آیا زبان به شکلی که می‌شناسیم در آینده منسوخ می‌شود؟
زبان هم مانند بسیاری از پدیده‌های اجتماعی دیگر، پیوسته در حال رشد و تکامل است. انعکاس این فرایند پیشرفت و توسعه زبانی در جامعه را می‌توان در قالب ظهور واژگان و ساختارهای زبانی نوین یا حتی اطلاق معانی و کارکردهای جدید به واژگان موجود در یک زبان مشاهده کرد.
این نوزایی‌های زبانی، از یک سو پیچیدگی‌هایی را که به واسطه‌ی ظهور فناوری با زندگی ما درهم‌آمیخته است، منعکس می‌کند. در نتیجه وقتی که سیر پیشرفت فناوری سرعت می‌گیرد، فرایند تکامل و انطباق زبانی ما نیز به همان شکل تسریع پیدا می‌کند.
در واقع همسو با سیر تکامل فناوری، ما هم در تلاش هستیم تا ساختارهای زبانی را بهینه کنیم تا بتوانیم مفاهیم پیچیده و ایده‌های نوین خود را با حداقل میزان ابهام و به کارآمدترین شکل ممکن انتقال دهیم.
بسیاری از زبان‌شناسان بر این باورند که حجم واژگان تخصصی و عامیانه‌ای که ما در زندگی روزمره استفاده می‌کنیم در حال حاضر سریع‌تر از هر زمان دیگری در حال رشد و توسعه است. با توجه به اینکه هم اکنون تقریباً نیمی از جمعیت جهان به اینترنت دسترسی دارند، ما شاهد افزایش گسترده و بی‌سابقه‌ی ارتباطات انسانی در سرتاسر جهان هستیم.
ایده‌ها، کلمات و عبارات با سرعت سرسام‌آوری تولید و منتشر می‌شوند. پیش از این، سال‌ها طول می‌کشید تا اصطلاحات تخصصی حوزه‌های مختلف در میان جامعه سرایت کند و مورد استفاده‌ی عموم قرار بگیرد. اکنون، به لطف تأثیر فزاینده‌ای که فناوری در قالب رسانه‌های اجتماعی بر ارتباطات انسانی گذاشته، اصطلاحات تخصصی و فنی هر حوزه‌ای از علم و فناوری می‌توانند به سرعت وارد زبان روزمره مردم شوند و مورد استفاده عوام قرار بگیرند.
عباراتی مانند «رمز ارز»، «کووید ۱۹» و «عصر پساواقعیت» همگی اصطلاحات تخصصی‌ای هستند که در چند سال گذشته به فرهنگ لغت (Merriam-Webster) اضافه شده‌اند. اگر نمی‌دانید معنی این اصطلاحات چیست، می‌توانید از یک دستیار مجازی مانند سیری، دستیار گوگل یا الکسا بخواهید که معنای آن‌ها را به شما توضیح دهند.
در دنیای امروز شرکت‌های فعال در حوزه‌ی فناوری که روی نوآوری و توسعه محصولات نوین متمرکز هستند، بیشترین نقش و تأثیر را در سیر تکامل زبان، بر عهده دارند. این‌گونه عبارات نوین اغلب در محافل فناوری برای توصیف تکنیک‌ها یا فرایندهای جدید ابداع می‌شوند، اما پس از مدتی به عنوان شکلی از «برندینگ» برای برجسته ساختن فناوری‌های یک شرکت عمل می‌کنند. برخی از مثال‌های برجسته در این خصوص عبارت‌اند از فعل «گوگل کردن»، «اسکایپ کردن» و «فتوشاپ کردن».
در ادامه‌ی این مقاله از دیجی‌کالا مگ، ما به بررسی ابعاد مختلف فرایند تکامل زبان می‌پردازیم و تاثیر فناوری‌های نوین را روی این فرایند بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
وقتی کلمات معانی جدیدی پیدا می‌کنند
وقتی کلمات وارد زبانی می‌شوند، معنای اولیه‌ی آن‌ها در طول زمان تکامل می‌یابد و درک ما از آن‌ها در گذر زمان تغییر پیدا می‌کند. نمونه‌ای از این اصطلاحات کلمه‌ی (nerd) در زبان انگلیسی است. این عبارت زمانی اصطلاحی تحقیرآمیز بود که برای توهین به افراد منزوی، بی‌دست و پا یا افراد درسخوان به کار می‌رفت، اما امروز همین اصطلاح به نشان افتخاری در حوزه‌ی فناوری تبدیل شده است.
در واقع این عبارت امروزه به معنای یک فرد متخصص قابل اعتماد است که نشان‌دهنده‌ی یک تغییر پارادایم زبان‌شناختی در عصر اطلاعات است. این تغییر تا حدی به دلیل موفقیت‌های اقتصادی پیشگامان «سیلیکون ولی» مانند استیو جابز و بیل گیتس است که شرکت‌هایشان امروز میلیاردها دلار ارزش دارد و نقش پررنگی در زندگی روزمره‌ی همه مردم جهان بازی می‌کنند.
