آمازون در دوران جف بزوس؛ از کتابفروشی تا زیرساخت اینترنت
جف بزوس شرکت آمازون را از یک کتابفروشی آنلاین کوچک به یک غول بزرگ در حوزه‌هایی مانند رایانش ابری، خرده‌فروشی فیزیکی، تولید سریال و فیلم سینمایی و بسیاری از زمینه‌های دیگر تبدیل کرده است. برای اینکه با نقش مهم بزوس در شکل‌گیری آمازون بیشتر آشنا شوید، در ادامه به تاریخچه‌ی اقدامات او در این شرکت می‌پردازیم.
شروع کار
جف بزوس در سال ۱۹۹۴ در سن ۳۰ سالگی که نایب رییس صندوق پوشش ریسک D. E. Shaw & Co بود از کار خود استعفا داد تا یک کتابفروشی آنلاین راه بیندازد. این کتابفروشی در سال ۱۹۹۵ راه‌اندازی شد و در عرض ۲ ماه توانست کتاب‌هایی را به ۵۰ ایالت آمریکا ارسال کند. اما در برابر غول‌های صنعت نشر، آمازون اصلا به چشم نمی‌آمد.
در ژوئیه ۱۹۹۶، او برنامه‌ی «افیلیت» (Affiliate) خود را معرفی کرد که به وب‌سایت‌های دیگر برای ارجاع ترافیک به کتاب‌های آمازون پاداش می‌داد. این برنامه تا به امروز هم ادامه دارد و بخش مهمی از رویکرد آمازون در تجارت الکترونیک محسوب می‌شود.
در ۱۵ مه ۱۹۹۷، سهام آمازون با قیمت ۱۸ دلار وارد بازار بورس شد. در این سال با وجود رشد ۸۰۰ درصدی این شرکت، آمازون هنوز شرکت ضرردهی بود. اما جف بزوس به سرمایه‌گذاران خود گفت که این شرکت از نظر سرمایه‌گذاری و درآمدها دید بلندمدتی دارد. مدتی بعد آمازون دکمه‌ی مشهور ۱-Click را معرفی کرد که به کاربران اجازه می‌داد فقط با فشردن یک دکمه، کتاب دلخواه خود را دریافت کنند.
در سال ۱۹۹۸، آمازون سایت IMDB که یک پایگاه جامع برای فیلم‌ها به حساب می‌آید را با قیمت ۵۵ میلیون دلار خریداری کرد و این اولین خرید گران‌قیمت آمازون بود. همچنین در این سال آمازون فروش CD و DVD را هم آغاز کرد. طی ماه‌ها و سال‌های بعدی، تنوع کالاهای موجود در سایت آمازون بیشتر و بیشتر شد.
در سال ۲۰۰۰، مارکت‌پلیس آمازون راه افتاد که به افراد اجازه می‌داد کالاهای خود را در این سایت به فروش برسانند. در سال ۲۰۰۳، آمازون برای اولین بار در تاریخ خود به سود سالانه ۷۵ میلیون دلاری دست پیدا کرد.
دوران شکوفایی
در سال ۲۰۰۵، آمازون پرایم معرفی شد که به مشتریان اجازه می‌داد در صورت پرداخت ۷۹ دلار در هر سال، کالاهای خریداری شده را در کشور آمریکا در عرض دو روز به صورت رایگان دریافت کنند. این اولین تلاش آمازون برای ورود به خدمات اشتراکی بود و به یکی از مهم‌ترین سرویس‌های این شرکت تبدیل شد. با دو روزه شدن زمان تحویل کالا، بسیاری از کاربران حالا انگیزه‌ی بیشتری برای خرید از آمازون داشتند.
در سال ۲۰۰۶، آمازون یکی از معروف‌ترین محصولات خود را معرفی کرد که بعدها به‌عنوان سرویس‌های وب آمازون یا AWS شناخته شد. AWS به شرکت‌ها اجازه می‌داد که برای سایت‌ها، سرویس‌ها و اپلیکیشن‌های خود از خدمات فضای ابری بهره ببرند. این در حالی است که مایکروسافت در سال ۲۰۱۰ از سرویس Azure رونمایی کرد و گوگل کلاود هم در سال ۲۰۰۸ معرفی شده است.
در نوامبر ۲۰۰۷، اولین محصول سخت‌افزاری آمازون یعنی کتاب‌خوان کیندل راهی بازار شد. اگرچه در همان زمان هم کتاب‌خوان‌های الکترونیکی در کشورهای مختلف شهرت زیادی داشتند، اما این گجت به همراه فروشگاه کیندل آمازون که معمولا تخفیف‌های قابل توجهی هم ارائه می‌داد، منجر به ترویج این محصول در آمریکا شد.
در ژوئیه ۲۰۰۹ آمازون فروشگاه اینترنتی Zappos را با قیمت ۹۲۸ میلیون دلار خریداری کرد و سال بعد هم با پرداخت ۱۱۰ میلیون دلار فروشگاه اینترنتی Woot را تصاحب کرد. این دو خرید، کنترل آمازون بر حوزه‌ی تجارت الکترونیکی را افزایش دادند.
در سال ۲۰۱۱ آمازون وارد حوزه‌ی استریمینگ شد و کاربران آمازون پرایم می‌توانستند از بین بیش از ۵۰۰۰ فیلم و سریال محتوای دلخواه خود را تماشا کنند. همچنین در کنار استریم، خرید فیلم و سریال هم به طور جداگانه امکان‌پذیر بود. در مارس ۲۰۱۱ آمازون اپ استور خود را برای اندروید معرفی کرد و مدتی بعد در همان سال اولین تبلت اندرویدی این شرکت به نام کیندل فایر با قیمت ۱۹۹ دلار معرفی شد.
