۵ دلیل برای کاهش جذابیت آنتی‌ویروس‌ها
در گذشته، آنتی‌ویروس جزئی جدایی‌ناپذیر از هر کامپیوتر شخصی بود. نرم‌افزارهایی مانند مک‌آفی تقریباً ضروری بودند و اسکن‌های هفتگی ویروس، بخش ثابتی از تجربه بسیاری از کاربران کامپیوترها در دهه ۲۰۰۰ میلای محسوب میشد. اما در دهه گذشته، آنتی‌ویروس‌های شخص ثالث به عنوان یک ضرورت برای کامپیوترهای جدید تقریباً از بین رفته‌اند و به نظر می‌رسد که در جلوگیری از تهدیدات واقعی برای کامپیوتر شما، از همیشه کم‌اثرتر شده‌اند، در حالی که کندتر، حجیم‌تر و گران‌تر می‌شوند. اما چه اتفاقی برای آنتی‌ویروس‌ها افتاد؟ چگونه یک نرم‌افزار که زمانی رایج بود، دیگر به ندرت استفاده می‌شود؟
ویروس‌ها پیچیده‌تر شده‌اند
یکی از دلایل اصلی کاهش محبوبیت آنتی‌ویروس‌ها، پایین آمدن اثربخشی آن‌ها است. در گذشته، این نرم افزارها شانس قابل قبولی برای شناسایی و جداسازی کدهای مخرب (بدافزار) در حال اجرا و حذف فایل‌های مرتبط با آن‌ها داشتند. هرچند این روش برای رفع بدافزارهای ساده نسبتا کارآمد بود، اما هرگز روشی کاملا مطمئن به شمار نمی‌رفت. با این حال، با افزایش چشمگیر پتانسیل سوء استفاده‌های مالی (رشد بانکداری اینترنتی نیز در این امر بی‌تاثیر نبوده است)، پیچیدگی بدافزارها نیز به شدت افزایش یافته و حذف آن‌ها از دستگاه‌های آلوده را بسیار دشوارتر کرده است.
بدافزارهای مدرن از روش‌های مختلفی برای پنهان کردن عملکرد خود و همچنین نفوذ به سیستم‌عامل به گونه‌ای که شناسایی یا حذف آن‌ها بسیار دشوار باشد، استفاده می‌کنند. به همین دلیل است که در سال‌های اخیر، جداسازی کامل کامپیوتر آلوده از شبکه و نصب مجدد کامل سیستم‌عامل، به عنوان یک راه‌حل رایج مطرح شده است. در موارد آلودگی با روت‌کیت‌ها، حتی ممکن است نیاز به دور انداختن کامل کامپیوتر آلوده باشد.
ویندوز دیفندر بسیار بهتر شده است
مایکروسافت در سال ۲۰۰۹ نرم افزار Security Essentials را به عنوان جایگزینی سبک برای آنتی ویروس قدیمی Windows Defender که همراه با ویندوز XP عرضه میشد، معرفی کرد. در حالی که Security Essentials به دلیل سبکی و کاربری آسان مورد تحسین قرار گرفت، اما اغلب در زمینه شناسایی بدافزارها ضعیف عمل می‌کرد. سپس در ویندوز ۸، نسخه ای با برندسازی مجدد از Security Essentials ارائه شد که دوباره با نام Windows Defender (کمی گیج کننده است، نه؟) شناخته شد و به تدریج به بسته امنیتی کامل Windows Security که امروز در ویندوز داریم، تبدیل شده است.
با این حال، علیرغم ضعف‌های قابل توجه در اوایل دهه ۲۰۱۰ (Security Essentials اغلب در شناسایی بدافزارها عملا بی‌فایده تلقی می شد)، Windows Defender در چند سال اخیر به تدریج بهبود یافته است و از دسامبر ۲۰۲۳ بر اساس تست‌های مداوم آنتی‌ویروس موسسه av-test.org در تمامی بخش‌ها امتیاز عالی مشابهی دریافت کرده است.
اگرچه Windows Defender ممکن است بهترین آنتی ویروس موجود در بازار نباشد، اما در مقایسه با رقبا به اندازه کافی خوب عمل می‌کند و برای اکثر کاربران، دردسر و هزینه اضافی نصب یک محصول شخص ثالث دیگر توجیه‌پذیر نیست.
افزایش شمار تهدیدات
آنتی‌ویروس‌ها با مشکل فزاینده‌ی دیگری نیز روبرو هستند: افزایش روزافزون تهدیدات. با گسترش اینترنت به عنوان ستون فقرات بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی و مالی ما، سودآوری و دامنه‌ی اهداف قابل سوءاستفاده به شدت افزایش یافته است. حفره‌های امنیتی ناشناخته (zero-day) در نرم‌افزارهای رایج اکنون به دلیل پتانسیل بالای سوءاستفاده، ارزش میلیون دلاری پیدا کرده‌اند. این در حالی است که در دهه‌ی ۲۰۰۰، درگیر شدن با یک ویروس احتمالا به قیمت از دست رفتن چند عکس خانوادگی تمام میشد و بعید بود منجر به کلاهبرداری مالی گسترده یا افشای اطلاعات کارت اعتباری شما در اینترنت شود.
