۱۹ بیماری شایع و مهم که بعد از ۵۰ سالگی به سراغ‌تان می‌آید
وقتی از ۵۰ سالگی عبور می‌کنید، علائم بعضی از بیماری‌ها به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شوند و دردهایی به سراغ شما می‌آیند که ممکن است در دوران جوانی زیاد نگران آن‌ها نباشید.
توجه به سلامت جسم و ذهن برای همه‌ی افراد، از شیرخواران گرفته تا سالمندان، مهم است. اما چون با افزایش سن سیستم ایمنی بدن ضعیف می‌شود، اهمیت این موضوع برای افراد میانسال و سالمند بیشتر است. به همین دلیل، این مقاله از دیجی‌کالا مگ را به بیماری‌های رایج در میان افراد بالای ۵۰ سال اختصاص داده‌ایم. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
۱. حمله‌ی قلبی
حمله‌ی قلبی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های دوران میانسالی و سالمندی است. به طوریکه از هر دو مرد ۵۰ ساله یکی از آن‌ها این مشکل را تجربه می‌کند. شایع‌ترین نشانه‌های حمله‌ی قلبی شامل درد قفسه‌ی سینه، تنگی نفس، احساس درد در پشت، شانه یا گردن، تعریق و سرگیجه است. اگر وزن مناسبی داشته باشید، سیگار نکشید و به‌طور منظم ورزش کنید، احتمال ابتلا به حمله‌ی قلبی کمتر می‌شود.
۲. سکته‌ی مغزی
این مشکل زمانی رخ می‌دهد که خون‌رسانی به بعضی از بخش‌های مغز کاهش پیدا کرده و سلول‌های مغز شروع به مردن می‌کنند. اگر به‌طور ناگهانی دچار ضعف یا بی‌حسی در صورت، بازوها یا پاهای خود شدید یا مشکلاتی مانند گیجی و اختلال تکلم را تجربه کردید، بلافاصله به دنبال کمک باشید.
اگر فشار خون خود را کنترل کنید، رژیم غذایی کم‌چرب و سالم داشته باشید، استرس‌تان را مدیریت کنید، ورزش کنید و سیگار کشیدن را کنار بگذارید، می‌توانید شانس بروز سکته‌ی مغزی را کاهش دهید.
۳. آنوریسم
بسیاری از تغییرات سبک زندگی که برای کاهش خطر بیماری قلبی و سکته‌ی مغزی توصیه می‌شوند، می‌توانند احتمال ابتلا به این بیماری را هم کاهش دهند. آنوریسم (Aneurysm)، زمانی اتفاق می‌افتد که دیواره‌ی شریان ضعیف شده و به سمت بیرون برآمده می‌شود. پارگی این دیواره می‌تواند به خونریزی داخلی وسیع یا سکته‌ی مغزی منجر شود.
مهم‌ترین علائم آنوریسم عبارتند از: درد، حالت تهوع، سرگیجه، پوست مرطوب و ضربان قلب سریع. بالا رفتن سن، سیگار کشیدن، مصرف نوشیدنی‌های الکلی و پرفشاری خون احتمال ابتلا به آنوریسم را افزایش می‌دهند.
۴. افزایش فشار خون
یکی از مشکلات رایجی که پزشکان در بین افراد بالای ۵۰ سال مشاهده می‌کنند، فشار خون بالا است که احتمال ابتلا به بیماری قلبی و سکته‌ی مغزی را افزایش می‌دهد.
یکی از دلایل شیوع بالای پرفشاری خون در این گروه‌ی سنی، تغییر سیستم عروقی با افزایش سن است؛ یعنی شریان‌ها شروع به سفت شدن می‌کنند و خاصیت ارتجاعی آن‌ها کمتر می‌شود. ورود به دوران میانسالی با چاقی و افزایش استرس همراه است که این موضوع هم می‌تواند در افزایش تعداد مبتلایان به پرفشاری خون نقش داشته باشد.
خوشبختانه، فشار خون بالا با دارو و اصلاح سبک زندگی (رژیم غذایی و ورزش) قابل کنترل است. اما چون این بیماری اغلب بدون علامت است، ممکن است به‌موقع تشخیص داده نشود. تقریباً از هر سه بزرگسال مبتلا به فشار خون بالا، یک نفر از ابتلای خود به این بیماری بی‌اطلاع است. به همین دلیل توصیه می‌شود که بعد از ۵۰ سالگی به‌طور منظم، حداقل یکبار در سال، فشار خونتان را اندازه‌گیری کنید. فشار خون طبیعی ۱۲۰/۸۰ میلی‌متر جیوه یا کمتر است.
