هم‌نشینی زیبای ماه با مشتری و زحل در آسمان پایان آبان ۱۴۰۲
در پایان آبان و ابتدای آذر ۱۴۰۲ فرصت مناسبی برای تماشای ماه در آسمان شب فراهم است که ابتدا و پایان هفته به ترتیب در کنار مشتری و زحل قرار می‌گیرد.
در پایان آبان ۱۴۰۲ ماه به تربیع اول می‌رسد، اما علاوه بر این، قمر زمین قرار است منظره‌ای تماشایی را با دو غول گازی منظومه‌ی شمسی یعنی زحل و مشتری شکل دهد. در میانه‌ی هفته ماه در کنار ارباب حلقه‌ها قرار می‌گیرد و پایان هفته هم به مقارنه با مشتری می‌رسد.
پس ماه، مشتری و زحل جزو شاخص‌ترین اجرام آسمان شب هستند که به آسانی حتی با وجود آلودگی نوری شهرها هم دیده می‌شوند، بنابراین تماشای رویدادهای نجومی این هفته را از دست ندهید.
رویدادهای نجومی هفته پایانی آبان ۱۴۰۲
شنبه ۲۷ آبان
امروز صبح حدود ساعت ۰۸:۳۰ اوج بارش شهابی اسدی با حدود ۱۰ تا ۱۵ شهاب در ساعت است که به دلیل طلوع خورشید در ایران دیده نمی‌شود.
شامگاه اما صورت فلکی «جبار» (Orion) حدود ساعت ۲۰:۰۰ در افق شرقی دیده می‌شود. بر فراز جبار می‌توانید ستاره‌ی «دبران» (Aldabaran) را ببینید که با رنگ نارنجی می‌درخشد. بالای آن خوشه‌ی زیبای «پروین» (Pleiades) دیده می‌شود که عرض آن به اندازه‌ی نوک انگشت است. در سمت چپ دبران و خوشه‌ی پروین هم ستاره‌ی معروف «سروش» (Capella) حضور دارد که به آسانی می‌توانید آن را بیابید.
ساعت ۲۱:۰۸ سیاره‌ی مریخ در مقارنه با خورشید قرار می‌گیرد و هرچند این رویداد قابل مشاهده برای ساکنان زمین نیست اما با این رویداد مکانیک سماوی، مریخ وارد آسمان صبحگاهی می‌شود و به تدریج قابل مشاهده خواهد بود.
حدود ساعت ۲۲:۰۰ در پایین صورت فلکی شکارچی، ستاره‌ی «شباهنگ» (Sirius) سر برمی‌آورد. این ستاره همیشه با فاصله‌ی حدود ساعت صورت فلکی جبار را دنبال می‌کند.
یکشنبه ۲۸ آبان
امروز عصر و عصر فردا، ماه در حالی که به تربیع اول نزدیک می‌شود، مطابق شکل زیر از کنار زحل می‌گذرد. بنابراین دو جرم تلسکوپی محبوب آسمان منتظر نگاه شما هستند که با ابزار رصدی به آن‌ها نگاه کنید.
مقارنه‌ی ماه و زحل در دوشنبه شب
دوشنبه ۲۹ آبان
تربیع اول ماه در ساعت ۱۴:۲۰ روی می‌دهد. امشب هم ماه به زحل نزدیک‌تر می‌شود و با فاصله‌ی ۲.۹ درجه یک مقارنه‌ی دیدنی را ایجاد می‌کند که از ابتدای شب تا حدود ساعت ۲۳:۰۰ قابل مشاهده خواهد بود.
سه‌شنبه ۳۰ آبان
با توجه به اینکه ماه بامداد فردا به حضیض مداری می‌رسد، امشب فرصت مناسبی برای رصد آن چه با چشم غیر مسلح و چه با ابزار رصدی فراهم است. اگر با تلسکوپ به ماه نگاه کنید می‌توانید عوارض شاخصی را که در مرز سایه و روشنایی آن قرار دارند، به خوبی تشخیص دهید.
چهارشنبه ۱ آذر
ساعت ۰۱:۳۳ ماه با فاصله‌ی ۳۷۰ هزار کیلومتری در حضیض مداری قرار می‌گیرد.
