هم‌نشینی هلال ماه و اجرام اعماق آسمان در هفته‌ی چهارم فروردین ۱۴۰۳
در هفته‌ی پایانی فروردین ۱۴۰۳ علاوه بر دنباله‌دار پونز-بروکس که همچنان در آسمان حضور دارد و حضور هلال ماه هم در کنار ستاره‌های درخشان مناظری تماشایی می‌آفریند.
اکنون به هفته‌ی چهارم و پایانی فروردین ماه رسیده‌ایم و چندین هفته از نزدیک شدن دنباله‌دار پونز-بروکس می‌گذرد اما در میان رویدادهای نجومی، هنوز برای رصد این دنباله‌دار هم که در اوج روشنایی پیش‌بینی‌شده‌اش است، فرصت دارید.
قدر این دنباله‌دار تقریبا ۴.۵ است و درست در پایان گرگ‌ومیش غروب، ارتفاع آن در سمت غرب آسمان کاهش می‌یابد. هرچند این قدر در بازه‌ی رصد توسط چشم انسان هم هست اما با شرایط موجود، ممکن است رصد آن بسیار دشوار باشد. دوربین‌های دوچشمی اما می‌توانند آن را به صورت یک توپ خاکستری کوچک در میان ستارگان، حتی در یک آسمان معمولی اطراف شهر نشان دهند. سعی کنید هر شب برای رصد آن وقت بگذارید چون احتمال افزایش ناگهانی روشنایی آن وجود دارد.
این دنباله‌دار در هفته‌ی پایانی فروردین ۱۴۰۳ با فاصله‌ی حدود ۳ درجه از کنار مشتری می‌گذرد و سپس بیشتر به سمت چپ حرکت می‌کند. برای دیدن آن می‌توانید از نرم‌افزارهای نجومی کمک بگیرید.
رویدادهای نجومی هفته‌ی پایانی فروردین ۱۴۰۳
شنبه ۲۵ فروردین
در این زمان از سال است در آخرین دقایق گرگ‌ومیش هنگام غروب، کاسه‌ی کم‌نور صورت فلکی دب اصغر درست به سمت راست ستاره‌ی قطبی قرار می‌گیرد. بالاتر از دو ستاره‌ی انتهایی کاسه‌ی دب اصغر، دو ستاره‌ی انتهایی کاسه‌ی دب اکبر را خواهید یافت.
ستاره‌ی «سماک رامح» (Arcturus) این شب‌ها در سمت شرق آسمان می‌درخشد و دسته‌ی صورت فلکی دب اکبر با ارتفاع زیاد در شمال شرقی آسمان به سمت آن نشانه رفته است.
سماک رامح انتهای نوک تیز یک صورتواره‌ی بادبادک‌مانند باریک و بلند را تشکیل می‌دهد که توسط درخشان‌ترین ستارگان صورت فلکی «گاوران» (Boötes) شکل گرفته‌اند. این بادبادک با ۲۳ درجه طول در حال حاضر به پهلو در سمت چپ آرکتوروس کشیده شده است.
آسمان صبحگاهی ابتدای هفته‌ی چهارم فروردین ۱۴۰۳
یکشنبه ۲۶ فروردین
اکنون ماه که کمتر از یک روز به تربیع اول آن مانده است، زیر دو ستاره‌ی سرپسین و سرپیشین در صورت فلکی دو پیکر ایستاده است.
دوشنبه ۲۷ فروردین
تربیع اول ماه دقیقا در ساعت ۲۲:۴۳ روی می‌دهد. و قمر زمین در هنگام شب، سمت چپ سرپسین و سرپیشین می‌درخشد. بسیار پایین‌تر از آن هم «شعرای شامی» (Procyon) قرار دارد و در ادامه کمی پایین‌تر «شباهنگ» (Sirius) تمام‌کننده‌ی منظره‌ی تماشایی امشب است.
در سمت راست شعرای شامی و شباهنگ، «ابط الجوزا» (Betelgeuse) قرار دارد که بالای شانه‌ی شکارچی را شکل می‌دهد. این سه، مثلث زمستانی را تشکیل می‌دهند. ورت فلکی «شکارچی» (جبار) در حرکت بهاری خود به سمت جنوب غربی می‌رود و کمربند معروف آن به سمت راست متمایل می‌شود.