چه کسی تصمیم می‌گیرد که کدام کلمات شایستگی ثبت در فرهنگ لغت را دارند؟
اگرچه نسل‌های قبلی لغت‌نامه‌ها را نگهبانان و مدافعان زبان «صحیح» می‌دانستند، اما این مسأله دیگر صدق نمی‌کند. اکثر فرهنگ لغت‌های بزرگ اکنون بر توصیف زبانی که مردم عامه استفاده می‌کنند تمرکز دارند و هرگونه مخالفت و سختگیری علمی محدودکننده را پشت سر می‌گذارند.
در سال ۲۰۰۷، فرهنگ لغت انگلیسی آکسفورد کلماتی را که طبیعت را توصیف می‌کنند مانند بلوط، قاصدک، دارواش، مرتع و بید را از نسخه‌ی خردسال خود حذف کرد. آن‌ها این لغات را با عباراتی مانند «وبلاگ»، «شبکه‌ی جهانی وب»، «چت روم»، «برش و چسباندن» و «شبکه‌های اجتماعی» جایگزین کردند که باعث ایجاد سر و صدای زیادی در بین والدین شد.
دیکشنری آکسفورد می‌گوید آخرین نسخه‌ی چاپی استاندارد آن‌ها حدود ۲۲۰۰۰۰ هزار کلمه دارد. با این حال، لغت‌نامه‌های بین‌المللی عمده، دیگر به واسطه‌ی تعداد صفحاتشان محدود نمی‌شوند.
نسخه‌های آنلاین آن‌ها بسیار بزرگ‌تر از نسخ چاپی آن‌ها است و دائماً در حال تغییر است و کلمات جدیدی را که با سرعتی چشمگیر به‌صورت آنلاین ظاهر می‌شوند، مستند می‌کنند. ویراستاران نوین این فرهنگ لغت‌ها، در اینترنت به جستجوی لغات جدید می‌پردازند و تماس‌های متعددی را برای ارسال پیشنهادات عمومی از سوی مردم دریافت می‌کنند.
سال گذشته، گردانندگان فرهنگ لغت آنلاین Merriam-Webster لغات بسیار خلاقانه‌ای را به مجموعه واژگان این فرهنگ لغت اضافه کردند. نمونه‌های قابل توجه آن عبارت‌اند از «Trumpadour» (لغتی که توصیف‌کننده‌ی مدل موی دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق ایالات متحده است)، «nomophobia» (ترس از جدا افتادن از تلفن همراه)، «unfortunacy» (وضعیتی واقعاً اسفناک که به واسطه‌ی یک سری اتفاقات ناگوار پشت سرهم رخ داده است) و لغت «conlang» به معنای (زبان جعلی یا ساختگی).
در حالی که برخی از این کلمات ممکن است برای برخی از افراد مسن بیش از حد مدرن و مترقی به نظر برسند، اما این واژگان نوین دقیقاً همان حوزه‌ی خلاقانه‌ی زبان است که گاهی اوقات کلمات ماندگار و مفیدی از بین آن‌ها خلق می‌شود.
کلمات جدید از کجا می‌آیند؟
در برخی از کشورها اقدامات و تلاش‌هایی کاملاً تصنعی برای پیشبرد فرایند تکامل زبان و جوان نگه داشتن آن صورت می‌پذیرد. به عنوان مثال، در آلمان، فرهنگ لغت معتبر (Langenscheidt) یک مسابقه‌ی سالانه با هدف یافتن جذاب‌ترین کلمه سال برای نوجوانان برگزار می‌کند.
فراخوانی برای ارسال عمومی لغات برای ایجاد مجموعه‌ای از واژگان منتخب وجود دارد، سپس هیئت داوران دانش آموزان دبیرستانی، ستاره‌های یوتیوب، زبان شناسان، معلمان و روزنامه‌نگاران، برنده را از بین این کلمات ارسالی انتخاب می‌کنند. کلمه‌ی امسال این مسابقه (Fly-sein) انتخاب شد که ترجمه شده و گرته‌برداری شده از عبارت انگلیسی (being fly) است.
کلمات جدید زمانی خلق می‌شوند که یک زبان بر اثر استفاده‌ی بیش‌ازحد، کسل‌کننده، بی‌احساس و یکنواخت شود. اینجاست که جوانان وارد عرصه می‌شوند و واژه‌های جدیدی برای تزریق دیدگاه‌های نوین خود به بستر تعاملات اجتماعی خلق می‌کنند.
اغلب، این کلمات در فرهنگ عامه ظاهر می‌شوند، جایی که می‌توان تأثیر زبان محاوره و غیررسمی را در آن احساس کرد. یک نمونه از نوزایی‌های زبانی (جوانان) که به طور ارگانیک در آلمان تکامل یافته است، استفاده از کلمات ترکی، عربی و کردی توسط خواننده‌ی رپ گانگستایی «هافت بِفِل» است.
اشعار او نه تنها واژگان این سه زبان را با آلمانی ترکیب می‌کند، بلکه منعکس‌کننده‌ی تأثیر فرهنگی و اقتصادی جامعه مهاجرینی است که در آن بزرگ شده است. پیام او این است که من از میراث خودم خجالت نمی‌کشم و اگر می‌خواهید بدانید در مورد چه چیزی صحبت می‌کنم، باید معنای آن را جستجو کنید.