با نگاه به سمت چپ صورت فلکی «اسب بزرگ» (Pagasus) ماه را خواهید دید. خود ماه هم یک رأس مستطیل بزرگ‌تر و عریض‌تری است که همراه با زحل، فم‌الحوت و بتا نهنگ تشکیل می‌دهد.
پنج‌شنبه ۲ آذر
ساعت ۱۳:۱۷ سیاره‌ی زحل در تربیع شرقی قرار می‌گیرد و زمان مناسب رصد آن از ابتدای شب تا ساعت ۲۳:۰۰ خواهد بود.
آیا به نظر می‌رسد که خورشید زودتر از قبل در حال غروب است؟ بله. درست است. هنوز یک ماه با انقلاب زمستانی فاصله داریم اما اگر شما در نزدیکی عرض جغرافیایی ۴۰ درجه شمالی باشید، زودترین زمان غروب خورشید حدود ۱۸ آذر خواهد بود و می‌توان گفت که فاصله‌ی زیادی با آن زمان ندارید.
جمعه ۳ آذر
مطابق تصویر زیر، ماه امروز عصر و فردا عصر نزدیک مشتری می‌درخشد. مشتری پس از ناهید دومین ستاره‌ی درخشان در آسمان شب است و بنابراین هم‌نشینی آن با ماه، یکی از زیباترین رویدادهای قابل مشاهده در آلودگی نوری شهرها خواهد بود. علاوه بر این روشنایی زیاد آن‌ها باعث می‌شود امکان ثبت عکس از این منظره حتی با دوربین‌های موبایل هم وجود داشته باشد.
مقارنه‌ی ماه و مشتری در آسمان شب جمعه
وضعیت سیارات در هفته‌ی پایانی آبان ۱۴۰۲
عطارد هنوز در پس تابش آفتاب هنگام غروب با ارتفاع پایین، پنهان شده است.
زهره با قدر ۴.۳- همچنان به عنوان ستاره‌ی صبح شناخته می‌شود و ساعاتی پیش از طلوع آفتاب سمت شرق و جنوب شرقی آسمان می‌درخشد.
مریخ هنوز در درخشش خورشید از دید ناظر زمینی خارج است اما تا حدود دو ماه دیگر به تدریج در آسمان صبحگاهی ظاهر می‌شود.
مشتری با قدر ۲.۸۰ در صورت فلکی حمل قرار دارد و از اوایل شب بر شرق آسمان مسلط است. این سیاره حدود ساعت ۲۲:۰۰ یا ۲۳:۰۰ به بیشترین ارتفاع سمت جنوب آسمان می‌رسد و پیش از سپیده‌دم در غرب آسمان غروب می‌کند. در یک نمای تلسکوپی قرص مشتری حدود ۴۸ ثانیه‌ی قوسی ضخامت دارد. این سیاره در پایان هفته به نزدیکی ماه می‌رسد.
زحل با قدر ۰.۸، در صورت فلکی کم‌نور دلو قرار داد و شب هنگام در جنوب آسمان با رنگ مایل به زرد می‌درخشد. با گذر زمان به سمت جنوب غربی و ارتفاع پایین‌تر حرکت می‌کند.
اورانوس با قدر ۵.۶ در صورت فلکی حمل قرار دارد و در ۱۳ درجه‌ی شرقی مشتری پنهان شده است. این سیاره به تازگی از مقابله گذشته است. در یک تلسکوپ با توان تفکیک بالا، اورانوس به شکل یک توپ کوچک دیده می‌شود اما غیرستاره‌ای بودن آن کاملا معلوم است.
نپتون با قدر ۷.۸ در مرز صورت‌های فلکی دلو و حوت قرار گرفته است و در اوایل عصر با ارتفاع زیاد حدود ۲۴ درجه‌ی شرقی زحل دیده می‌شود. برای دیدن آن به ابزار رصدی نیاز دارید. پهنای این سیاره تنها ۲.۳ ثانیه قوسی است که رصد آن را حتی از اورانوس هم دشوارتر می‌کند.
عکس کاور: مقارنه‌ی ماه و مشتری در ۷ می سال ۲۰۱۷
Credit: The Virtual Telescope
منابع: Sky and Telescope, مجله نجوم
