ایده‌هایی برای تقویت حس ماجراجویی و کنجکاوی کودکان
«این کار را نکن، به خودت صدمه میزنی. قبل از اینکه کارت به گریه ختم شود، بس کن. راه برو، ندو، سرعتت را کم کن، وگرنه زمین می‌خوری.» این‌ها عبارت‌های رایجی هستند که می‌تواند جلوی حس ماجراجویی و کنجکاوی کودکان را بگیرند.
اگر والد یا مراقب کودک هستید، به احتمال زیاد این جملات را گفته‌اید. به این دلیل که غریزه‌ی طبیعی ما محافظت از کودکان در برابر آسیب است و پیش فرض ما تمایل به «نه» گفتن دارد تا بچه‌ها را از انجام کارهایی که ممکن است منجر به صدمه دیدن شود بازداریم. در حالی که می‌دانیم یادگیری از طریق تجربه بهترین راه یادگیری است.
بازی‌های ماجراجویانه و تقویت حس کنجکاوی در کودکان در چه مرحله‌ای خطرناک می‌شود؟ آیا باید اجازه دهیم فرزندانمان از بازی‌های پرخطر بیاموزند و رشد کنند و اگر چنین است، چگونه محدودیت‌هایی تعیین کنیم که از آن‌ها محافظت کند؟
ماجراجویی در کودک را چگونه تعریف می‌کنید؟
یکی از پرکاربردترین تعاریف بازی ماجراجویانه از الن بیت‌هانسن سندستر (Hansen Sandseter)، استاد دانشگاه کوئین مود در آموزش در دوران کودکی در نروژ آمده است، که آن را «اشکال هیجان‌انگیز بازی فیزیکی که شامل عدم قطعیت و احتمال خطر فیزیکی است» تعریف می‌کند.
مزایای تقویت ماجراجویی و کنجکاوی در کودکان
بازی‌های ماجراجویانه به کودکان کمک می‌کند تا درباره‌ی خود، دیگران و جایگاه خود در جهان بیاموزند. هنگامی که به توانایی‌های خود ایمان می‌آورند و به تصمیم‌گیری خود اعتماد می‌کنند، احساس ارزشمندی در آن‌ها ایجاد می‌شود. این احساس می‌تواند به آن‌ها احساس خوبی نسبت به خود بدهد و اعتماد به نفس آن‌ها را تقویت کند.
کودکان از بازی در ارتفاع و سرعت، مانند بالا رفتن از درختان و تند رفتن با اسکوتر و دوچرخه، هیجان‌زده می‌شوند. آن‌ها دوست دارند مرزها را کنار بزنند و خودشان را آزمایش کنند. ممکن است تماشای این کارها برای والدین یا مراقبان راحت نباشد، اما با شرکت در فعالیت‌های «خطرناک»، کودکان درس‌های ارزشمندی می‌آموزند.
- بازی ماجراجویانه کودکان را قادر می‌سازد از اشتباهات خود درس بگیرند.
- اعتماد به نفس ایجاد می‌کند.
- خودباوری را ایجاد می‌کند.
- تاب‌آوری ایجاد می‌کند.
- به کودکان کمک می‌کند بر ترس غلبه کنند و اضطراب خود را درباره‌ی امتحان کردن چیزهای جدید تنظیم کنند.
- به آن‌ها کمک می‌کند تا احساسات خود را تنظیم کنند.
- به مدیریت خشم و حل تعارض کمک می‌کند.
- استقلال و مسئولیت‌پذیری را تشویق می‌کند.
- به کودکان می‌آموزد که از اشتباهات خود درس بگیرند.
- به کودکان کمک می‌کند تا محدودیت‌های خود را درک کنند.
- کودکان را با مفهوم ریسک مدیریت شده آشنا می‌کند و آن‌ها را قادر می‌سازد تا به طور ناخودآگاه خطر مرتبط با یک موقعیت یا فعالیت خاص را ارزیابی کنند.
- به آن‌ها کمک می‌کند تا درباره‌ی اهمیت انتخاب خوب و رفتارهای خودتنظیمی بیاموزند.
- به آن‌ها کمک می‌کند تا مهارت‌های اجتماعی مهم را بیاموزند.
البته بیهوده به این نوع بازی و فعالیت‌ها «خطرناک» نمی‌گویند. درس‌های زندگی که از بازی‌های ماجراجویانه به دست می‌آیند، بسیار ارزشمند هستند، اما کودکان ممکن است در این تجربه‌ها صدمه ببینند. پس محدودیت‌ها چیست؟
ماجراجویی در کودک در حال افول است
متأسفانه، به نظر می‌رسد که اشتهای ما برای ریسک و بازی‌های ماجراجویانه رو به کاهش است. اگر به فرزندانمان اجازه ندهیم محدودیت‌ها و خود را بیازمایند، فرصت‌های مهمی را برای یادگیری طیف وسیعی از مهارت‌هایی که برای یک زندگی متعادل، شاد و رضایت‌بخش ضروری هستند، از آن‌ها دریغ می‌کنیم.