موسیقی او در رسانه‌های این کشور مورد تحسین قرار گرفته است و اکنون حتی کلماتی مانند «ابی» (به معنای برادر) برای تمام مخاطبین جامعه رپ آلمان قابل درک است.
میم‌ها و اصطلاحات اینترنتی زبان‌ها را بیش از هر زمانی دیگری دستخوش تغییر کرده‌اند
برخی از کلمات رایج در فرهنگ اینترنتی شبیه کلمات واقعی نیستند. به عنوان مثال (LOL) به معنای خنده شدید، (TMI) به معنای اطلاعات بیش از حد و (FOMO) به معنی ترسِ از دست دادن، چه مشترکاتی دارند؟
همه‌ی آن‌ها اختصاراتی هستند که معمولاً در ارتباطات اینترنتی نوشتاری استفاده می‌شوند و همه‌ی آن‌ها لغات نسبتاً جدیدی هستند که به فرهنگ لغت Merriam-Webster اضافه شده‌اند. این پدیده تأثیر اینترنت را بر تحولات زبانی جهان به خوبی نشان می‌دهد، اینکه چگونه الفاظ ساختگی رایج در زبان نوشتاری اینترنت، در زبان گفتاری ما انعکاس پیدا می‌کنند.
فرهنگ لغت‌های دیگری که به صورت آنلاین فعالیت می‌کنند نیز به سرعت در حال تکامل هستند. به عنوان مثال، صفحه‌کلید ایموجی مورد استفاده در برنامه‌های پیام‌رسان با هر به‌روزرسانی که کنسرسیوم رسمی Emoji منتشر می‌کند، در حال رشد است. نمادهای تصویری کاربرد بسیار وسیع‌تر و گسترده‌تری نسبت به زبان نوشتاری در فضای اینترنت دارند.
آن‌ها می‌توانند مفهوم مرتبط با یک احساس، یک شی یا یک موقعیت را فارغ از زبان مادری کاربران، بین آن‌ها منتقل کنند. پیچیدگی فزاینده‌ی آن‌ها نیز منعکس‌کننده‌ی فرایند تکامل زبانی و ارتباطی است. اخیراً پالت ایموجی‌ها مقداری گسترش یافته است تا شامل ایموجی‌های جدیدی شود که زنان را در نقش‌های شغلی مختلف به تصویر می‌کشد تا از این طریق به برخی از مشکلات مربوط به برابری جنسیتی و پذیرش تنوع در جامعه رسیدگی کند.
آینده‌ی زبان‌ها
وقتی که در حال حاضر با شخصیت‌های کوچک تصویری به صورت آنلاین با دیگران ارتباط برقرار می‌کنیم و از تایپ کردن بسیاری از مسائل خودداری می‌کنیم، به نظر شما زبان در آینده به چه شکلی درمی‌آید؟ برخی از محققان و زبان‌شناسان معتقدند تغییراتی که در آینده در زمینه‌ی فناوری رخ می‌دهد در نهایت ماهیت زبان انسانی را تغییر خواهد داد و ممکن است شکل گفتاری و نوشتاری زبان طی چند قرن آتی به کلی حذف شود و نوعی ارتباط مفهومی جایگزین آن شود.
به عنوان مثال، کن پرلین، استاد علوم رایانه‌ای در دانشگاه نیویورک، معتقد است که زبان در آینده کمتر به بیان شفاهی متکی خواهد بود و ارتباط بیشتر بر مبنای استفاده از ترکیبی از حرکات و صداها خواهد بود.
او بر این باور است آنچه را که ما به‌عنوان فناوری نوین «واقعیت افزوده» می‌شناسیم، برای کودکان آینده به سادگی امری عادی تلقی خواهد شد و قسمتی از واقعیت روزمره‌ی آن‌ها را شکل خواهد داد. او معتقد است که بدون نیاز به یادگیری مبتنی بر واقعیت که در آن اشکال و رنگ‌ها به قوانین فیزیک طبیعی محدود نمی‌شوند، الگوی یادگیری و ارتباط این کودکان می‌توانند به‌شدت تغییر دهند، طوری که در ۵۰۰۰ سال گذشته بی‌سابقه باشد.
سواد اینترنتی و آینده‌ی زبان
رمزگشایی از زبان جوانان و همین‌طور زبان دنیای فناوری گاهی اوقات دشوار است، اما برای درک فرایند تکامل زبان امری کلیدی و مهم تلقی می‌شود. ایده‌هایی که در این مقاله بیان شده‌اند تنها برخی از الگوهای تکاملی زبان هستند که عمدتاً با مبحث فناوری و نوآوری مرتبط هستند. اما از آنجایی که زبان و ساختارهای مهم اجتماعی به یکدیگر وابستگی عمیقی دارند، حوزه‌های بی‌شمار دیگری را هم می‌توان یافت که سرمنشأ تحولات زبانی در جامعه هستند.
منبع: LanguageWire
