فرصت تماشای ناهید و مشتری در آسمان هفته‌ی پایانی شهریور ۱۴۰۲
در هفته‌ی پایانی شهریور ۱۴۰۲ آسمان شب رویدادهای قابل توجهی را شامل نمی‌شود اما هم‌نشینی سیارات منظومه‌ی شمسی در شامگاه و بامداد لحظات زیبایی می‌آفریند.
این هفته مشتری بر آسمان شامگاهی تسلط دارد و آسمان سحرگاه هم در اختیار زهره است و همراهی آن‌ها با اجرام مختلف آسمان شب می‌تواند مناظر چشم‌نوازی ایجاد کند. هلال ماه هم در ابتدای هفته به آسانی قابل رصد خواهد بود و در پایان هفته به تربیع اول می‌رسد.
رویدادهای نجومی هفته‌ی پایانی شهریور ۱۴۰۲
شنبه ۲۵ شهریور
در این روزهای پایانی تابستان، شکل قوری-مانند صورت فلکی «کمان» (Sagittarius) در طول عصر همیشه از جنوب به سمت غرب حرکت می‌کند و بیش از پیش به سمت راست خم میشود، طوری که گویی ریختن چای را آغاز می‌کند!
هلال اول ماه هم در حدود ساعت ۱۸:۳۲ به آسانی با چشم غیر مسلح دیده میشود و در ساعت ۱۸:۴۱ با فاصله‌ی ۲.۷ درجه در کنار مریخ جای می‌گیرد. هرچند فرصت بسیار کمی برای رصد آن فراهم است.
یکشنبه ۲۶ شهریور
در اوایل گرگ و میش غروب حدود ساعت ۱۹:۰۰، به دنبال هلال ماه باشید که فاز آن در حال افزایش است. سمت غرب و جنوب غربی را با ارتفاع بسیار پایین نگاه کنید تا آن را مشاهده کنید و البته ستاره‌ی «سماک اعزل» (Spica) که با فاصله‌ی حدود ۳ یا ۴ درجه پایین سمت راست آن چشمک می‌زند. برای دقیق‌تر دیدن آن از دوربین دوچشمی استفاده کنید.
سپس در سمت غرب، در ۲۵ درجه‌ای سمت راست ماه، اگر ابزار رصدی دارید به دنبال دنباله‌دار کم‌نور «نیشیمورا» باشید که اکنون در حضیض مداری خود قرار دارد. برای رصد بهتر است از دوربین دوچشمی یا تلسکوپ میدان وسیع با توان کم استفاده کنید. فقط یک پنجره‌ی زمانی کوتاه در ابتدای گرگ و میش غروب برای رصد آن فرصت دارید و سپس دنباله‌دار با ارتفاع پایین غروب می‌کند.
دوشنبه ۲۷ شهریور
در حدود ساعت ۱۱ شب، مشتری به خوبی در ارتفاع زیاد سمت شرق آسمان می‌درخشد. پایین سمت چپ آن هم با فاصله‌ی حدود ۱ و نیم مشت در طول بازو، به دنبال «خوشه‌ی پروین» (Pleiades) باشید.
در فاصله‌ای مشابه زیر خوشه‌ی پروین هم «دبران» (Aldabaran) در حال ارتفاع گرفتن است و ستاره‌ی «سروش» (Capella) هم در همان نزدیکی خوشه‌ی پروین می‌درخشد.
سه شنبه ۲۸ شهریور
ستاره‌ی «رأس الغول» که اکنون در شمال شرقی پایین صورت فلکی برساوش به سمت بالا حرکت می‌کند، باید در حداقل روشنایی، یعنی قدر ۳.۴ به جای ۲.۱ متداول خود باشد و فرصت مناسبی برای محک زدن توانایی چشمانتان در سنجش تقریبی قدر اجرام آسمان شب است.
ساعت ۲۰:۲۴ سیاره‌ی نپتون به مقابله با خورشید می‌رسد و در نزدیک‌ترین فاصله از زمین قرار می‌گیرد بنابراین فرصت خوبی برای رصد آن فراهم است.
چهارشنبه ۲۹ شهریور
در این زمان از سال حدود اواخر عصر، صورت فلکی «خرس کوچک» شمال کاسه‌ی صورت فلکی «خرس بزرگ» (دب اکبر) قرار می‌گیرد و موقعیت خوبی برای تماشای ساختار آن است.