آموزش کنجکاوی به کودکان
ماجراجویی چیست؟ عنصری رازآلود در ماجراجویی مخفی است، اینکه نمی‌دانیم چه اتفاقی قرار است بیفتد. ماجراجویی ابعاد مختلف دارد. چیزی در ماجراجویی وجود دارد که بسیار هیجان‌انگیز است. ماجراجویی همراه با کاوش، تعجب، کشف و چالش است. وقتی کلمه‌ی ماجراجویی را می‌شنوید، چه احساساتی به ذهن شما خطور می‌کند؟ چه تجربیاتی به ذهن می‌رسد؟ خیلی چیزها می‌توانند به یک ماجراجویی تبدیل شوند.
برای تبدیل شدن به یادگیرندگان ماجراجو، کودکان به روتین نیاز دارند
تشویق فرزندتان به ریسک کردن به عنوان یک یادگیرنده می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما تحقیقات یک راه روشن را برای کمک به او پیشنهاد می‌کند.
ریسک کردن در حین یادگیری
در مطالعه‌ای که اخیراً توسط محققان دانشگاه ویسکانسین، مدیسون انجام شد، کودکانی که والدین خود را قابل اعتماد می‌دانستند، تمایل بیشتری به ریسک‌پذیری در حین یادگیری داشتند. در این مطالعه که شامل بیش از ۱۵۰ کودک بود، از شرکت‌کنندگان سوالاتی درباره‌ی محیط خانه‌ی آن‌ها پرسیده شد که شامل رابطه با والدینشان بود و سپس از آن‌ها خواسته شد تا یک سری بازی انجام دهند.
کودکانی که والدین خود را قابل اعتمادتر می‌دانستند، پاسخ مثبت به سؤالاتی از قبیل اینکه آیا با والدین خود زمان‌های ویژه می‌گذرانید، والدینتان به وعده‌هایشان عمل می‌کنند یا واکنش‌هایشان در موقعیت‌های مختلف پیش‌بینی‌پذیر است، دادند، احتمال بیشتری داشت که ماجراجوتر باشند و در حین بازی ریسک کنند.
کودکان با گذشته‌ی پایدارتر، بازی می‌کنند و در بازی‌های خود از آزمون و خطا نمی‌ترسند. آن‌ها از ماجراجویی برای درک چگونگی چیزها استفاده می‌کنند.
داشتن والدینی که قابل اعتماد به نظر می‌رسند را می‌توان به‌عنوان حائلی برای کودکان در نظر گرفت. والدینی که به آن‌ها امنیت می‌دهند تا ریسک و کشف کنند. اگر به حضور والدین خود اطمینان داشته باشید، به قابلیت اطمینان و ثبات اطمینان دارید. این به شما امکان می‌دهد تا ماجراجویی کنید. حمایت از افراد با تفاوت‌های یادگیری تقریبا مانند احساس بودن درون شبکه‌‌ای ایمن است.
این حس قابل اعتماد و قابل پیش‌بینی بودن است که به بچه‌ها این حس را می‌دهد که ریسک کردن و شکست خوردن اشکالی ندارد، زیرا پدر و مادری در خانه دارند که می‌توانند روی آن‌ها حساب کنند و از آن‌ها حمایت بگیرند.
به دنبال الگوهای رفتاری باشید
ایجاد محیط یادگیری حمایتی برای کودک اغلب شامل شناسایی آنچه می‌شود که با آن دست و پنجه نرم می‌کند و نیاز دارد. یکی از راه‌های انجام این کار، ردیابی برخی رفتارها در طول زمان و جست‌وجوی الگوها است. فرزند شما لزوماً نمی‌تواند بگوید چه چیزی نیاز دارد، اما اغلب آن را به شما نشان می‌دهد.
به عنوان مثال، اگر فرزند شما به طور مداوم بعد از مدرسه دچار بحران می‌شود، می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که او در مدرسه بیش از حد تحت فشار قرار گرفته یا بیش از حد برانگیخته شده است و قبل از شروع تکالیف خود به زمان بیشتری برای رفع فشار نیاز دارد. رفتارهای دیگر می‌تواند شامل امتناع از انجام کاری باشد، مانند نوشتن با مداد یا انجام تکالیف ریاضی که ممکن است نشانه‌ای از این باشد که او در زمینه‌های خاصی با مشکل مواجه است.
