چین و اروپا در مریخ تماس رادیویی برقرار کردند
برای نخستین بار یک عملیات ارتباطی جالب میان فضاپیماها شکل گرفت و مریخ‌نورد چین داده‌های خود را با کمک مدارگرد اروپا به زمین فرستاد.
مریخ‌نورد چینی ژورونگ (Zhurong) از شش ماه پیش روی سطح سیاره‌ی سرخ قدم می‌زند و مأموریت علمی خود را پیش می‌برد. علاوه بر این اما در نوامبر امسال فضاپیمای مارس اکسپرس (ESA) یک سری آزمایش‌های ارتباطی را با مریخ‌نورد انجام داد و طی آن با موفقیت داده‌هایی را که توسط مریخ‌نورد ارسال شده بود، دریافت کرد و آن‌ها را به زمین و تیم ژورونگ در چین فرستاد.
ساعت ۱۳:۰۷ به وقت اروپای مرکزی (۱۵:۳۷ به وقت تهران) ۷ نوامبر (۱۶ آبان) هامونه‌ی اتوپیا؛ مریخ‌نورد ژورونگ که توسط مدارگرد «تیان‌ون-۱» (Tianwen-1) فرماندهی می‌شود، فرستنده‌ی رادیویی خود را به سمت آسمان مریخ هدف گرفت زیرا هر آن ممکن بود فضاپیمای مارس اکسپرس از بالای سرش بگذرد. ژورونگ فرستادن سیگنال را آغاز کرد اما هیچ راهی برای اطلاع از دریافت صحیح پیام وجود نداشت.
کاوشگرها و مریخ‌نوردها در مریخ داده‌هایی را جمع‌آوری می‌کنند که به دانشمندان کمک می‌کند به پرسش‌های اساسی درباره‌ی ساختار زمین‌شناختی، جو، محیط سطحی، تاریخچه‌ی آب و پتانسیل حیات در سیاره‌ی سرخ پاسخ دهند.
برای رسیدن این اطلاعات به زمین، کاوشگرها ابتدا داده‌ها را به فضاپیماهای مداری مریخ می‌فرستند و سپس این مدارگردها از فرستنده‌های بسیار بزرگ‌تر و قدرتمندتر خود برای انتقال داده‌ها در فضا به زمین استفاده می‌کنند.
به گفته‌ی «جیمز گادفری» (James Godfrey) مدیر عملیات فضاپیمای مارس اکسپرس معمولا مدارگردی مانند مارس اکسپرس آژانس فضایی اروپا، سیگنالی مانند سلام را به سطح‌نورد می‌فرستد. سپس مریخ‌نورد پاسخی را برای برقراری ارتباط پایدار و آغاز تبادل دو سویه‌ی اطلاعات ارسال می‌کند.
اما این روند به سازگاری سیستم رادیویی مریخ‌نورد با مدارگرد بستگی دارد. چون مارس اکسپرس سیگنال سلام خود را با استفاده از فرکانس‌های ارتباطی متفاوت با فرکانس‌های مریخ‌نورد چینی ژورونگ، می‌فرستد، ارتباط دو طرفه امکان‌پذیر نیست. اما در سمت دیگر، ژورونگ این توانایی را دارد که با استفاده از فرکانسی که مارس اکسپرس می‌تواند دریافت کند، سیگنال ارسال کند.
رادیوی رله در مارس اکسپرس هم حالتی دارد که این ارتباط یک طرفه را امکان‌پذیر می‌سازد. ارتباطی کور که در آن فرستنده نمی‌تواند مطمئن باشد سیگنال‌های ارسالی در مقصد دریافت شده است یا خیر. این روش تا کنون در یک فضاپیما آزمایش نشده بود.
در ماه نوامبر اما تیم‌های مارس اکسپرس آژانس فضایی اروپا و ژورونگ سازمان ملی فضایی چین (CNSA) یک سری آزمایش‌های ارتباطی انجام دادند که در آن مارس اکسپرس از این حالت ارتباط کور برای گوش دادن به سیگنال‌های فرستاده شده توسط کاوشگر ژورونگ استفاده کرد. این آزمایش‌ها در ۲۰ نوامبر (۲۹ آبان) با یک آزمایش موفقیت‌آمیز به اوج خود رسید.
گرهارد بیلیگ از آژانس فضایی اروپا گفت: «مارس اکسپرس سیگنال‌های ارسال شده توسط مریخ‌نورد را با موفقیت دریافت کرد و همکاران ما در تیم ژورونگ تأیید کردند که همه‌ی داده‌ها با کیفیت بسیار خوبی به زمین رسیده‌اند. ما مشتاقانه منتظر انجام آزمایش‌های بیشتری در آینده برای ادامه‌ی آزمایش و بهبود بیشتر این روش ارتباط بین مأموریت‌های فضایی هستیم.»
داده‌های فرستاده شده توسط مارس اکسپرس روی زمین از طریق آنتن‌های ارتباطی فضای دوردست در مرکز عملیات فضایی ESA در دارمشات آلمان دریافت شد. از آنجا این داده‌ها به تیم ژورونگ در مرکز کنترل پرواز هوافضای پکن ارسال و در نهایت موفقیت آزمایش تأیید شد.
بدین ترتیب در ۲۹ آبان مدارگرد با موفقیت ۲۳۳ کیلوبایت داده جمع‌آوری کرد و به زمین فرستاد. تیم‌های ماموریت اکنون در حال برنامه‌ریزی آزمایش های اضافی برای آینده هستند. به گفته‌ی آژانس فضایی اروپا آزمایش بعدی نرخ تبادل بیت و مدت زمان پرواز مدارگرد بر فراز مریخ‌نورد را بررسی می‌کند.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از رله‌ی داده‌های مریخ‌نورد ژورونگ توسط مدارگرد آژانس فضایی اروپا
Credit: ESA
منابع: SciTechDaily, Space