پنجشنبه ۳۰ شهریور
ساعت ۱۸:۵۰ می‌توانید مقارنه‌ی ماه را با ستاره‌ی «قلب العقرب» ببینید که تنها ۳.۴ درجه از هم فاصله دارند.
«سماک رامح» (Arcturus) در این غروب‌ها در سمت غرب می‌درخشد. ستاره‌ی سروش هم با روشنایی یکسان از قدر ۰، سمت شمال و شمال شرقی در حال ارتفاع گرفتن است. پس از آن حدود ساعت ۹ یا ۱۰ شب، این دو ستاره با ارتفاع یکسان در دو سمت ستاره‌ی قطبی می‌درخشند.
در این زمان به سمت جنوب و جنوب شرقی در ارتفاع پایین نگاه کنید تا «فم الحوت» را هم که با قدر ۱ در ارتفاع یکسانی حضور دارد، ببینید.
جمعه ۳۱ شهریور
ساعت ۰۵:۰۰ سیاره‌ی عطارد در بیشترین کشیدگی غربی حضور پیدا می‌کند که زمان مناسبی برای رصد آن از ساعت ۰۴:۴۰ تا ۰۵:۴۰ فراهم است.
تربیع اول ماه هم در ساعت ۲۳:۰۲ روی می‌دهد و قمر زمین پس از تاریک شدن هوا درست بالای دهانه‌ی قوری صورت فلکی کمان دیده میشود.
وضعیت سیارات
عطارد هنگام سحر در سمت شرق آسمان با ارتفاع بسیار کمی حضور دارد. حدود ۴۵ دقیقه پیش از طلوع خورشید با فاصله‌ی خیلی دور سمت چپ پایین سیاره‌ی درخشان «ناهید» (زهره)به دنبال آن بگردید. عطارد به سرعت روشن‌تر میشود و از قدر ۰.۲+ در ابتدای هفته تنها در پنج روز به قدر ۰.۵- در پایان هفته می‌رسد.
ناهید درخشان با ۴.۸- در صورت فلکی «سرطان» حضور دارد و سمت شرق آسمان سحرگاه هر روز ارتفاع می‌گیرد. این هفته در اوج روشنایی خود قرار دارد و به عنوان «ستاره صبح» هم خوانده میشود. در یک نمای تلسکوپی می‌توانید هلال آن را تشخیص دهید. زهره اکنون دو ساعت پیش از اولین نور طلوع آفتاب طلوع می‌کند.
مریخ به جز فرصت بسیار اندک برای رصد عصرگاهی، در تابش شدید خورشید، تا حد زیادی دور از دید است و تا ماه‌های آینده هم به همین شکل باقی خواهد ماند.
مشتری با قدر ۲.۷- در شرق و شمال شرقی آسمان حضور دارد و اندکی پس از تاریکی هوا طلوع می‌کند. برای دیدن آن زیر درخشان‌ترین ستاره‌های صورت فلکی «حمل» به دنبالش باشید. مشتری تا اواخر شب بر آسمان شرقی تسلط دارد و در ساعات اولیه‌ی صبح در بالاترین ارتفاع سمت جنوب می‌درخشد.
زحل با قدر ۰.۵ در صورت فلکی دلو دیده میشود و از هنگام غروب می‌توانید سمت جنوب شرقی به دنبال آن باشید. دو هفته از مقابله‌ی آن گذشته است و تا ساعت ۹ یا ۱۰ شب در ارتفاع خوبی برای رصد تلسکوپی قرار می‌گیرد.
اورانوس با قدر ۵.۷ در صورت فلکی حمل قرار دارد و در ساعات اولیه‌ی صبح، در ۷ یا ۸ درجه‌ی شرقی مشتری، با ارتفاع زیادی دیده میشود.
نپتون هم با قدر ۷.۸ همچنان در مرز صورت‌های فلکی دلو و حوت جای گرفته است و سمت جنوب شرقی آسمان دیده میشود. تا ساعت ۲۲:۰۰، حدود ۲۴ درجه‌ی شرقی زحل قرار می‌گیرد و با ارتفاع تقریبا زیادی توسط ابزار رصدی قابل رؤیت است. این سیاره این هفته به مقابله با خورشید می‌رسد و زمان مناسبی برای رصد آن با ابزار اپتیکی است.
منابع: Sky and Telescope, مجله نجوم
