چگونه بیش از حد عذرخواهی نکنیم؟!
آیا شما هم جزء افرادی هستید که عادت و تمایل به بیش از حد عذرخواهی کردن، دارید؟ آیا شما هم جزء کسانی هستید که همواره ابراز تأسف می‌کنید؟ زمانی که در خیابان فردی با شما برخورد می‌کند، حتی با وجود اینکه به صورت کامل، تقصیر او باشد، باز هم شما عذرخواهی می‌کنید؟ برای یک تقاضای خیلی معقولانه و منطقی از رستوران، معذرت می‌خواهید؟ یا حتی به دنبال طلب بخشش برای شرایط ناخوشایندی که از کنترلتان خارج است، هستید؟
اگر این سناریوها به طرز ناراحت‌کننده‌ای برایتان آشنا هستند، بدانید که شما تنها نیستید. بیش از حد عذرخواهی کردن، یک مشکل رایج (به ویژه در بین خانم‌ها) است. اگرچه، این رفتار، همیشه به این معنا است که برای وجود خودتان متأسف هستید و با گذشت زمان، نه تنها عزت‌نفس و خودارزشی شما را زیر سؤال می‌برد، بلکه تواناییتان برای نشان دادن و ابراز یک زندگی پر نعمت را هم از بین می‌برد.
در صورتی که متوجه شدید بیش از حد عذرخواهی می‌کنید، به خواندن این مطلب ادامه دهید تا با دلیل این مسأله و چگونگی به کارگیری استراتژی‌هایی که می‌توانند در متوقف ساختن این رفتار کمک کنند، آشنا شوید.
دلیل بیش از حد عذرخواهی کردن، چیست؟
در صورتی که عذرخواهی، موجه باشد، نشانه‌ای از دلسوزی و مهربانی است، اما بیش از حد عذرخواهی کردن یا گفتن بیش از حد «ببخشید»، زمانی که نیاز به گفتن آن‌ها نیست، یک عادت بد است که می‌تواند اقتدار فرد را تضعیف کرده و از آن مهم‌تر، عزت نفس فرد را خدشه‌دار کند.
ویژگی‌های شخصیتی مشترک افرادی که بیش از حد عذرخواهی می‌کنند
در حالی که سندرم معذرت خواهی کردن مسأله‌ای است که همه‌ی افراد مختلف، آن را تجربه می‌کنند، اما یک سری ویژگی‌های شخصیتی خاص، در همپوشانی با این رفتار، وجود دارند. این ویژگی‌های مشترک شامل عناوین زیر هستند.
- دلسوزی؛ افرادی که به احساسات و ترجیحات دیگران، اهمیت زیادی می‌دهند، اغلب متوجه می‌شوند که حتی زمانی که هیچ کار اشنباهی هم انجام نداده‌اند، بیش از حد عذرخواهی می‌کنند.
- فروتنی در روابط؛ افرادی که مستعد عذرخواهی کردن بیش از حد در رابطه هستند، اغلب به شریک عاطفی خود این پیغام را می‌دهند که احساس می‌کنند داشتن مرزها یا نیازهای شخصی‌شان، کار اشتباهی است.
- سازگاری و توافق پذیری؛ در صورتی که توجه بسیاری به حفظ صلح و جلوگیری از مشاجره و دعوا دارید، به احتمال زیاد، بیش از حد نیاز، عذرخواهی می‌کنید. علاوه بر این، ترجیح می‌دهید یک عذرخواهی بی‌دلیل کنید تا کار به دعوا نرسد.
- اعتماد نداشتن به قضاوت خود؛ زمانی که به هیچ وجه مطمئن نیستید که چیزی که می‌گویید یا کاری که انجام می‌دهید، درست است، به سرعت عذرخواهی کرده و به‌سادگی اینگونه فرض می‌کنید که اشتباه می‌کنید.
- پیش زمینه‌ی سخت؛ فرقی نمی‌کند که در یک محیط تحصیلی سخت، یا توسط والدین سخت گیر و مستبد، بزرگ شده‌اید، گذراندن کودکی در ترس از نظم، می‌تواند محرکی برای عذرخواهی باشد که شما را خوشحال می‌کند.
- اضطراب؛ زندگی کردن با حس پنهان تهدید‌کننده‌ی سرنوشت بد، می‌تواند شما را نسبت به ایده‌ی موقعیت‌ها یا روابط اشتباه، بسیار حساس کند که این مسأله می‌تواند به نوبه‌ی خود باعث معذرت خواهی‌های بسیار شود.
