شهاب‌سنگ میان‌ستاره‌ای؟ نیروی فضایی آمریکا تأیید کرد؛ دانشمندان اما تردید دارند
نیروی فضایی آمریکا این هفته تأیید کرد جرمی که در سال ۲۰۱۴ به زمین رسیده بود، از فضای میان‌ستاره‌ای آمده است؛ موضوعی که دانشمندان دیگر در آن تردید دارند.
یک یادداشت جدید فرماندهی نیروی فضایی آمریکا اعلام کرده است که شهاب‌سنگی که در سال ۲۰۱۴ به زمین سقوط کرد، از فضای میان‌ستاره‌ای آمده است. این تفسیر آن را به نخستین جرم میان‌ستاره‌ای شناخته شده در منظومه‌ی شمسی تبدیل می‌کند. یعنی حتی پیش از «اوموآموا» (Oumuamua) جرم دیگری که نخستین بار در سال ۲۰۱۷ دیده شد و به‌نظر می‌رسد که از منظومه‌ی ستاره‌ای دیگری آمده است. اما برخی از دانشمندان از این اعلامیه‌ی جسورانه راضی نیستند.
این یادداشت به تاریخ ۱ مارس (۱۰ اسفند ۱۴۰۰) مقاله‌ی سال ۲۰۱۹ درباره‌ی این شهاب‌سنگ و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات آن را توسط «جوئل موزر» (Joel Mozer) مدیر علوم، فناوری و تحقیقات نیروی فضایی آمریکا را شرح می‌دهد.
در این مقاله که توسط اخترفیزیکدانان «اوی لوب» (Avi Loeb) و «امیر سراج» (Amir Siraj) از دانشگاه هاروارد نوشته شده است، ابعاد این آذرگوی کمی پس از ساعت ۱۳:۰۰ روز ۸ ژانویه ۲۰۱۴ (۱۸ دی ۱۳۹۲) شناسایی شد، ۴۵ سانتی‌متر (۱ فوت و نیم) و جرم آن ۵۰۰ کیلوگرم برآورد شده است. به گفته‌ی آن‌ها «سرعت بالای این جرم، منشأ احتمالی آن از اعماق یک منظومه‌ی سیاره‌ای یا یک ستاره در قرض ضخیم کهکشان راه شیری را نشان می‌دهد.»
اوموآموا در حال گذر از منظومه‌ی شمسی
ESO/K. Meech et al.
شهاب‌سنگ ۲۰۱۴ یکی از آذرگوی‌هایی است که اخیرا بخشی از داده‌های آن توسط نیروی فضایی آمریکا در اختیار عموم قرار گرفته است. بسیاری از داده‌های آذرگوی‌ها توسط شناساگرهای دولت آمریکا جمع‌آوری می‌شوند تا مسیر این پرتابه‌ها را مانند موشک‌ها شناسایی کنند. توافقی که میان ناسا و نیروی فضایی آمریکا انجام شده، اجازه می‌دهد تا چندین دهه رکورد آذرگوی‌ها منتشر و توسط مرکز مطالعات اجرام نزدیک زمین ناسا مطالعه شود.
اما برخی از اخترفیزیکدانان با این ادعاهای تازه درباره‌ی منشأ آذرگوی ۲۰۱۴ مشکل دارند. «جاناتان مک‌داول» (Jonathan McDowell) پژوهشگر مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونیان در این‌باره گفت: «این مقاله علمی نیست و من ارزشی برای آن قائل نیستم. داده‌های بررسی شده، روند کار پژوهشی انجام شده را نشان نمی‌دهد.»
او افزود: «اطلاعات دقیق کالیبراسیون و دقت ماهواره‌های هشداردهنده‌ی موشک‌های فروسرخ (به دلایل موجه) دردسترس نیست و بدون آن، همیشه یک علامت سؤال در این تحلیل وجود خواهد داشت.»
اگرچه این شهاب میان‌ستاره‌ای در سال ۲۰۱۴ به زمین رسید اما توجه تنها پس از کشف اوموآموا افزایش یافت. این جرم که در همسایگی کیهانی ما با سرعت ۱۴۰ هزار کیلومتر بر ساعت (زمانی که خورشید را دور زد به ۳۲۰ هزار کیلومتر بر ساعت رسید)، نزدیک می‌شد، باعث ترویج نظریه‌ای شد که بیان می‌کرد اوموآموا می‌تواند یک فضاپیمای بیگانه باشد.
اما دلیل دیگری هم وجود دارد که برخی از دانشمندان این رویداد را که در پایگاه داده‌های آنلاین آذرگوی‌ها هم گنجانده شده است، بررسی نکردند. «آلن جکسون» (Alan Jackson) اخترفیزیکدان دانشگاه ایالتی آریزونا خاطرنشان کرد: «تیم قبلی که داده‌های آذرگوی‌های دولت را بررسی کرد، دریافت که به‌ویژه از نظر اطلاعات سرعت و جهت که برای ادعای منشأ یک شهاب‌سنگ ضروری است، بسیار مستعد خطاست.»
طرحی گرافیکی از دنباله‌دار اوموآموا
European Southern Observatory / M. Kornmesser
به گفته‌ی او این داده‌ها فقط با یک مجموعه داده‌ی دیگر، یعنی «شبکه‌ی آذرگوی بیابان» (Desert Fireball Network) حدود یک‌سوم مواقع مطابقت دارد و گاهی اوقات به‌طرز چشمگیری اشتباه است. به گفته‌ی «استیون دش» (Steven Desch) دیگر اخترفیزیکدان دانشگاه آریزونا، هیچ کس واقعا در این احتمال تردید ندارد که یک آذرگوی میان‌ستاره‌ای می‌تواند به زمین برخورد کند اما یک «به ما اعتماد کنید» ساده، جایگزین دانش باز نمی‌شود و با روش علمی، که تکرارپذیری است، سازگاری ندارد.
تأیید فرماندهی فضایی بر نتیجه‌گیری سراج و لوب تأییدکننده است اما چیزی را حل نمی‌کند. جکسون گفت: «برای دانشمندان دیگر این امکان وجود ندارد که به‌طور مستقل داده‌های خام را بررسی کنند و منشأ میان‌ستاره‌ای این شهاب‌سنگ را تأیید کنند.»
او افزود: «اگر سرعت و جهت شهاب درست باشد، پس منشأ آن میان‌ستاره‌ای بوده است. اما هنوز واقعا نمی‌دانیم که محاسبه‌ی سرعت و جهت چقدر دقیق بوده است، بنابراین این ادعا که در مقاله‌ی سراج و لوب مطرح شده و احتمال میان‌ستاره‌ای بودن آن را ۹۹.۹۹۹ درصد می‌داند، فقط اعدادی است که انتظار دارند و مبنایی ندارد.»
در حالی که ما هم‌اکنون با داده‌های ناکافی سروکار داریم و حتی اوموآموا به اندازه‌ی سریع از کنار ما گذشت که فرصت‌های رصد آن محدود شد، فناوری‌های تازه مانند تلسکوپ فضایی جیمز وب و رصدخانه‌ی فضایی ورا روبین در آینده به ما کمک خواهند کرد تا نگاه بهتری به بازدیدکنندگان میان‌ستاره‌ای داشته باشیم.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از ورود یک آذرگوی به جو زمین
Credit: Vadim Sadovski/Shutterstock
منبع: Gizmodo