۵. افزایش کلسترول خون
از سایر عوامل مؤثر در بروز بیماری قلبی می‌توان به کلسترول بالا اشاره کرد که به‌مرور زمان در داخل عروق خونی تجمع کرده و با تشکیل پلاک باعث کاهش خون‌رسانی به اندام‌های مختلف از جمله قلب و مغز می‌شود. وقتی این پلاک‌ها می‌شکنند و باعث لخته شدن خون می‌شوند، حمله‌ی قلبی یا سکته‌ی مغزی اتفاق می‌افتد.
مثل پرفشاری خون، خطر ابتلا به کلسترول بالا هم با افزایش سن بیشتر می‌شود. معمولاً افزایش کلسترول بدون علامت است و به همین دلیل باید بعد از میانسالی به‌طور منظم با آزمایش خون میزان کلسترول خود را چک کنید. رژیم غذایی، ورزش و داروها می‌توانند به کاهش کلسترول خون و پیشگیری از عوارض آن کمک کنند.
۶. دیابت
معمولاً زمانی که پزشک برای اندازه‌گیری کلسترول خون آزمایش می‌نویسد، وضعیت شما را از نظر میزان قند خون و ابتلا به دیابت هم بررسی می‌کند. دیابت از بیماری‌های رایجی است که بعد از ۵۰ سالگی احتمال بروز آن بیشتر می‌شود. دیابت انواع مختلفی دارد که دیابت نوع ۲ شایع‌ترین نوع آن است. بیشتر مبتلایان به دیابت نوع ۲ میانسال و سالمند هستند.
در بیشتر موارد، می‌توان دیابت را با تغییر سبک زندگی، پیروی از رژیم غذایی سالم و افزایش فعالیت بدنی کنترل کرد. اما گاهی اوقات، برای کاهش قند خون به داروهای خوراکی و انسولین تزریقی نیاز است.
دیابت هم مثل پرفشاری خون و کلسترول بالا در اغلب موارد بدون علامت است. به همین دلیل، غربالگری و اندازه‌گیری منظم قند خون از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر دیابت درمان نشود، به بیماری‌های متعددی از جمله مشکلات کلیوی، از دست دادن بینایی و بیماری قلبی منجر می‌شود.
۷. سنگ کیسه صفرا
سنگ‌های کیسه صفرا تکه‌های سخت صفرا هستند، مایعی که به بدن شما در دفع مواد زائد کمک می‌کند. این سنگ‌ها که اندازه‌ی آن‌ها از یک دانه‌ی شن تا یک توپ گلف متغیر است، می‌توانند راه‌ی خروج کیسه‌ی صفرا را مسدود کرده و باعث درد شدید در قسمت بالای شکم یا پشت ناف شوند. بالا رفتن سن، چاقی، ابتلا به دیابت و ورزش نکردن احتمال تشکیل سنگ‌های صفراوی را افزایش می‌دهند.
۸. پانکراتیت حاد
به التهاب پانکراس یا لوزالمعده که در اثر عوامل مختلف مثل سنگ کیسه صفرا، مصرف نوشیدنی‌های الکلی، افزایش سطح کلسیم یا افزایش چربی خون (بالا رفتن تری گلیسیرید) رخ می‌دهد، پانکراتیت می‌گویند. پانکراس اندامی است که با ساخت آنزیم‌ها و هورمون‌های مختلف از جمله انسولین به هضم غذا در دستگاه‌ی گوارش و کنترل قند خون کمک می‌کند.
پانکراتیت باعث درد شدید معده، حالت تهوع، استفراغ و تب می‌شود و حتی می‌تواند زندگی بیمار را به‌طور جدی در معرض خطر قرار دهد. بنابراین باید در صورت مشاهده‌ی این علائم بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
۹. شکستگی استخوان
این مشکل ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد، اما معمولاً استخوان‌های شما با افزایش سن شکننده‌تر شده و احتمال شکستگی آن‌ها بیشتر می‌شود. از دست دادن توده‌ی استخوانی که به آن پوکی استخوان می‌گویند، در سالمندان و به‌ویژه در زنان مسن شایع است. چون یائسگی یکی از عوامل خطر پوکی استخوان است. کاهش تولید هورمون استروژن در زنان یائسه روی تراکم استخوان تأثیر منفی دارد. آمارها نشان می‌دهد که تقریباً ۲۰ درصد زنان بالای ۵۰ سال به پوکی استخوان مبتلا هستند.
