تاریخ پرتاب تلسکوپ فضایی جیمز وب قطعی شد
تلسکوپ فضایی جیمز وب، جدیدترین رصدخانه‌ی شاخص ناسا در آستانه‌ی آغاز سفری باورنکردنی قرار گرفته است و پس از چند روز تأخیر ناخواسته، تاریخ پرتاب آن به‌صورت رسمی مشخص شد.
تلسکوپ فضایی جیمز وب در کلاهک موشک «آریان ۵» (Ariane 5) قرار گرفته است و اگر همه چیز طبق برنامه‌ریزی پیش برود، انتظار می‌رود که تا یک هفته‌ی دیگر در ۲۴ دسامبر (۳ دی) در ساعت ۰۷:۲۰ صبح منطقه‌ی زمانی شرقی (۱۵:۵۰ به وقت تهران) پرتاب شود.
مقامات ناسا امروز اعلام کردند: «اواخر دیروز، تیم‌های حاضر در محل پرتاب با موفقیت تعبیه‌ی رصدخانه داخل موشک آریان ۵ که آن را به فضا خواهد برد، به پایان رساندند.»
این خبر در حالی منتشر می‌شود که ناسا و «آریان‌اسپیس» (Arianespace) سازنده‌ی موشک آریان ۵، در روزهای گذشته برای رفع مشکل کابل داده، که تاریخ قبلی پرتاب را چند روز عقب انداخت، تلاش کرده بودند.
بررسی نهایی آمادگی پرتاب، سه‌شنبه ۲۱ دسامبر (۳۰ آذر) برای اطمینان از آماده بودن تلسکوپ فضایی جیمز وب برای پرتاب انجام خواهد شد. در صورت تأیید این مرحله، موشک آریان ۵ برای پرتاب در روز آینده به سکوی پرتاب منتقل خواهد شد.
تلسکوپ فضایی جیمز وب هنگام سوخت‌گیری برای پرتاب
Credit: ESA/CNES/Arianespace
برخی مقامات آژانس، جیمز وب را به‌عنوان جانشین «تلسکوپ فضایی هابل» (Hubble Space Telescope) معرفی می‌کنند و این یعنی وب وظیفه‌ی بزرگی برعهده دارد. علم قوی هابل شامل نشان دادن سرعت انبساط کیهان، یافتن قمرهای تازه در اطراف پلوتو و کمک به ساخت نقشه‌ی سه‌بعدی از ماده‌ی تاریک است.
با توجه به اینکه وب ۹٫۸ میلیارد دلاری پس از سال‌ها تأخیر در مسیر توسعه، آماده‌ی عملیاتی شدن است، دانشمندان انتظار دارند که این تلسکوپ حتی بیش از هابل زمان‌های گذشته را کاوش کند. این تلسکوپ به نقطه‌ای در حدود ۱٫۶ میلیون کیلومتری از زمین که با نام نقطه‌ی لاگرانژی (نقطه‌ی پایدار گرانشی میان دو جرم آسمانی) شناخته می‌شود، حرکت خواهد کرد.
در نقطه‌ی لاگرانژی ۲ به دور از تداخل نور زمین، وب با کمک تلسکوپ تاشو با عرض حدود ۲۱٫۶ متر که تقریبا سه برابر دیافراگم متعلق به سال ۱۹۹۰ هابل است، توجه خود را به جهان اولیه، جو سیارات فراخورشیدی و دیگر نقاط کیهان معطوف خواهد کرد. با دیافراگم بزرگ‌تر، وب نور و جزئیات بیشتری را از مقاصد کیهانی جمع‌آوری می‌کند.
طرحی گرافیکی از تلسکوپ فضایی جیمز وب
ESA
وب بر چالش‌های فنی متعدد، مشکلات بودجه‌ای و تهدیدات لغو به دلیل فرآیند پیچیده‌ی توسعه غلبه کرده است. از جمله مشکل رها شدن ناگهانی یکی از بست‌های نواری که پرتاب آن را چند روز به تعویق انداخت.
هدف‌گذاری اصلی پروژه‌ی وب با بودجه‌ی اولیه‌ی ۵۰۰ میلیون دلاری (حدود ۶۶۷ میلیون دلار در سال ۲۰۲۱) برای پرتاب در سال ۲۰۰۷ بود اما پیشرفت‌های فناوری و مشکلات پیش‌بینی نشده باعث تأخیر در این پروژه شد. همه‌گیری کرونا هم در ادامه به برنامه‌ی پرتاب در سال ۲۰۲۰ لطمه زد.
این یعنی مسیر بودجه‌ای وب هم از هابل پیروی می‌کند که با افزایش چشمگیر و تأخیر زیاد همراه شده بود. هابل اما به دلیل رفتن به فضا با یک آینه‌ی معیوب هم مشهور است که در نهایت نیاز به حضور فضانوردان برای تعمیر داشت. از این نظر وب برای چنین کمکی بسیار دور خواهد بود و به همین دلیل پیمانکار اصلی نورثروپ گرامن همه‌ی سیستم‌ها را پیش از پرواز به‌طور کامل آزمایش کرده است.
برخی از سال گذشته به نام‌گذاری این پروژه اعتراضاتی داشتند اما با توجه به اینکه نسل تازه‌ی رصدخانه‌های فضایی سرانجام در مسیر پرتاب قرار گرفته است، ناسا امیدوار است که سرانجام تمام تلاش‌ها از این نگاه اعتراضی بکاهد. این آژانس پیش از این درباره‌ی نهایی شدن پرتاب وب گفته بود: «این تلسکوپ هر مرحله از تاریخ کیهانی، از درون منظومه‌ی شمسی ما تا دورترین کهکشان‌های قابل مشاهده در کیهان اولیه و هر چیزی میان آن‌ها را کاوش خواهد کرد. وب اکتشافات جدید و غیرمنتظره‌ای در پی خواهد داشت و به بشریت کمک خواهد کرد که منشأ کیهان و جایگاه ما در آن را درک کند.»
عکس کاور: تلسکوپ فضایی جیمز وب سوار بر موشک آریان ۵
Credit: AP/ESA
منبع: Space
