت جنوب به زیبایی می‌درخشد.
زحل با قدر ۰.۵+ در صورت فلکی کم‌نور دلو قرار دارد و در گرگ‌ومیش غروب، از سمت شرق و جنوب شرقی سربرمی‌آورد. ارباب حلقه‌های منظومه‌ی شمسی به مقابله که چند هفته‌ی دیگر خواهد بود نزدیک می‌شود و بدین ترتیب این شب‌ها درخشش بسیاری دارد و فرصت مناسبی برای رصد آن با تلسکوپ یا دوربین دوچشمی فراهم است.
اورانوس با قدر ۵.۷ در صورت فلکی حمل حضور دارد و در ساعات آخر شب با ارتفاع زیاد حدود ۸ درجه‌ی شرقی مشتری به زیبایی با ابزار رصدی دیده خواهد شد.
نپتون با قدر ۷.۸ در مرز صورت‌های دلو و حوت قرار دارد و پس از نیمه شب، در ارتفاع حدود ۲ درجه‌ی شرقی از زحل قرار خواهد داشت.
منابع: Sky and Telescope, مجله نجوم
عکس کاور: بارش شهابی برساوشی
Credit: Ren Junchuan/Xinhua, Getty
درود چطور با ابزار اپتیکی اورانوس رو رصد کرد؟در اسمان نیست.
چرا نیست؟ هست و با ابزار رصدی از جمله دوربین دوچشمی دیده می‌شود. حدود ساعت ۰۱:۰۰ بامداد سمت شرق آسمان را در ارتفاع حدود ۲۰ تا ۳۰ درجه‌ای جست‌وجو کنید.