زیره و خواص بی شمار آن
زیره گیاهی از خانواده چتریان بومی منطقه شرق مدیترانه و هند است که به نور زیاد، رطوبت کم، حرارت ۲۵ الی ۳۰ درجه سانتیگراد و خاک ماسه‌ای حاصلخیز نیاز دارد. دانۀ زیره حاوی تانن، موم، مواد رزینی، یک روغن ثابت سبزرنگ، موسیلاژ، مواد قندی، مواد ازته و اسانس که شامل دی‌هیدروکاروئول، نوعی ترپن به‌نام‌کارون و دونوع ستن می‌باشد. قسمت مورد استفاده دارویی و ادویه‌ای این گیاه، میوه آن است که در تیره ماه از سال دوم کشت محصول، با قطع کامل گیاه صورت می‌گیرد و می‌گذارند تا میوه برسد. این دانه دارای عطر کمی شیرین و تلخ است و طعم گرم و شبه خاکی دارد. اضافه کردن آن به یک مایع یا روغن گرم باعث می‌شود تا عطر و طعم آن داخل ظرف پراکنده شوند. این ماده در بسیاری از ترکیبات ادویه مانند پودر کاری از عناصر رایج است. زیره در بسیاری از فرهنگ‌های غذایی به ویژه غذاهای مکزیکی، هندی، آفریقایی و آسیایی یک ادویه اصلی محسوب می‌شود.
زیره (سبز و سیاه)
همانطور که می‌دانید زیره در دو نوع سبز و سیاه وجود دارد که علاوه بر تفاوت‌هایی که با یکدگیر دارند دارای خواص مشابهی هم هستند. هر دو نوع منبع خوبی از آهن، منگنز، منیزیم، کلسیم، مس، روی، پتاسیم و فسفر هستند و مقدار قابل توجهی از انواع ویتامین‌ها را دارا هستند.
زیره سبز:
- دارای طبع گرم و خشک
- درمان نفخ شکم
- درمان سوء هاضمه
- از بین بردن گرفتگی‌های دوران قاعدگی
- از بین برنده انگل
- تقویت معده و روده
- موثر در افزایش وزن
- درمان مشکلات گوارشی و یبوست
- درمان تنگی نفس
زیره سیاه:
- محرک قوی
- خاصیت ضد درد
- خاصیت ضد عفونی کننده
- تقویت کننده معده
- بی‌‌حس کننده
- ادرار آور
- افزایش شیر در مادران
- برطرف کننده اسپاسم
- تقویت کننده رحم
- از بین برنده زخم
- کاهش وزن
ارزش غذایی زیره
یک قاشق چایخوری زیره حاوی مواد زیر است:
مواد تشکیل دهنده/ مقدار
– پروتئین ۰/۳۷ گرم
– چربی ۰/۴۷ گرم
– کربوهیدرات ۰/۹۳ گرم
– کلسیم ۲۰ میلی گرم
– آهن ۱/۳۹ میلی گرم
– منیزیم ۸ میلی گرم
علاوه بر این، زیره حاوی آنتی اکسیدان است که می‌تواند سلامت کلی بدن را بهبود دهد.
سرشار از آنتی اکسیدان
دانه زیره سیاه دارای خواص آنتی اکسیدانی است که قادر است سیستم‌های بیولوژیکی را در برابر رادیکال‌های آزاد و گونه‌های فعال اکسیژن محافظت نماید. دانه‌های این گیاه حاوی بسیاری از ترکیبات گیاهی مفید هستند: فلاونوئیدها، آلکالوئیدها، فنل‌ها که آنتی اکسیدان‌هایی هستند که به کاهش آسیب رادیکال‌های آزاد به بدن کمک می‌کنند.
