اجتماع کم‌نظیر ماه و سیارات سنگی در هفته‌ی چهارم تیر ۱۴۰۲
در هفته‌ی چهارم تیر ۱۴۰۲ نبود نور مزاحم ماه به رصد اجرام اعماق آسمان با ابزار رصدی کمک خواهد کرد اما شاید تماشایی‌ترین منظره، اجتماع قمر زمین با سیاره‌هیا سنگی منظومه‌ی شمسی، یعنی عطارد، ناهید و مریخ باشد.
این هفته هلال ماه سال ۱۴۴۴ هجری قمری را به پایان می‌برد و سال ۱۴۴۵ هجری قمری را آغاز می‌کند اما رؤیت آن دشوار خواهد بود. اما با بیشتر شدن سن هلال، در پایان هفته، می‌توانید شاهد منظره‌ای دیدنی از اجتماع آن با سه سیاره‌ی عطارد، ناهید و مریخ باشید و ستاره‌ی قلب الاسد هم در کنار آن‌ها رخ‌نمایی می‌کند. این منظره فرصت خوبی برای رصد و عکاسی خواهد بود.
رویدادهای نجومی هفته‌ی چهارم تیر ۱۴۰۲
شنبه ۲۴ تیر
به نوشته‌ی اسکای اند تلسکوپ به پیشروی در تابستان، کم‌کم ستاره‌ی «الطیر» (Altair) در شرق و جنوب شرقی آسمان به خوبی ارتفاع می‌گیرد و دیده می‌شود. غروب‌های بدون ماه این هفته همچنین زمان خوشامدگویی به صورت‌های فلکی «دلفین» (Delphin) و «پیکان» (Arrow) است. دلفین کوچک تقریبا به اندازه‌ی عرض یک مشت، در پایین سمت چپ الطیر قرار دارد و به سمت چپ و زیر کهکشان راه شیری شیرجه می‌زند.
صورت فلکی «تیر» (پیکان) اما کوچک‌تر و کم‌نورتر است. آن را نزدیک‌تر به سمت چپ و بالای الطیر جست‌وجو کنید. صورت فلکی پیکان، پایین سمت چپ و به سمت پوزه‌ی دلفین می‌رود. در مجاورت آن‌ها هم، صورتواره‌ی کوچک و خوشه‌ی ستاره‌ای دوست‌داشتنی «چوب لباسی» (The Coathanger) قرار دارد. این خوشه، ۴ درجه بالاتر از دم پیکان و در حال حاضر به صورت وارونه جای گرفته است.
یک‌شنبه ۲۵ تیر
به نوشته‌ی مجله نجوم، ساعت ۰۴:۰۴ هلال آخر ماه ذی‌الحجه ۱۴۴۴ هجری قمری به آسانی با چشم غیر مسلح قابل رؤیت است و تا حدود ۰۴:۳۰ برای رصد آن در سمت شرق و شمال شرقی آسمان فرصت دارید. در ساعت ۱۲:۵۷ دقیقه هم زمان شاخص قبله است و با یک تیر عمودی روی زمین می‌توانید جهت قبله را تعیین کنید.
پس از تاریک شدن هوا می‌توانید صورت فلکی «عقرب» (Scospius) را ببینید که دمش به سمت جنوب قرار گرفته است و در سمت راست و پایین آن، شکل قوری-مانند صورت فلکی «کمان» (Sagittarius) حضور دارد. ارتفاع این صورت‌های فلکی به عرض جغرافیایی شما بستگی دارد و هر چه در عرض‌های جنوبی‌تری باشید، آن‌ها را بالاتر می‌بینید.
به دنبال دو ستاره‌ی خیلی نزدیک به هم، در دم عقرب باشید. ستاره‌های «لامبدا» و «اوپسیلون» عقرب، که به چشمان گربه معروف هستند. این دو ستاره ۰.۶ درجه‌ی قوسی از هم فاصله دارند. با قدر ۲.۶ و ۱.۶، هر دو غول آبی-سفید هستند که به ترتیب ۵۰۰ و ۷۰۰ سال نوری از ما فاصله دارند.
بین چشمان این گربه و دهانه‌ی قوری صورت فلکی کمان (قوس)، خوشه‌های ستاره‌ای باز M6 و M7 قرار دارند که به زیبایی در دوربین دوچشمی رخ‌نمایی می‌کنند.
از چشمان گربه به سمت غرب با عرض یک مشت امتداد دهید تا به ستاره‌ی «مو کژدم» برسید که یک جفت ستاره‌ی بسیار نزدیک‌تر به هم و معروف به چشمان گربه‌ی کوچک هستند. آن‌ها تقریبا مشابه لامبدا و اوپسیلون هستند و اگر چشمان بسیار تیزبینی دارید، شاید بتوانید بدون دوربین دوچشمی هم آن‌ها را تفکیک کنید.