روانشناسی پنهان در بیش از حد عذرخواهی کردن چیست؟
معذرت خواهی بیش از حد (یا اختلال عذرخواهی بیش از حد)، می‌تواند طیف وسیعی از توضیحات زمینه‌ای را به همراه داشته باشد. برخی از آن‌ها، در ویژگی‌های شخصیتی که پیش از این شرح دادیم، نشانه داده شده‌اند. به‌عنوان مثال، رشد و تربیت سخت، تجربه‌ی سوء استفاده‌ی احساسی در گذشته و سطح بالای دلسوزی برای دیگران، به صورت طبیعی، می‌توانند منجر به معذرت خواهی‌های پیوسته شود.
اگرچه، بدون توجه به مسأله‌های ریز زندگی شخصی، مطالعات نشان می‌دهند که به احتمال زیاد یک دلیل ریشه‌ای برای بیش از حد عذرخواهی کردن، وجود دارد.
تحقیقات انجام شده در مدرسه‌ی کسب و کار هاروارد (Harvard Business School)، نشان می‌دهد که افراد با هدف ایجاد یا حفظ اعتماد، بیش از حد عذرخواهی می‌کنند. این مطالعه در حقیقت بیان می‌کند که حالتی که افراد (حتی غریبه‌ها)، زمانی که به ما می‌رسند، بدون وجود نیاز عذرخواهی می‌کنند، بیشتر به آن‌ها اعتماد می‌کنیم؛ بنابراین، یک دلیل انطباقی برای این رفتار وجود دارد. در حقیقت، کمتر از ۱۰ درصد شرکت‌کنندگان، گوشی را در اختیار افراد غریبه‌ای که تقاضای استفاده از گوشی را بدون عذرخواهی فراوان، بیان کرده بودند، گذاشتند.
۶ روش متوقف کردن بیش از حد عذرخواهی کردن
عذرخواهی کردن، می‌تواند یک ابزار قدرتمند برای ایجاد اعتماد و بهبود انسجام اجتماعی باشد، اما اینکه خودتان را مطرح کنید و معتقد باشید که حق دارید راه و روش خودتان را در دنیا بسازید، هم بسیار مهم و حیاتی است.
اگر به صورت پیوسته عذرخواهی کنید، به دنیا این سیگنال را ارسال می‌کنید که بی عرضه، مردد و نالایق هستید. عذرخواهی غیرضروری، پتانسیل بسیاری برای تضعیف قدرت تجلی فرد دارد؛ بنابراین، ارزش متوقف شدن دارد. اما چگونه می‌توانیم این کار را انجام دهیم؟
۱. قبل از عذرخواهی کردن، صبر کنید
قبل از عذرخواهی کردن، صبر کنید و از خود بپرسید که آیا من در اینجا کار اشتباهی انجام داده‌ام؟ اگر پاسخ منفی است، عذرخواهی نکنید! اگر این سؤال بعدی را از خود بپرسید، مقاومت در برابر اصرار برای عذرخواهی، آسان‌تر خواهد بود: «اگر کار اشتباهی انجام نداده‌ام، آیا واقعا می‌خواهم دیگران فکر کنند که کار اشتباهی انجام داده‌ام؟!»
وقتی کسی با شما برخورد می‌کند، گفتن «متأسفم» یا «معذرت می‌خواهم» مناسب‌تر از گفتن «ببخشید» است. بابت اشغال فضا عذرخواهی نکنید.
۲. دلسوزی را به شیوه‌ی دیگری ابراز کنید
در صورتی که نگران به اشتراک‌گذاری احساسات سخت هستید، توجه داشته باشید که روش‌های دیگری هم برای نشان دادن دلسوزی و مهربانی وجود دارند. به جای عذرخواهی پی در پی در رابطه، عبارتی مانند: «من می‌دانم که شنیدن آن سخت است» یا «هر وقت که ناراحت بودی، می‌توانی به من بگویی»، استفاده کنید.
۳. محرک‌های خود را بشناسید
یک جلسه طوفان ذهنی سریع انجام دهید و ۱۰ چیزی که باعث می‌شوند عذرخواهی کنید، را بنویسید. به‌عنوان مثال، برخورد با یک فرد غریبه یا تقاضا کردن از فردی برای اینکه کاری برایتان انجام دهد. برای هر کدام از این موارد، به چیزی فکر کنید که به جای آن‌ها می‌توانید بگویید. یک هفته، روی هر کدام از آن‌ها تمرکز کرده و تلاش کنید به صورت کامل عذرخواهی را از این زمینه حذف کنید.