کمک به تنظیم هضم غذا
یکی از رایج‌ترین استفاده‌های سنتی زیره برای سوء هاضمه است. از آنجایی دانه‌های زیره حاوی مقدار مناسبی منیزیم هستند که اگر با آب گرم مصرف شوند باعث بهبود هضم و تسکین درد معده می‌شوند؛ یک داروی ضد نفخ محسوب می‌شود به این معنی که گاز را از دستگاه گوارش خارج می‌کند. دیگر فایدۀ مصرف آن برای سیستم گوارش، خنثی کردن PH اسیدی شیره معده است که تا حدودی آن را قلیایی می‌کند. چون pH ایده آل برای آنزیمهایی که به وسیله پانکراس ترشح می‌شوند و در گوارش چربی‌ها نقش دارند، pH قلیایی است.
تقویت سیستم ایمنی بدن
این دانه سرشار از ویتامین C و ویتامین A است که هر دو آنتی اکسیدان هستند و به سیستم ایمنی کمک می کنند. ویتامین C به عنوان یک مولفۀ مهم در تولید سلول‌های سفید خون مانند لنفوسیت‌ها و فاگوسیت‌ها ایفای نقش می‌کند. این سلول‌ها مسئول حفاظت از بدن در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها هستند. همچنین، ویتامین C به افزایش تولید آنتی‌بادی‌های مهم برای مبارزه با عفونت‌های ویروسی و باکتریایی کمک می‌کند. مصرف منابع حاوی این ویتامین سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و از آسیب به سلول‌های بدن جلوگیری می‌کند. مصرف منظم زیره به علت وجود ویتامین C، باعث افزایش تولید سلول‌های کشنده طبیعی (NK) می‌شود که در تشخیص و نابودی سلول‌های بدخیم نقش دارند. از طرفی، تولید سایتوکین‌ها را تنظیم می‌کند که به تقویت عملکرد مناسب سلول‌های سیستم ایمنی کمک می‌کند.
سرشار از آهن
بدن ما از آهن برای ساخت هموگلوبین، پروتئینی در گلبول‌های قرمز خون که اکسیژن را از ریه‌ها به تمام قسمت‌های بدن می‌برد، و میوگلوبین، پروتئینی که اکسیژن را به ماهیچه‌ها می‌رساند، استفاده می‌کند. از آنجایی که زیره سرشار از آهن است، برای مادران شیرده یا زنان باردار و همچنین برای زنانی که در دوره قاعدگی به سر می‌برند بسیار مفید است. یک قاشق چایخوری زیره ۱.۴ میلی‌گم آهن دارد. از این رو یک منبع مکمل عالی آهن برای بدن است، حتی اگر مقادیر کمی از آن به عنوان چاشنی در غذا، نان و دسرها استفاده شود.
چگونه جذب آهن از مواد غذایی را افزایش دهیم؟
زیره می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهد
مطالعه‌ای که با بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع ۲ انجام شد، به بررسی اثرات اسانس زیره بر سطح قند خون این دسته پرداخت. شرکت کنندگان در این مطالعه سه دسته بودند دسته اول ۱۰۰ میلی گرم روغن زیره در روز، دسته دوم ۵۰ میلی گرم روغن زیره سبز در روز و دسته سوم دارونما دریافت کردند. پس از ۸ هفته، هر دو گروهی که روغن زیره را مصرف کرده بودند به طور قابل توجهی سطح قند خون، انسولین و هموگلوبین A1c را کاهش دادند: همه این‌ها نشانگرهای مدیریت خوب دیابت هستند. این دو گروه همچنین در علائم مقاومت به انسولین و التهاب نیز بهبود داشتند. در واقع این دانه با تنظیم سطح قند خون مانع از این می‌شود که فرد احساس گرسنگی کاذب پیدا کند یا به شکل ناگهانی برای خوردن غذا ولع پیدا کند.
زیره به روند کاهش وزن افراد کمک خوبی می‌کند
برای افرادی که تصمیم به کاهش وزن دارند، زیره گیاه یا ادویه‌ای است که می‌تواند مفید باشد. یک مطالعه که روی بزرگسالان دارای اضافه وزن انجام شد، اثرات زیره را بر لاغری با یک دارونما و یک داروی کاهش وزن دیگر مقایسه کرد. محققان پس از گذشت ۸ هفته و بررسی‌های انجام شده، دریافتند که افراد گروه‌های مصرف کننده زیره و داروی لاغری هر دو مقدار قابل توجهی وزن از دست داده‌اند.