ساعت ۲۰:۰۰ هم می‌توانید شاهد مقارنه‌ی سیاره‌ی ناهید و ستاره‌ی قلب الاسد با جدایی زاویه‌ای ۳.۵ درجه باشید. در همین حال مریخ هم در نزدیکی آن‌ها حضور دارد تا منظره‌ای دیدنی شکل دهد.
دوشنبه ۲۶ تیر
هلال باریک ماه حدود ساعت ۱ بامداد در صورت فلکی «حوت» (Pisces) طلوع می‌کند و در آغاز سپیده‌دم دوشنبه، در سمت چپ مشتری و سمت راست زحل قرار می‌گیرد و برای تماشای آن‌ها باید سمت جنوب آسمان را نگاه کنید. رصد هلال آخر ماه ذی الحجه حالا به سختی و با ابزار اپتیکی ممکن است.
با پیشروی تابستان، شکل قوری-مانند صورت فلکی کمان، سمت جنوب و جنوب شرقی آسمان و پس از تاریک شدن هوا، شروع به کج شدن کرده و دهانه‌ی آن به سمت راست متمایل می‌شود. در بقیه‌ی تابستان، یا اگر تا دیر وقت بیرون بمانید، مشاهده می‌کنید که قوری بیشتر و بیشتر کج می‌شود.
ساعت ۲۲:۰۲ ماه نو روی می‌دهد که البته با توجه به سن کم با چشم قابل مشاهده نیست.
سه‌شنبه ۲۷ تیر
ساعت ۰۴:۰۰ بامداد می‌توانید مقارنه‌ی سیارک وستا و ستاره‌ی دبران را با جدایی زاویه‌ای ۰.۶ درجه ببینید. این منظره تا سحرگاه ادامه دارد.
حدود ۲۰ دقیقه پس از غروب خورشید، در سمت غرب و شمال غربی آسمان به دنبال سیاره‌ی ناهید، سیاره‌ی کوچک‌تر عطارد و هلال نازک ماه باشید. ستاره‌ی «قلب الاسد» (Regulus) و سیاره‌ی مریخ هم بسیار کم‌نورتر هستند و در همان نزدیکی دیده می‌شوند. دوربین دوچشمی به رصد بهتر این مجموعه‌ی دیدنی کمک خواهد کرد.
ساعت ۱۹:۴۳ هم هلال نو با داشتن ابزار اپتیکی به سختی قابل رؤیت خواهد بود. رؤیت این هلال برابر با آغاز ماه محرم ۱۴۴۵ هجری قمری است.
چهارشنبه ۲۸ تیر
هلال ماه اکنون در ابتدای تاریکی هوا در سمت غرب به راحتی قابل مشاهده است و به مشخص کردن مسیر سه سیاره‌ی ناهید، عطارد و مریخ کمک می‌کند. ساعت ۱۹:۴۲ می‌توانید مقارنه‌ی ماه و عطارد را با جدایی زاویه‌ای ۳ درجه ببینید.
با تاریک شدن کامل هوا، ارتفاع پایین سمت شمال و شمال غرب آسمان را نگاه کنید. شاید بتوانید ابرهای شب‌تاب را تشخیص دهیداین ابرها، نجومی‌ترین نوع ابرها محسوب می‌شوند که در ارتفاع بسیار زیاد همراه با ذرات دیگری از جمله غبار شهاب‌سنگ‌ها شکل می‌گیرند. فصل ابرهای شب‌تاب در نیمکره‌ی شمالی از اواخر اردیبهشت اواخر مرداد ادامه دارد. این ابرها قبلا نادر بودند، اما با تغییرات جوی زمین، که احتمالا به دلیل متان اضافه در ارتفاعات بسیار بالا و بر اثر گرم شدن زمین است، کم‌کم رایج‌تر می‌شوند.
پنج‌شنبه ۲۹ تیر
ساعت ۱۰:۲۶ ماه با فاصله‌ی ۴۰۶ هزار کیلومتر از زمین، در اوج مداری قرار می‌گیرد.
ستاره‌ی درخشان «سماک رامح» (Arcturus) در سمت غربی آسمان عصرگاهی دیده می‌شود. می‌توانید آن را به آسانی با رنگ کم‌سوی زنجبیلی-مانند شناسایی کنید. این ستاره نقطه‌ی پایین بادبادک صورت فلکی «گاوران» (Boötes) را تشکیل می‌دهد. این صورت فلکی تقریبا باریک، تا ۲۳ درجه به سمت راست امتداد می‌یابد.
ساعت ۱۹:۵۵ می‌توانید شاهد اجتماع کم‌نظیر ماه با سیاره‌های عطارد (تیر)، ناهید، و مریخ (بهرام) همراه با ستاره‌ی قلب‌الاسد باشید که تا حدود ۲۰:۳۰ برای رصد آن فرصت خواهید داشت.