روتین‌های کوچک و ثابت تفاوت ایجاد می‌کند
یکی از راه‌های ایجاد ثبات و اطمینان، حتی زمانی که کودک با تمام خواسته‌های روزمره‌ی مربوط به تربیت مواجه است، این است که روتین‌های کوچک اما سازگار با فرزندتان ایجاد کنید. یک روتین مثبت می‌تواند نقطه‌ی شروع واقعا خوبی باشد.
درباره‌ی روتین‌ها باید بدانید که مهم نیست چقدر بزرگ یا وقت‌گیر هستند، بیشتر پیش‌بینی‌پذیری آن‌ها مهم است. به عنوان مثال، می‌توان تلاش کرد وقتی از مدرسه به خانه می‌آیند، ۱۰ دقیقه به آن‌ها توجه بی‌نظیری بدهید. بازی لگو را هر جمعه عصر با آن‌ها به یک عادت تبدیل کنید یا یک روال قبل از خواب قابل پیش‌بینی با کودک خود داشته باشید. ده یا بیست دقیقه توجه مداوم و مثبت می‌تواند چنین دنیای متفاوتی ایجاد کند.
نکته‌ی کلیدی این است که روتین‌ها را منسجم و لذت‌بخش کنید تا به فرزندتان این حس را بدهید که والدینش کنار او هستند. این کار به معنی سختگیری نیست بلکه به معنی دوام یافتن و ثبات است. اینکه کودک زمین را در زیر پای خود محکم و ثابت احساس کند.
بگذارید کنجکاوی کودکان قطب‌نمای آن‌ها باشد
کنجکاوی و میل به ماجراجویی ذاتی است و در طول زمان با تجربیاتی که از کودکی شروع می‌شود شکل می‌گیرد. با هر تجربه‌ی جدید، مغز ذخیره می‌کند که چه اتفاقی افتاده است، آیا موفقیت‌آمیز بوده یا نه و چگونه می‌توان آن را بهبود بخشید. این کار برای بقا حیاتی است.
به عنوان والدین، غریزه‌ی طبیعی ما بیش از هر چیز دیگری محافظت از کودک است. با این حال ما در عصر اطلاعات، گرفتار بدترین سناریو هستیم. در نهایت هر خطری را از بین می‌بریم و کاری را برای فرزندانمان انجام می‌دهیم که خودشان باید یاد بگیرند. در حالی که تنها حذف خطر آشکار از مسیر کودکان مناسب است.
کودکانی را تربیت نکنیم که در بزرگسالی می‌ترسند به تنهایی سفر کنند یا برای دیدن طلوع خورشید از قله کوه به دلیل ترس از آنچه ممکن است اشتباه پیش بیاید، از طبیعت و کوه می‌ترسند.
کنجکاو بودن و ماجراجو بودن ویژگی‌های مادام‌العمری است که آن‌ها را به معلمان، هنرمندان، فضانوردان، مهندسان، کارآفرینان، افسران پلیس، پزشکان، مسافران، شکارچیان فسیل، دانشمندان و حتی خود والد بودن سوق می‌دهد. این ویژگی باعث می‌شود که آن‌ها بخواهند دنیا را ببینند، به بالای کوه صعود کنند و با موجودات اقیانوس شنا کنند.
بگذارید کنجکاوی کودکان قطب‌نمای آن‌ها باشد زیرا تجربه به آن‌ها دانش جهت‌یابی در جهان اطراف را می‌آموزد.
دست از ترساندن بچه‌هایتان بردارید
ترس مسری است. از ترساندن فرزندانتان درباره‌ی مارها، عنکبوت‌ها، حشرات و پستانداران دندان‌دار دست بردارید. آن‌ها که می‌ترسند فرصت‌های ماجراجویی را از دست خواهند داد. هر بار که بیرون می‌رویم و هیچ اتفاق وحشتناکی رخ نمی‌دهد، اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنیم که هیچ اتفاق بدی نخواهد افتاد. ما هنوز محتاط هستیم، اما هرگز نمی‌ترسیم. احتمال وقوع یک اتفاق وحشتناک آنقدر کم است که ارزش تمرکز زیاد روی آن را ندارد.
محتاط باشید، نه ترسان
پس چگونه فرزندانمان را تشویق کنیم که ماجراجو باشند بدون اینکه آن‌ها را در معرض خطر قرار دهیم؟ برای شروع، بیایید درباره‌ی اینکه خطر چیست و چه چیزی نیست علمی و واقعی فکر کنیم. به آمار آسیب‌ها نگاهی بیندازیم و سطح ایمنی آن بازی یا فعالیت را بررسی کنیم. وقتی در طبیعت هستیم محتاط هستیم، اما اجازه نمی‌دهیم همه‌ی اتفاقات و بدترین سناریوهای احتمالی بیشتر از محتمل‌ترین سناریوهای تحقیق شده باشد.