یک مطالعه دیگر نشان داد که خانم‌های دارای اضافه وزن که روزانه ترکیب ۳ گرم پودر زیره با ماست را مصرف کردند، کاهش قابل توجهی در وزن و سایز کمر داشته‌اند. گفته می‌شود که زیره دارای خواص ترموژنیک است؛ یعنی می‌تواند دمای بدن را افزایش دهد. هرچه قدر دمای بدن افزایش پیدا کند سرعت سوخت‌وساز بدن هم بیشتر می‌شود و کالری و چربی اندام سریع‌تر از بین می‌روند. از طرفی فعالیت هورمون‌های تیروئید را افزایش می‌دهد و منجر به تحریک متابولیک شده و در نتیجه باعث کاهش و عدم تجمع چربی می‌شود. همچنین مصرف روزانه عرق زیره، به دلیل داشتن مقادیر زیادی فیبر روی اشتها تأثیر دارد. چراکه این ادویه دارای ترکیباتی است که از ذخیره‌سازی چربی در بدن جلوگیری می‌کند و با استفاده مداوم، چربی‌های دور شکم و ران و بازوها را از بین می‌برد.
زیره گیاهی دارویی و مفید است که به عنوان طعم‌دهنده و ادویه در غذاها در تمام دنیا استفاده می‌شود. اگرچه مصرف آن نمی‌تواند به تنهایی عامل اصلی لاغری شکم باشد، اما می‌تواند به رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم کمک کند. در صورت تمایل به استفاده از این گیاه برای کاهش چربی شکم، می‌توانید آن را به غذاهای خود اضافه کرده، یا به شکل چای یا عرق استفاده کنید.
زیره سبب کاهش و کنترل کلسترول خون می‌شود
طبق تحقیقات زیره سبز سطح کلسترول بد و تری‌گلیسریدها در خون افراد را پایین می‌آورد. استفاده از زیره سبز یکی از روش‌های درمان خانگی چربی خون است. این خاصیت تراکم لیپوپروتئین‌های چرب خون را بهبود داده و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی ناشی از چربی خون را در افراد مبتلا، کاهش می‌دهد. به‌علاوه اینکه روی فعالیت آنزیم‌های مرتبط با متابولیسم چربی خون اثر گذاشته و به تنظیم و کنترل فعالیت آنزیم‌های مسئول متابولیسم چربی‌ها در بدن کمک می‌کند. خواص آنتی اکسیدانی آن آسیب‌های اکسیداتیو روی لیپیدهای موجود در خون را کاهش داده و از اکسیداسیون چربی‌های بدن پیشگیری می‌کند.