جمعه ۳۰ تیر
ساعت ۰۱:۳۰ سیاره‌ی زهره در اقامت اول قرار می‌گیرد و ساعت ۲۰:۱۰ هم ماه به فاصله‌ی ۴.۷ درجه از سیاره‌ی مریخ می‌رسد که تا حدود ساعت ۲۱:۰۰ قابل مشاهده است.
در ابتدای تاریکی کامل آسمان می‌توانید به دنبال ستاره‌های «دنب» (Denebola) و «بتا اسد» (Beta Leonis) باشید. این آخرین فرصت‌ها برای تماشای صورت فلکی شیر است و کم‌کم در اواسط مرداد از آسمان خداحافظی می‌کند.
وضعیت سیارات در هفته‌ی چهارم تیر ۱۴۰۲
عطارد حالا عصرگاهی است و در درخشش پس از غروب خورشید، سمت راست پایین زهره جای گرفته است. حدود ۲۰ دقیقه پس از غروب آفتاب به جست‌وجوی آن‌ها بپردازید. دوربین دوچشمی به یافتن بهتر آن‌ها کمک می‌کند. عطارد ابتدای هفته در ۲۰ درجه‌ی ناهید قرار دارد و در پایان هفته به ۱۱ درجه‌ای می‌رسد. قدر آن هم در این مدت از ۰.۷- تا ۰.۳- کاهش می‌یابد.
ناهید با قدر ۴.۶- نخستین نقطه‌ی نورانی است که در سمت غرب آسمان با آغاز گرگ و میش غروب، دیده می‌شود. اکنون فرصت مناسبی برای رصد زهره با تلسکوپ است و می‌توانید آن را به صورت یک هلال کوچک و سفید نازک مشاهده کنید.
البته داشتن یک دوربین دوچشمی خوب هم که بتوانید آن را ثابت نگه دارید، برای نشان دادن هلال کوچک زهره کافی است. اما با چشم غیر مسلح باید خیلی تیزبین باشید تا بتوانید شکل هلالی آن را تشخیص دهید.
مریخ با قدر تنها ۱.۸ در بالا سمت چپ زهره جای گرفته است و با تاریک شدن کامل هوا تا حدی می‌درخشد. این دو سیاره ابتدای هفته حدود ۶ درجه از هم فاصله دارند و در پایان هفته فاصبه‌ی آن‌ها به ۹.۵ درجه خواهد رسید. بین آن‌ها، ستاره‌ی درخشان قلب الاسد با قدر ۱.۴ کاملا درخشان‌تر از مریخ است. در یک نمای تلسکوپی مریخ به شکل حبابی کوچک به قطر ۴ ثانیه‌ی قوسی دیده خواهد شد.
مشتری با قدر ۲.۳- در صورت فلکی حمل (Aries) قرار دارد و حدود ساعت ۱ بامداد در سمت شرق و شمال شرق آسمان طلوع می‌کند. در آغاز سحر هم در سمت شرق و جنوب شرقی می‌درخشد و اگر سحرخیز باشید، می‌توانید به تماشای صبحگاهی این غول درخشان بنشینید و از منظره‌ای تماشایی لذت ببرید.
زحل با قدر ۰.۸ در صورت فلکی کم‌نور «دلو» (Aquarius) قرار دارد و از حدود ساعت ۱۱ شب طلوع می‌کند. این سیاره هم‌کنون در پایدارترین موقعیت برای رصد تلسکوپی قرار دارد و برای دیدن آن پیش از طلوع آفتاب موقعیت کاملا مناسبی فراهم است. ستاره‌ی قدر ۱ که حدود دو مشت زیر آن قرار گرفته است هم «فم‌الحوت» (Fomalhaut) نام دارد.
اورانوس با قدر ۵.۸ در صورت فلکی حمل، تا آغاز سپیده دم در سمت شرق به خوبی ارتفاع می‌گیرد و حدود ۱۱ درجه پایین‌تر و سمت چپ مشتری حضور خواهد داشت.
نپتون با قدر ۷.۹ همچنان در مرز صورت‌های دلو و حوت حضور دارد و پیش از طلوع، در سمت جنوب شرقی آسمان حدود ۲ درجه‌ی شرقی زحل جای گرفته است.
این رویدادهای نجومی در هفته‌ی چهارم تیر ۱۴۰۲ است که فرصت خوبی برای نگاه به آسمان شب فراهم می‌کنند. اگر با نگاه به حتی یکی از این رودیادها، علاقه‌مند به آغاز جدی‌تر نجوم شدید، مطلب مرتبط درباره‌ی شروع ارزان نجوم به شما کمک خواهد کرد.
