تلسکوپ جیمز وب با وضعیت آب‌وهوایی مطلوب امروز آماده‌ی پرتاب است
طبق تازه‌ترین بررسی‌های هواشناسی، وضعیت آب‌وهوا برای پرتاب تلسکوپ فضایی جیمز وب مطلوب گزارش شده است و می‌توان به شکل‌گیری لحظه‌ای تاریخی در آغاز کریسمس امیدوار بود.
ستاره‌شناسان در طول این سال‌ها مشتاقانه منتظر آغاز مأموریت رصدخانه‌ی قدرتمند فضایی بودند و حالا در روز آغاز کریسمس ممکن است به آرزوی خود برسند. این تلسکوپ پروژه‌ی مشترک ناسا، آژانس فضایی اروپا و آژانس فضایی کانادا است و قدرتمندترین رصدخانه‌ای خواهد بود که تا کنون به فضا فرستاده شده است.
پیش از این طی چندین سال تأخیرهای بودجه‌ای و فنی، توسعه و پرتاب وب را با تأخیر بسیاری مواجه کرده بود اما اکنون در صبح کریسمس، بشریت یک قدم به آغاز مأموریت علمی فضاپیما نزدیک‌تر می‌شوند. مأموریتی که تا ساعاتی دیگر تاریخ‌ساز خواهد شد.
ساعت پرتاب و چگونگی تماشا
این تلسکوپ قرار است در ساعت ۰۷:۲۰ صبح منطقه‌ی زمانی شرقی (۱۵:۵۰ به وقت تهران) از مرکز فضایی گویان فرانسه در سواحل آمریکای جنوبی که تحت مدیریت آژانس فضایی اروپا است، بلند شود. برای نیاز احتمالی به بررسی یا توقف کوتاه پیش از آغاز سفر، پنجره‌ی پرتاب ۳۲ دقیقه تعریف شده است. هر توقف بیش از این مدت، باعث می‌شود تا پرتاب یک روز دیگر به تعویق بیفتد.
ناسا پشتیبان اصلی این تلسکوپ، از ساعت ۰۶:۰۰ منطقه‌ی زمانی شرقی (۱۴:۳۰ به وقت تهران) پخش زنده‌ای را در تلویزیون و کانال یوتیوب خود میزبانی می‌کند. مقامات آژانس پیش از پرتاب توضیحاتی را به کمک ستاره‌شناسان ارائه می‌کنند. پوشش عملیات پرتاب به زبان فرانسوی یا اسپانیایی هم توسط آژانس فضایی اروپا انجام خواهد شد.
اهمیت تلسکوپ جیمز وب
تلسکوپ وب برای کاوش در بخش مهمی از تاریخ کیهانی اولیه که برای ستاره‌شناسان به‌عنوان عصر تاریک شناخته می‌شود، طراحی شده است.
کیهان‌شناسان حدس می‌زنند که نخستین ستارگان زمانی ظاهر شدند که کیهان تنها حدود ۱۰۰ میلیون سال سن داشت. این در حالی است که سن فعلی کیهان حدود ۱۳.۸ میلیارد سال برآورد شده است. دورترین و قدیمی‌ترین کهکشانی که توسط ستاره‌شناسان با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل دیده شده است، مربوط به زمانی است که کیهان سن بیشتری داشته است، یعنی حدود ۴۰۰ میلیون سال پس از مه‌بانگ (Big Bang).
آنچه در طول این ۳۰۰ میلیون سال میانی روی داد یعنی زمانی که جهان گسترشی نورانی را تجربه می‌کرد، و اینکه چگونه انفجار بزرگ به آسمانی پر از صورت‌های فلکی و حیات تبدیل شد، یک راز است.
این تلسکوپ همچنین به اخترشناسان کمک می‌کند تا سیاهچاله‌های کلان‌جرم در مرکز کهکشان‌ها و سیاراتی را که دور دیگر ستاره‌های کهکشان ما می‌چرخند، مطالعه کنند.
برای دستیابی به این مشاهدات علمی، تلسکوپ وب به یک آینه‌ی اولیه با قطر ۶٫۵ متر در مقایسه با آینه‌ی هابل که ۲٫۴ متر است، متکی است. انبساط کیهان باعث می‌شود نوری که معمولا در طول موج‌های مرئی قرار دارد، به طول موج‌های بلندتر فروسرخ که معمولا برای چشم انسان نامرئی هستند، جابه‌جا شوند.
به همین دلیل مهندسان ناچار شدند ۱۰ فناوری جدید را در طول مسیر ساخت جیمز وب اختراع کنند تا تلسکوپ حساس‌تر از هابل باشد. پیش‌بینی‌های بیش از حد خوش‌بینانه، حوادث توسعه‌ی گاه‌به‌گاه و گزارش‌های هزینه‌های سازمان‌یافته، جدول زمانی پرتاب را به اواخر سال ۲۰۲۱ موکول کرده و هزینه‌ی کلی را به ۱۰ میلیارد دلار رسانده است.
علت انتخاب گویان به‌عنوان محل پرتاب
آژانس فضایی اروپا در سرزمین هیچ یک از کشورهای عضو خود، سایت پرتاب مداری ندارد. در عوض، این پرتاب‌ها معمولا از یک بندرگاه فضایی در کورو، گویان فرانسه انجام می‌شوند.
استفاده از سایت پرتاب کورو بخشی از کمک ۳۰۰ میلیون یورویی کنسرسیوم به مأموریت وب است. ناسا در سال ۲۰۰۳ قراردادی با آژانس فضایی اروپا برای پرتاب وب توسط موشک آریان ۵ آریان‌اسپیس، سازنده‌ی فرانسوی موشک، امضا کرد.
پس از پرتاب
پرتاب جیمز وب هرچند پایان انتظاری چندین ساله است اما پایان راه نیست، بلکه آغاز مسیر دشواری است که وب باید طی یک ماه در فضا طی کند. عملیات گسترده و چندمرحله‌ای باز شدن تلسکوپ پیچیده‌ترین فرآیند استقراری است که تا کنون در فضا انجام شده است.
طی یک ماه تلسکوپ مسیری ۱٫۶ میلیون کیلومتری را طی می‌کند تا به نقطه‌ی لاگرانژی ۲ دست یابد. نقطه‌ای که موقعیتی بهینه برای خنک و تاریک ماندن تلسکوپ است تا بتواند ضعیف‌ترین پرتوهای فروسرخ را هم رصد کند.
در همین مدت فرآیند استقرار هم گام‌به‌گام با فرمان تیم مأموریت انجام می‌شود تا در نهایت امکان نورسنجی و آزمایش‌های اولیه‌ی آن باشد. در نهایت اوسط سال ۲۰۲۲ تلسکوپ برای آغاز عملیات علمی آماده خواهد بود.
عکس کاور: مجموعه‌ی موشک آریان ۵ و تلسکوپ فضایی جیمز وب بر سکوی پرتاب در حالی که تنها چند ساعت تا آغاز سفر فضایی مانده است.
Credit: NASA/Bill Ingalls
