مریخ‌نورد ناسا ترکیبات ارگانیک تازه‌ای در مریخ کشف کرد
مریخ‌نورد کنجکاوی ناسا با انجام یک آزمایش داخلی جدید، اثری از مولکول‌های آلی یا ارگانیک را در مریخ کشف کرده است که پیش از این ناشناخته بودند.
هیچ یک از مولکول‌های آلی شناسایی شده در شن‌های مریخ نشانه‌های واضحی از حیات را در خود ندارند اما نشان می‌دهند که روش جدید که نیاز به حفاری در خاک مریخ نداشت، ابزاری مؤثر برای جست‌وجوی شواهدی از مولکول‌های با پایه‌ی کربنی است که بلوک‌های سازنده‌ی مهمی برای حیات به شکلی که می‌شناسیم، هستند.
آزمایش جدید در آزمایشگاه شیمی مرطوب و پس از آن انجام شد که مریخ‌نورد «کنجکاوی» (Curiosity) در پایان سال ۲۰۱۶ در حالی که به دنبال نشانه‌هایی از حیات در سیاره‌ی سرخ بود، به یک سنگ شاخص برخورد کرد. درست زمانی که مریخ‌نورد در حال آماده شدن برای نمونه‌برداری از این سنگ مریخی در کوهپایه‌ی «کوه شارپ» (Mount Sharp) بود، مته‌ی آن ناگهان از کار افتاد.
پژوهشگران ناسا اما به جای وقفه در مأموریت تا زمان رفع مشکل، به‌سادگی دنده‌ها را عوض کردند تا به جای پودر کردن نمونه‌های سنگ، کمی شن نرم را که قبلا در «ساحل اوگون‌کویت» (Ogunquit Beach) مریخ جمع‌آوری شده بود، به آزمایشگاه شیمی مرطوب کنجکاوی منتقل کنند. این آزمایشگاه داخلی کاوشگر، شامل تنها ۹ فنجان حلال است که هر کدام فقط یک بار قابل استفاده هستند. بنابراین پژوهشگران باید نمونه‌های آزمایش را با دقت انتخاب کنند.
شناسایی ترکیبات ارگانیک در سنگ‌های مریخ بسیار چالش‌برانگیز است زیرا هنگامی که گرم می‌شوند، به مولکول‌های ساده‌تری تجزیه می‌شوند. با این وجود، اگر این ترکیبات آلی ابتدا با مواد شیمیایی دیگر واکنش دهند، به احتمال زیاد بدون تجزیه شدن، پس از گذر از فنجان حلال، برای بررسی وارد کروماتوگرافی (سَوانِگاری) گازی و طیف‌سنج جرمی مریخ‌نورد می‌شوند.
آزمایشگاه شیمی مرطوب مریخ‌نورد کنجکاوی
Credit: NASA/JPL-Caltech
این آزمایشگاه داخلی، یک سیستم با طراحی هوشمندانه است که کمک می‌کند دانشمندان به‌سرعت خاک روی مریخ را تجزیه‌وتحلیل کنند. با این وجود در اواخر سال ۲۰۱۶ هرگز آزمایشی انجام نشد زیرا تیم ناسا انتظار نداشت که شن و ماسه‌ی آگن‌کوییت غنی از مواد ارگانیک باشد.
از سوی دیگر آن‌ها مطمئن نبودند که بتوانند حفاری در مریخ را ادامه دهند، بنابراین نمونه‌های موجود ارزش امتحان کردن داشتند. با شکستن مهروموم نخستین نمونه‌های شن منطقه‌ی آگون‌کویت، محققان چند ترکیب آلی از جمله آمونیاک و بنزوئیک اسید را یافتند. برخی از این ترکیبات آلی پیش از این هرگز در مریخ شناسایی نشده بودند.
اکنون چند سال بعد، نتایج یافته‌های جدید دانشمندان درباره‌ی کشف مولکول‌های آلی با کمک مریخ‌نورد کنجکاوی، این هفته در نشریه‌ی «نیچر استرونومی» (Nature Astronomy) بازبینی و منتشر شده است. هرچند حضور مولکول‌های آلی به‌طور قطع به این معنی نیست که زمانی در مریخ حیات وجود داشته زیرا هیچ مشتق آمینو اسیدی در نمونه‌ها شناسایی نشده است.
موضوع عجیب این است که روش استفاده شده اکنون می‌تواند برای جست‌وجوی نشانه‌های حیات، حتی بدون نیاز به حفاری استفاده شود. تیم تحقیقاتی ناسا خاطرنشان کرد: «آزمایش مشتق‌سازی در مریخ شمار مولکول‌های کشف شده در نمونه‌های مریخی را افزایش داده و یک ابزار قدرتمند معرفی کرده است تا در آینده برای امکان جست‌وجوی بیشتر مولکول‌های آلی قطبی مرتبط یا بیوتیک یا پری‌بیوتیک استفاده شود.»
سرانجام بیش از یک سال طول کشید تا مهندسان از روی زمین بتوانند مته‌ی کنجکاوی را تعمیر کنند و آن را به عملیات بازگردانند اما در همین مدت هم عملکرد صحیح آزمایشگاه شیمی مرطوب با نمونه‌های شن تأیید شد.
تا سال ۲۰۱۹ دومین فنجان هم آماده‌ی استفاده برای نمونه‌ای از سنگ‌های حاوی رس از جایی بالاتر در کوه شارپ شد. تجزیه‌وتحلیل‌های دیگر در آینده نه فقط در مریخ بلکه بر روی زمین هم انجام خواهد شد. ناسا قصد دارد در دهه‌ی ۲۰۳۰ میلادی، مأموریتی را برای جمع‌آوری بقیه‌ی نمونه‌های کنجکاوی به مریخ بفرستد تا بتواند آن‌ها را با دقت بیشتری روی زمین مطالعه کند.
در حالی که مریخ‌نورد کهنه‌کار کنجکاوی همچنان به کاوش در سیاره‌ی سرخ ادامه می‌دهد، مریخ‌نورد «پشتکار» (Perseverance) هم به دنبال اجرای چالش‌های تازه در دهانه‌ی «جزرو» (Jezero) است. این مریخ‌نورد هم نشانه‌های شگفت‌انگیزی از وجود دریاچه‌ای باستانی در مریخ کشف کرده است.
عکس کاور: مریخ‌نورد کنجکاوی در دامنه‌ی کوه شارپ
Credit: NASA/JPL-Caltech
منبع: Science Alert