۱۳ ماده‌ی غذایی فوق‌العاده برای کاهش کلسترول خون
خواص زیره برای مردان
خواص متعدد این گیاه و ادویه معطر برای مردان عبارتند از:
- افزایش تستوسترون، بهبود عملکرد جنسی، محافظت از عضلات و استحکام استخوان‌ها و سلامت عمومی مردان
- کاهش التهاب‌های موضعی مانند التهاب پروستات و التهاب مفاصل
- مبارزه با آسیب‌های اکسیداتیو و جلوگیری از آسیب سلولی ناشی از رادیکال‌های آزاد، حفظ سلامت عمومی و جوانسازی سلولی
- حفظ سلامت قلب و عروق، کاهش فشار خون، کنترل سطح کلسترول و تقویت عملکرد سیستم قلبی-عروقی
- افزایش انرژی و استقامت، بهبود عملکرد ورزشی و فعالیت‌های روزمره مردان
خواص زیره برای زنان
از خواص این گیاه برای زنان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تنظیم هورمون‌های زنانه مانند استروژن، مدیریت علائم پیش‌رونده و پس‌رونده سن پیاپی، ناهنجاری‌های قاعدگی و سایر مشکلات مرتبط با تنظیم هورمونی در زنان
- حفظ سلامت استخوان و پیشگیری از بروز بیماری‌های مرتبط با استخوان‌ها مانند اوستئوپوروز
- کاهش التهاب‌های موضعی مانند التهاب مفاصل و پوستی، بهبود سلامت عمومی و کاهش عوارض مرتبط با التهاب
- حفظ سلامت قلب و عروق در زنان، کاهش فشار خون، کنترل سطح کلسترول و پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی
- حفظ سلامت عمومی و جوانسازی سلولی در زنان
مشکلات مصرف مقادیر بیش از حد زیره سبز
مصرف به مقدار بیش از حد زیره باعث تحریک مخاط معده و روده‌ها شده و منجر به عوارض گوارشی مانند سوهاضمه، تهوع، استفراغ، اسهال یا افزایش تشنج‌های روده‌ای می‌شود. در مواقعی زیاده‌روی باعث بروز حساسیت شده و عوارض عصبی مانند اضطراب، بیقراری، عصبانیت، خواب آلودگی یا سردرد را به‌دنبال دارد. تحریک سیستم ایمنی و در افراد حساس، واکنش‌های آلرژیک شدید مانند تورم صورت، خارش شدید، سختی در تنفس و آنافیلاکسی از دیگر مشکلات مصرف مقادیر بیش از حد این ادویه هستند.
موارد منع مصرف زیره
مصرف زیره برای اغلب افراد سالم، عوارضی در پی ندارد، با این حال به دلیل ناکافی بودن تحقیقات روی ایمنی این گیاه، بهتر است در موارد زیر احتیاط شود:
کودکان و زنان باردار، نباید زیره سیاه مصرف کنند.
افرادی که اختلالاتی در عملکرد کیسه صفرا یا کبد دارند، باید از مصرف زیره اجتناب کنند؛ زیرا برخی تحقیقات نشان می‌دهند که زیره سیاه مانع تخلیه کیسه صفرا می‌شود.
خوردن روغن زیره سیاه به‌همراه روغن نعناع می‌تواند باعث باد گلو، دل درد و حالت تهوع شود. همچنین استعمال روغن زیره سیاه روی پوست در افرادی که پوست حساسی دارند ممکن است باعث بروز جوش‌های پوستی و خارش بدن شود.
زیره سیاه ممکن است باعث کاهش قندخون شود؛ بنابراین اگر مبتلا به دیابت هستید و از زیره سیاه استفاده می‌کنید، باید همواره قندخون خود را با دقت بررسی کنید و دوز داروهایی که برای دیابت استفاده می‌کنید را با مشورت پزشک خود به‌طور متناسب با مصرف زیره تنظیم کنید.
عصاره زیره سیاه ممکن است باعث افزایش جذب آهن شود؛ بنابراین استفاده بیش‌ازحد زیره سیاه با مکمل‌های آهن یا غذاهای حاوی آهن می‌تواند باعث افزایش غیر عادی سطح آهن در بدن افراد شود.
زیره سیاه ممکن است در کنترل قندخون در حین و بعد از عمل‌های جراحی اختلال ایجاد کند؛ بنابراین حداقل ۲ هفته قبل از جراحی خود، استفاده از زیره را متوقف کنید.
برای مصرف زیره سیاه و سبز در برهه‌های خاص، به ویژه زمانی که مشکلات سلامتی دارید و یا در ارتباط با بیماری‌های زمینه‌ای، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
منبع: healthline و aj.areeo.ac
من تجربه کردم که عرق زیره واقعا اشتها را کاهش می ده.
بسیار عالی
متوی خوب
عرق زیره اشتهای من رو واقعا کم کرد 🤌🏻
واقعا برای تقویت رحم مناسبه، من توی دوران پریود می‌خورم 🤌🏻
عالی ممنون