۴. سؤال‌ها را با دقت بپرسید
زمانی که شفاف سازی لازم است، نیازی به بیش از حد عذرخواهی کردن وجود ندارد. در عوض، تجربه‌ی سؤالاتی مانند: «در صورت امکان، توضیح بیشتری در رابطه با این موضوع، ارائه می‌کنید؟» یا «در صورت امکان لطفا به من کمک می‌کنید که با استفاده از یک مثال، درک بهتری از این موضوع داشته باشم؟»
تمرین کنید که در جلسه‌ها بدون اینکه در ابتدا عذرخواهی کنید، با صدای بلند، صحبت کنید. خانم‌ها، به ویژه، اغلب ایده‌های خود را با پیش گفتارهای مناسب، آغاز می‌کنند. در صورتی که می‌خواهید سؤال بپرسید، باعث متوقف شدن یا آزار کسی نیستید، بنابراین فرض نکنید که اینگونه است.
۵. عذرخواهی‌ها را به تشکر تبدیل کنید
دفعه‌ی بعدی که احساس کردید از درون نیاز به عذرخواهی در حال افزایش است، به راه‌حلی برای تغییر آن به یک عبارت قدردانی، فکر کنید. به‌عنوان مثال، «متأسفم که مجبور شدید آن کار را انجام دهید» می‌تواند به‌سادگی به عبارت «خیلی ممنونم که این لطف را در حق من انجام دادید». نه تنها شنیدن این عبارت، بسیار خوشحال کننده‌تر است، بلکه ذهن شما را روی مثبت اندیشی و فراوانی متمرکز می‌کند. این کار می‌تواند به شما در جذب مثبت بودن بیشتر، هم کمک کند.
«سپاسگزارم»؛ این کلمه اغلب از یک عذرخواهی، بسیار قدرتمندتر است. سعی کنید احساسات شرم را با قدردانی، جایگزین کنید. اگر بگویید «متشکرم، بیاید جلسه را شروع کنیم»، به صورت بسیار اساسی‌تری منتظر ماندن همکارانتان برای خود را تأیید کرده‌اید. ارسال ایمیل پاسخ با عنوان اینکه «از یادآوری مفید شما متشکرم» یا «از صبوری شما متشکرم»، هم احساس بسیار بهتری را نسبت به عذرخواهی زیاد برای پاسخگویی دیر هنگام، ایجاد می‌کند.
۶. وقتی فردی درخواست غیرمنطقی از شما دارد
وقتی که افراد درخواست‌های غیر منطقی از زمان شما دارند، کار عاقلانه این است که یاد بگیرید چگونه عقب نشینی کنید. به آن‌ها بگویید: «من وقت انجام این کار را ندارم». بیان واضح محدودیت‌ها و شفاف بودن درباره‌ی انتظارات، شما را به سختی نمی‌اندازند.
ممکن است به دلیل ترس از اینکه مردم شما را دوست نداشته باشند یا از شما ناراحت شوند، نگران «نه» گفتن باشید. اغلب، مخالف این قضیه درست است و مردم به خودآگاهی و صداقت شما احترام می‌گذارند. اگر در مورد اینکه نمی‌توانید کاری را انجام دهید، احساس بدی دارید، زمان آن فرا رسیده که انتظارهای دقیقی که از خود دارید را تنظیم کنید.
به خاطر داشته باشید، عذرخواهی کردن، در حقیقت نشانه‌ی ضعف نیست، بلکه عذرخواهی به جا، حتی می‌تواند بسیار قدرتمند هم باشد. رفع علت‌های عمیق‌تری که باعث می‌شوند به عذرخواهی به‌عنوان یک عصای شفاهی تکیه کنید، ضروری است. با تلاش، می‌توانید راه‌های شفاف‌تری را برای بیان منظور دقیق خود و در نتیجه‌ی آن، داشتن احساس اعتماد به نفس بیشتر در ارتباط‌ها، پیدا کنید.
در این مطلب با دلایل عذرخواهی بیش از حد و روش‌های متوقف کردن آن، آشنا شدیم. آیا شما هم جزء افرادی هستید که حتی در مواقع غیر ضروری، بیشتر از حد ضروری، عذرخواهی می‌کنید؟
کاش بجای اینکه به این موضوع بپردازید که بیش از حد عذر خواهی نکنیم به این موضوع می پرداختید که چگونه عذر خواهیم کنیم به مورد دوم بیشتر احتیاج داریم تا مورد اول