این حجم بالای اهداف، تعداد بازیگران مخرب که دائما در تلاش برای سوءاستفاده از دستگاه‌ها هستند را افزایش داده است. اگرچه اکثر شرکت‌های بزرگ (و برخی از دولت‌ها) برای مقابله با این موضوع برنامه‌های پاداش گزارش باگ (Bug Bounty) راه‌اندازی کرده‌اند، اما همچنان سوءاستفاده‌های جدید، حملات ناشناخته و انواع بدافزار به طور مداوم در حال توسعه هستند. آنتی‌ویروس‌ها برای همگام شدن با این سرعت تغییرات با چالش‌های متعددی روبرو می‌شوند و با وجود اینکه ابزارهای تحلیل پویا مبتنی بر یادگیری ماشینی و تشخیص هوشمند تهدیدات به این امر کمک کرده‌اند، اما آن‌ها به هیچ وجه بی‌عیب و نقص نیستند.
سنگین بودن آنتی‌ویروس‌ها
با کاهش اثربخشی نرم‌افزارهای آنتی‌ویروس و همچنین تمایل کمتر کاربران به نصب آن‌ها، شرکت‌های تولیدکننده‌ی این نرم‌افزارها به دنبال راه‌های دیگری برای افزایش سودآوری خود بوده‌اند. یکی از روش‌های رایج، ارائه‌ی بسته‌های نرم‌افزاری شامل خدمات جانبی غیرمرتبط با بدافزار است، مانند فیلترینگ وب، وی‌پی‌ان، کنترل والدین و محافظت از هویت آنلاین. این خدمات می‌توانند مفید باشند، اما اغلب به صورت بسته‌های حجیم با نرم‌افزارهای سنگین ارائه می‌شوند.
در حالی که این حجم بالا ممکن است ایده خوبی به نظر برسد، با گذشت زمان به بدنام شدن نرم‌افزارهای آنتی‌ویروس به عنوان یک نرم‌افزار غیرضروری کمک کرده است، که به طور قابل توجهی بهتر از آنتی‌ویروس پیش‌فرض سیستم‌عامل شما نیست.
این موضوع با برخی از شیوه‌های نادرست‌تر، از جمله محصولات آنتی‌ویروس رایگان که به طور پنهانی داده‌های شما را می‌فروشند یا حتی در پس‌زمینه رایانه شخصی شما به استخراج ارز دیجیتال می‌پردازند، تشدید شده است. در حالی که آنتی‌ویروس‌های خوبی در بازار وجود دارد، این آسیب به اعتبار کل این دسته از نرم‌افزارها تأثیرگذار بوده است. همچنین فشار برای استفاده از آنتی ویروس روی گوشی‌ها وجود داشت که به نظر می‌رسد این تلاش تا حد زیادی با شکست مواجه شده است.
پایین آوردن سرعت کامپیوتر
تمام آنتی‌ویروس‌ها بالاخره تا حدی روی عملکرد کامپیوتر تاثیر می‌گذارند و واقعیت این است که چنین موضوعی برای تمام برنامه‌ها صدق می‌کند. وب‌سایت Tom’s Guide تاثیر آنتی‌ویروس بر عملکرد سیستم را بررسی کرده و نتایج نشان می‌دهند که حتی بهترین آنتی‌ویروس‌ها هم می‌توانند سرعت کامپیوتر شما را به میزان کمی (کمتر از ۱۰ درصد) کاهش دهند. هرچند اسکن‌های آنتی‌ویروس با توجه به سرعت بالای حافظه‌های ذخیره‌سازی امروزی بسیار بهینه‌تر شده‌اند، اما همچنان می‌توانند افت عملکرد قابل توجهی ایجاد کنند. خوشبختانه، آنتی‌ویروس‌های مدرن هوشمندتر شده‌اند و اغلب می‌توانند بر اساس میزان استفاده‌ی شما از کامپیوتر، زمان شروع و پایان اسکن را تنظیم کنند و بهترین لحظات برای اسکن فایل‌ها را تشخیص دهند. با این حال، این قابلیت‌ها هم بی‌نقص نیستند.
علاوه بر این، شهرت بد آنتی‌ویروس‌های حجیم و بی‌مصرف دهه‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ میلادی هم به این موضوع دامن می‌زند. این آنتی‌ویروس‌ها ممکن بود ساعت‌ها برای اسکن سیستم وقت صرف کنند و با این کار سرعت سیستم را به شدت پایین می‌آوردند.
سخن پایانی
با وجود تمام موارد مطرح شده، هنوز هم شرکت‌های زیادی در این بازار مشغول فعالیت هستند و درآمدهای هنگفتی کسب می‌کنند. اگرچه به لطف امکانات زیادی آنتی‌ویروس پیش‌فرض ویندوز دیگر استفاده از آنتی‌ویروس‌های پولی را توصیه نمی‌کنیم، اما داشتن یک لایه حافظتی اضافی می‌تواند مفید باشد. بنابراین قبل از اینکه به سراغ خرید و نصب این برنامه‌ها بروید، تحقیقات را انجام دهید تا ببینید که آیا نرم‌افزار موردنظر برای شما مزایای محسوسی خواهد داشت یا نه.
منبع: XDA