ورزش‌های تحمل وزن مثل پیاده‌روی و تمرینات قدرتی بالاتنه، کلسیم و ویتامین D می‌توانند به کاهش سرعت از دست دادن استخوان یا جلوگیری از بدتر شدن آن کمک کنند. داروهایی هم وجود دارند که پزشکان آن‌ها را برای حفظ استخوان یا حتی بازسازی آن تجویز می‌کنند.
۱۰. آرتروز
یکی از مشکلاتی که در دهه‌ی ۵۰ زندگی ظاهر می‌شود اما معمولاً نادیده گرفته می‌شود، آرتریت، به‌ویژه آرتروز، است. آرتروز زمانی رخ می‌دهد که غضروف مفصل بین استخوان‌ها آسیب می‌بیند. اگر در اثر فعالیت روزانه متوجه‌ی درد یا سفتی مفاصل شدید، حتماً با پزشک خود صحبت کنید.
درمان‌های مختلفی برای کنترل علائم آرتروز وجود دارد. افزایش فعالیت بدنی می‌تواند به جلوگیری از درد یا ناتوانی بیشتر کمک کند. همچنین ممکن است پزشک برای تسکین درد و ناراحتی استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه یا نیازمند نسخه را توصیه کند.
۱۱. سرگیجه
گوش داخلی به حفظ تعادل بدن کمک می‌کند. اگر کریستال‌های ریز گوش داخلی به اطراف حرکت کنند، ممکن است دچار سرگیجه شوید. با بالا رفتن سن، احتمالاً به این دلیل که کریستال‌ها در جای خود ثابت نگه داشته نمی‌شوند، شانس بروز سرگیجه افزایش پیدا می‌کند. پزشک می‌تواند به کمک یک سری حرکات سر که آن ذرات را به جای خود برمی‌گرداند، این مشکل را درمان کند.
۱۲. جداشدگی شبکیه‌ی چشم
شبکیه یک لایه‌ی حساس به نور در چشم است که مغز را از چیزهایی که می‌بینید، مطلع می‌کند. اگر شبکیه از دیواره‌ی بیرونی چشم شما دور شود، اکسیژن و سایر مواد مورد نیاز را دریافت نمیکند. در این شرایط ممکن است لکه‌های شناور یا جرقه‌های نور را مشاهده کنید.
در صورت ابتلا به این بیماری احتمال دارد بینایی خود را برای همیشه از دست بدهید، بنابراین باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. جداشدگی شبکیه در افرادی که بسیار نزدیک‌بین هستند، به سایر بیماری‌های چشمی مبتلا هستند یا به دلیل ابتلا به کاتاراکت (آب مروارید) تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند، شایع‌تر است.
۱۳. سنگ کلیه
سنگ‌های کلیوی توده‌های سختی هستند که معمولاً از کلسیم ساخته شده‌اند. این سنگ‌ها اغلب بدون اینکه مشکل خاصی ایجاد کنند، از بدن خارج می‌شوند. اما سنگ‌های بزرگ می‌توانند بسیار دردناک باشند، باعث خونریزی یا عفونت شوند یا جریان ادرار را مسدود کنند.
احتمال تشکیل سنگ‌های کلیوی در مردان نسبت به زنان بیشتر است. شما می‌توانید با نوشیدن مایعات فراوان در طول روز به پیشگیری از شکل‌گیری آن‌ها کمک کنید. آب بهترین مایعی است که می‌توانید بنوشید.
۱۴. پنومونی یا ذات‌الریه
ویروس‌ها و باکتری‌ها در ابتلا به پنومونی نقش دارند. افراد بالای ۵۰ سال بیش از سایرین در معرض ابتلا به پنومونی ناشی از باکتری قرار دارند. چون سیستم ایمنی بدن با افزایش سن ضعیف‌تر می‌شود. این بیماری که پنومونی پنوموکوکی (Pneumococcal pneumonia) نامیده می‌شود، می‌تواند خطرناک باشد. اما خوشبختانه برای پیشگیری از آن واکسن وجود دارد که توصیه می‌شود همه‌ی افراد بالای ۶۵ سال از آن استفاده کنند.
۱۵. تنگی کانال نخاعی
این بیماری به‌تدریج ایجاد می‌شود، اما می‌تواند به‌طور ناگهانی خود را نشان دهد. وقتی کانال موجود در ستون فقرات که نخاع و سایر اعصاب را نگه می‌دارد، در اثر آرتریت باریک می‌شود، تنگی کانال نخاعی اتفاق می‌افتد. درنتیجه، ممکن است این اعصاب فشرده شده و باعث درد، بی‌حسی یا گرفتگی عضلات در ناحیه‌ی کمر یا گردن شوند. تنگی کانال نخاعی را می‌توان با دارو یا فیزیوتراپی و در بعضی از موارد به کمک جراحی درمان کرد.
