تلسکوپ جیمز وب با کشف یک ابرنواختر دانشمندان را شگفت‌زده کرد
تلسکوپ فضایی جیمز وب با شناسایی غیرمنتظره‌ی اولین ابرنواختر خود، انفجار یک ستاره‌ی در حال مرگ، دانشمندان را شگفت‌زده کرد.
تنها چند روز پس از آغاز عملیات علمی، دوربین «نیرکم» (NIRCam) تلسکوپ فضایی جیمز وب، یک جرم درخشان غیرمنتظره را در کهکشانی به نام SDSS.J141930.11+5251593، در فاصله‌ی ۳ تا ۴ میلیارد سال نوری از زمین مشاهده کرد.
این جرم درخشان طی یک دوره‌ی ۵ روزه کم‌نور شد و این نشان می‌دهد که می‌توانست یک ابرنواختر باشد که با خوش‌اقبالی محض، تنها مدت کوتاهی پس از انفجار ستاره شکار شده است. اخترشناسان سپس مشاهدات جدید را با داده‌های آرشیوی تلسکوپ فضایی هابل مقایسه کردند تا منشأ نور جدید را تأیید کنند.
این کشف به‌ویژه از این جهت شگفت‌آور است که تلسکوپ فضایی جیمز وب برای جست‌وجوی ابرنواخترها ساخته نشده است. چنین وظیفه‌ای معمولا برعهده‌ی تلسکوپ‌های پیمایش گسترده‌ی آسمان است که بخش‌های وسیعی از آسمان را در فاصله‌های زمانی کوتاه اسکن می‌کند. در مقابل، تلسکوپ وب با جزئیات بسیار زیادی تنها به منطقه‌ی بسیار کوچکی از کیهان نگاه می‌کند. برای نمونه تصویر میدان عمیقی که در هفته‌های گذشته منتشر شد، منطقه‌ای فقط به اندازه‌ی یک دانه‌ی شن را پوشش می‌داد.
با توجه به اینکه این کشف در هفته‌ی نخست عملیات علمی وب انجام شده است، ستاره‌شناسان فکر می‌کنند که عمق تصاویر وب ممکن است کوچکی ناحیه‌ی رصد را جبران کند. هر تصویر میدان ژرف شامل صدها کهکشان است که به معنای صدها فرصت برای شناسایی یک ابرنواختر به‌شمار می‌رود. به گفته‌ی دانشمندان این کشف احتمالا می‌تواند حوزه‌ی کاملا تازه‌ای از تحقیقات را باز کند.
به نوشته‌ی «اینورس» (Inverse) تشخیص زودهنگام یک ابرنواختر نشان می‌دهد که تلسکوپ ممکن است به‌طور منظم قادر به دیدن چنین اجرامی باشد. چنین چیزی هیجان‌انگیز خواهد بود، به ویژه به این دلیل که انتظار می‌رود وب اولین کهکشان‌هایی را ببیند که در صدها میلیون سال اول پس از مه‌بانگ شکل گرفته‌اند.
اکنون این منظره‌ی باستانی را با تشخیص غیرمنتظره‌ی ابرنواختر ترکیب کنید و درمی‌یابید که وب ممکن است بتواند انفجار یکی از ستارگان نسل اول را که پس از دوران تاریکی اولیه، کیهان را روشن کرده است، ثبت کند. ستاره‌شناسان فکر می‌کنند که این ستارگان اولیه دارای ترکیب شیمیایی بسیار ساده‌تری نسبت به ستارگان متولد شده در دوره‌های بعدی بوده‌اند.
«مایک انجسر» (Mike Engesser) سرپرست این پژوهش و ستاره‌شناس مؤسسه‌ی علمی تلسکوپ فضایی که وب را اداره می‌کند، گفت: «فکر می‌کنیم که برخلاف ستارگان امروزی، ستارگان در چند میلیون سال اول عمدتا، تقریبا به‌طور کامل، هیدروژن و هلیوم بوده‌اند.»
او افزود: «آن‌ها می‌توانستند به اندازه‌ی ۲۰۰ تا ۳۰۰ برابر جرم خورشید ما عظیم باشند و قطعا به نوعی سبک زندگی سریع زندگی کن، جوان بمیر را می‌گذراندند. دیدن این نوع انفجارها کاری است که ما هنوز واقعا انجام نداده‌ایم.»
ابرنواختر کشف شده، نشان‌دهنده‌ی مرگ یک ستاره‌ی بسیار جوان‌تر است، که تنها ۳ تا ۴ میلیارد سال سن دارد، اما این یک آغاز امیدوارکننده برای تلسکوپی است که برای انجام کاری متفاوت ساخته شده است.
تشخیص ابرنواخترها از این جهت دشوار است که خود انفجار تنها کسری از ثانیه طول می‌کشد و حباب درخشان غبار و گازی که این مرگ‌های ستاره‌ای ایجاد می‌کنند، تنها پس از چند روز محو می‌شود. بنابراین یک تلسکوپ برای شکار آن باید در زمان مناسب، در جهت مناسب به آسمان نگاه کند.
اکنون اخترشناسان باید امیدوار باشند که اولین ابرنواختر وب، فقط یک شانس ابتدایی نبوده باشد تا بتوانند نمونه‌های دیگری را هم شناسایی کنند.
عکس کاور: ابرنواختر کشف شده به‌صورت یک نقطه‌ی روشن در سمت راست نقطه‌ی درخشان بزرگ‌تر سمت چپ دیده می‌شود.
Credit: Space Telescope Science Institute
منبع: Space