راه‌های آسانی برای کاهش ترس وجود دارد تا خاطرات ماجراجویی شگفت‌انگیزی برای خانواده‌ی خود بیافرینید.
پنج قدم برای داشتن کنجکاوی بیشتر کودکان
۱) الهام بگیرید: خواندن کتاب‌های ماجراجویانه نشان می‌دهد که تجربیات شگفت‌انگیز کاوشگران از مشکلاتی که باید بر آن‌ها غلبه می‌کردند، بیشتر است. کتاب‌های ماجراجویی مورد علاقه‌ی کودکان عبارت‌اند از: ماجراجویان بزرگ، کتاب ماجراجویی گمشده، راهنمای ماجراجوترین بچه‌ی جهان، ماجراجوهای کوچک (Great Adventurers, The Lost Book of Adventure, and The Atlas Obscura Explorer’s Guide for the World’s Most Adventurous Kid, and Microadventures).
برای یافتن مکان‌های مناسب برای کودکان، به کلوپ‌های طبیعتگردی خانوادگی و جلسات پیاده‌روی محلی بپیوندید.
۲) آموزش ببینید: یاد بگیرید چگونه قارچ‌ها و گیاهان سمی را شناسایی کنید و محل زندگی حشرات، مارها و بندپایان سمی کجا هستند. اگر برای شناسایی به کمک نیاز دارید از برنامه iNaturalist استفاده کنید.
۳) قوانین طبیعت را بشناسید: هرگز دست خود را در سوراخی نگذارید زیرا آنجا خانه کسی است و احتمالاً از آن دفاع می‌کند. هرگز مار را برندارید مگر اینکه بخواهید گزیده شوید. به طبیعت احترام بگذارید و در حین راه رفتن برای یافتن ریشه‌ها یا شاخه‌های سطحی و حیوانات در مسیر، به دید محیطی خود تکیه کنید. تا زمانی که در کاوش خارج از مسیر راحت‌تر و آگاه‌تر شوید، به مسیر بچسبید. قوانین نوشته شده در پارک‌ها را دنبال کنید زیرا آن‌ها برای ایمن نگه داشتن شما و حفظ زیستگاه در آنجا هستند.
۴) برای ایمنی برنامه ریزی کنید: خطرات را به حداقل برسانید. شنا یاد بگیرید. جلیقه‌ی نجات بپوشید. با یک دوست شنا کنید. از ضد آفتاب و عینک آفتابی استفاده کنید. دافع حشرات بیاورید. از کلاه ایمنی دوچرخه استفاده کنید. آب اضافی و یک میان وعده همراه داشته باشید. یه نقشه بیاورید. به کسی بگویید کجا می‌روید و چه ساعتی انتظار می‌رود برگردید. یک تلفن همراه کاملاً شارژ شده در کیسه‌ی ضد آب و یک شارژر باتری‌دار برای پشتیبان بردارید. یک دوربین برای عکس‌برداری بردارید تا باتری گوشی شما برای عکاسی تمام نشود. جعبه‌ی کمک‌های اولیه همراه داشته باشید.
۵) با ریسک‌های کوچک شروع کنید: هر بار که کاری ماجراجویانه انجام می‌دهید و هیچ اتفاق وحشتناکی رخ نمی‌دهد، به مهارت‌های خود بیشتر اعتماد می‌کنید. یک تور با راهنما در یک پارک محلی یا پارک ملی داشته باشید. سعی کنید قبل از اینکه به پارک‌های ملی بروید در حیاط خلوت کمپ بزنید یا در فضای باز شب را سر کنید تا یاد بگیرید چگونه در یک محیط گروهی در پارک‌ها و طبیعت کمپ بزنید. کایاک سواری در آب کم عمق را امتحان کنید. دوره‌های صخره نوردی در مقیاس کوچک‌تر را بگذرانید.
سخن آخر
بچه‌های ماجراجو مساوی هستند با بزرگسالان ماجراجو در آینده. ماجراجویی و کنجکاوی در کودکان امروز باعث می‌شود تا یک عمر از امتحان کردن چیزهای جدید نترسد و از طریق تجربه، بیاموزد. همچنین شانس بسیار خوبی وجود دارد که شما به‌عنوان والدین، از این سفرها به اندازه‌ی بچه‌ها لذت ببرید.
منبع: lifehacker