۱۶. نقرس
این بیماری به صورت درد و تورم ناگهانی در یکی از مفاصل، اغلب انگشت شست پا، ظاهر می‌شود. نقرس نوعی آرتریت است که به دلیل تجمع اسید اوریک در بدن رخ می‌دهد. اگر از داروهای خاصی برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌کنید، در رژیم غذایی شما مقدار زیادی گوشت قرمز وجود دارد یا الکل می‌نوشید، بیش از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارید.
۱۷. آمبولی ریه
وقتی یک لخته‌ی خون در عروق یکی از ریه‌های شما گیر می‌افتد، به آمبولی ریه مبتلا می‌شوید. آمبولی ریه یک بیماری جدی است که احتمال ابتلا به آن بعد از ۵۰ سالگی بیشتر می‌شود. بنابراین در صورت مشاهده‌ی علائمی مانند درد قفسه‌ی سینه، تنگی نفس ناگهانی و سرگیجه باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. از سایر علائم آمبولی ریه می‌توان به سرفه‌ی خونی، درد پا و آبی شدن رنگ پوست اشاره کرد.
غالباً لخته‌ی خون ابتدا در پای شما تشکیل می‌شود و سپس با حرکت کردن به سمت ریه عروق خونی آن را مسدود می‌کند. بنابراین تورم و درد یکی از ساق‌های پا می‌تواند اولین نشانه‌ی لخته شدن خون در داخل عروق باشد. اگر به بیماری قلبی مبتلا هستید، اخیراً تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اید یا برای مدت طولانی بی‌حرکت بوده‌اند (به‌عنوان مثال به دلیل سفر طولانی با هواپیما یا ماشین)، در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارید.
۱۸. سرطان
با توجه به اینکه بالا رفتن سن مهم‌ترین عامل خطر سرطان است، انجام غربالگری بعد از ۵۰ سالگی اهمیت زیادی دارد. زنان در این گروه‌ی سنی باید حداقل هر دو سال یکبار برای غربالگری سرطان سینه ماموگرافی انجام دهند و مردان باید درباره‌ی غربالگری سرطان پروستات با پزشک مشورت کنند. غربالگری سرطان روده‌ی بزرگ هم از سایر غربالگری‌هایی است که زنان و مردان میانسال باید انجام دهند.
۱۹. اضطراب و افسردگی
مشکلات مربوط به فرزندان، محیط کار یا نگهداری از والدین سالخورده باعث افزایش استرس در دوران میانسالی می‌شود. این استرس می‌تواند روی سلامت روان و در نهایت روی سلامت جسم تأثیر داشته باشد. سلامت عاطفی شما و رفتارهای ناشی از آن در ابتلا به پرفشاری خون، افزایش کلسترول و حتی سرطان مؤثر است.
حدود ۲۰ درصد افراد بالای ۵۵ سال یک نوع مشکل سلامت روان را تجربه می‌کنند که اضطراب و افسردگی از شایع‌ترین آن‌ها هستند. همان‌طور که به سلامت قلب، پوست و کلیه‌های خود توجه دارید، باید از سلامت مغز و سلامت روان خود هم مراقبت کنید.
کلام پایانی
بعضی از بیماری‌ها مانند بیماری قلبی، سکته‌ی مغزی، پرفشاری خون، نقرس، سرگیجه و… غالباً در دوران میانسالی شروع می‌شوند. خوشبختانه، بیشتر این بیماری‌ها قابل کنترل هستند و اگر به‌موقع تشخیص داده شده و به‌خوبی درمان شوند، می‌توان از بروز عوارض آن‌ها جلوگیری کرد.
نکته‌ی دیگری که پس از ۵۰ سالگی باید درباره‌ی آن با پزشک صحبت کنید، واکسیناسیون است. واکسیناسیون در دوران میانسالی و سالمندی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. چون در این گروه‌ی سنی، سیستم ایمنی بدن کمی ضعیف می‌شود و شخص بیش از افراد جوان در معرض ابتلا به عفونت قرار می‌گیرد.
علاوه بر واکسن آنفولانزا که باید به‌طور سالانه تزریق شود، ممکن است پزشک واکسیناسیون برای پیشگیری از ذات‌الریه را پیشنهاد کند. از سایر واکسن‌های مهم برای افراد میانسال و سالمند می‌توان به واکسن زونا و همچنین واکسن کووید-۱۹ (کرونا) اشاره کرد.