سه‌شنبه ۲۸ فروردین
ستاره‌ی درخشان «نسر واقع» (Vega) که به عنوان ستاره‌ی تابستانی شناخته می‌شود، این شب‌ها در شمال شرقی آسمان طلوع می‌کند. زود یا دیر شدن طلوع آن بستگی به عرض و طول جغرافیایی شما در منطقه‌ی زمانی‌تان دارد.
چهارشنبه ۲۹ فروردین
درست پس از تاریکی هوا، ماه غول‌پیکر که فاز آن در حال افزایش است، سمت جنوب آسمان می‌درخشد، شکل داس-مانند صورت فلکی «شیر» (Leo) در سمت چپ آن عمودی ایستاده است و تقریبا به دور ماه می‌پیچد.
ستاره‌ی پایین داس «قلب الاسد» (Regulus) است که درخشان‌ترین ستاره‌ی این صورت فلکی است و خود شیر هم به صورت افقی به سمت غرب حرکت می‌کند. قسمت داس-مانند پای جلویی، سینه، یال و بخشی از سر شیر را تشکیل می‌دهند و در سمت چپ آن یک مثلث کشیده نمایان‌گر انتهای بدن و دم بلند آن است.
پنجشنبه ۳۰ فروردین
امشب ماه بیشتر هم در صورت فلکی شیر پیشروی کرده است و یک مثلث متساوی‌الساقین با قلب الأسد و ستاره‌ی «جبهه» (Algieba) تشکیل می‌دهد که تماشای آن خالی از لطف نیست.
جمعه ۳۱ فروردین
ستاره‌ی درخشان سماک رامح این عصرها در سمت شرق آسمان اوج می‌گیرد و در همین حال ستاره‌ی «سروش» (Capella) با روشنایی مشابه اما در سمت شمال غربی آسمان پایین می‌رود. ببینید آیا می‌توانید هم‌ترازی این دو ستاره را برای خود زمان‌بندی کنید؟ در نظر داشته باشید که مانند هر چیزی که مربوط به صورت‌های فلکی است، این اتفاق هم هر شب ۴ دقیقه زودتر روی می‌دهد.
آسمان صبحگاهی پایان هفته‌ی چهارم فروردین ۱۴۰۳
وضعیت سیارات در هفته‌ی پایانی فروردین ۱۴۰۳
عطارد، زهره و نپتون همچنان در تابش شدید خورشید پنهان شده‌اند.
مریخ و زحل، هر دو با قدر ۱.۲+ در سپیده‌دم طلوع می‌کنند. این دو سیاره را باید دقیقا بالای افق شرق و جنوب شرقی حدود ۴۵ دقیقه قبل از طلوع خورشید جست‌وجو کنید. مریخ سرخ‌تر است و در سمت چپ قرار گرفته است. این دو سیاره از فاصله‌ی ۲.۵ درجه در ابتدای هفته به ۶.۵ درجه در پایان هفته می‌رسند.
مشتری با قدر ۲.۱- در صورت فلکی حمل قرار دارد و همان جرم درخشانی است که هنگام غروب، سمت غرب و جنوب غربی آسمان با ارتفاع پایین قرار دارد. این سیاره پس از تاریک شدن هوا پایین‌تر می‌رود و کمتر از یک ساعت پس از آن کاملا غروب می‌کند.
اورانوس با قدر ۵.۸ در اوایل هفته تنها ۱.۵ درجه بالای مشتری پنهان شده است و ارتفاع کم آن هنگام غروب هم آن را به یک جرم دشوار برای رصد تبدیل کرده است. این سیاره هفته‌ی آینده در حالی که ارتفاع پایین‌تری دارند به مقارنه با مشتری می‌رسد.
بلافاصله پس از تاریک شدن هوا، به محض اینکه رصد دنباله‌دار پونز-بروکس را به پایان رساندید، می‌توانید از دوربین دوچشمی برای شناسایی اورانوس استفاده کنید.
امتیاز این سیاره‌ی کم‌نور در یک نمای تلسکوپی این است که غیرستاره‌ای بودن آن کاملا مشخص است اما این بار دیدن آن از میان جو در چنین ارتفاع پایینی کار را سخت خواهد کرد.
عکس کاور: ماه در تربیع اول (Credit: Time and Date)
منابع: Sky and Telescope