در آوریل ۲۰۱۲ گزارشی منتشر شد که طبق آن حدود ۱ درصد از ترافیک اینترنت مربوط به کاربران به نوعی با سرورهای AWS ارتباط دارند و یک سوم کاربران حداقل یک بار در روز از سرورهای آمازون استفاده می‌کنند. شرکت‌های مشهور متکی به سرورهای آمازون در این سال شامل نام‌هایی مانند نتفلیکس، دراپ‌باکس، اینستاگرام و پینترست هستند.
در آوریل ۲۰۱۳، آمازون اولین سریال تولید شده برای سرویس استریمینگ خود را منتشر کرد و در ادامه تعداد آن‌ها بیشتر شد. ولی بیشتر این سریال‌ها چندان قابل توجه نبودند. در دسامبر ۲۰۱۳، جف بزوس از پروژه آمازون پرایم ایر رونمایی کرد که قرار بود با استفاده از پهپادهای کوچک، زمان تحویل کالا به کمتر از نیم ساعت برسد. این پروژه هنوز اجرایی نشده و یکی از بزرگترین پروژه‌های ناتمام دوران تصدی بزوس به حساب می‌آید.
ادامه‌ی ورود به حوزه‌های مختلف
۲۰۱۴ مهم‌ترین سال برای گجت‌های مصرفی آمازون بود. این کمپانی در آوریل این سال از فایر تی‌وی رونمایی کرد که یک ستاپ باکس ۹۹ دلاری به قصد رقابت با اپل و روکو بود. همچنین بعد از سال‌ها انتشار شایعات مختلف، این شرکت در ژوئیه ۲۰۱۴ از اولین گوشی هوشمند خود رونمایی کرد که قرار بود به‌عنوان دروازه‌ای برای تمام محتوا و خدمات خرید آمازون هم انجام وظیفه کند. این گوشی از ماژول دوربین منحصر‌به‌فردی بهره می‌برد و اپلیکیشن دوربین آن می‌توانست برای اسکن کالاها و خرید این اقلام از آمازون انجام وظیفه کند.
در آگوست ۲۰۱۴، آمازون اعلام کرد که با پرداخت ۹۷۰ میلیون دلار، معروف‌ترین سرویس استریم بازی‌ها به نام توییچ را تصاحب می‌کند. این شرکت در نوامبر ۲۰۱۴ از اولین اسپیکر هوشمند خود رونمایی کرد که به دستیار دیجیتالی الکسا مجهز بود و کاربران از طریق این اسپیکر می‌توانستند با آن صحبت کنند. در ابتدا فقط کاربران آمازون پرایم می‌توانستند این اسپیکر را خریداری کنند ولی در سال بعد برای عموم کاربران عرضه شد. اسپیکر اکو جلب توجه گسترده‌ای کرد و منجر به ارائه‌ی چندین اسپیکر هوشمند شد.
آمازون سال ۲۰۱۵ را با دریافت جایزه‌ی بهترین سریال کمدی از مراسم گلدن گلوب برای سریال Transparent را آغاز کرد که اولین جایزه‌ی مهم برای یکی از سریال‌های ساخت این شرکت بود. آمازون به مناسبت ۲۰ ساله شدن خود، اولین رویداد Prime Day را در سال ۲۰۱۵ برگزار کرد. این رویداد که به نوعی جمعه‌ی سیاه به سبک آمازون محسوب می‌شود، همچنان طرفداران زیادی دارد و هر ساله در این روز رکوردهای فروش قابل توجهی ثبت می‌شود.
در سپتامبر ۲۰۱۵ آمازون شکست را در زمینه‌ی گوشی‌های هوشمند پذیرفت و تولید گوشی فایر فون فقط یک سال بعد از عرضه‌ی آن متوقف شد. این گوشی با استقبال رسانه‌ها و کاربران زیادی مواجه نشد و همچنان یکی از مهم‌ترین شکست‌های آمازون به حساب می‌آید.
در نوامبر ۲۰۱۵، آمازون که کار خود را به‌عنوان کتابفروشی آنلاین شروع کرده بود اولین کتابفروشی فیزیکی خود را در سیاتل افتتاح کرد. از آن زمان، این شرکت به گسترش مغازه‌های کتابفروشی خود در شهرهای مختلف آمریکا ادامه داده است.
آمازون در اکتبر ۲۰۱۶ سرویس استریمینگ موسیقی خود را برای رقابت با سرویس‌هایی مانند اسپاتیفای و اپل موزیک معرفی کرد. همچنین در همین سال اولین فروشگاه آمازون Go افتتاح شد. این فروشگاه از دوربین‌ها و سنسورها برای ردیابی کالاهایی که مشتریان از قفسه بیرون می‌آورند، استفاده می‌کند و قیمت آن‌ها به طور خودکار از حساب مشتریان کم می‌شود. به همین خاطر در این فروشگاه هیچ صندوق‌داری دیده نمی‌شود.
در جوایز اسکار سال ۲۰۱۷، آمازون اولین سرویس استریمینگ بود که دو جایزه مربوط به فیلم Manchester By The Sea را دریافت کرد. کمپانی آمازون همچنین پخش‌کننده‌ی فیلم فروشنده اثر اصغر فرهادی بود که در این سال اسکار بهترین فیلم خارجی را دریافت کرد.
سال‌های پایانی تصدی‌گری بزوس
در ژوئن ۲۰۱۷، آمازون با پرداخت ۱۳٫۷ میلیارد دلار بزرگترین خرید خود را انجام داد و فروشگاه‌های زنجیره‌ای Whole Foods را تصاحب کرد. در حال حاضر این فروشگاه‌ها با همان نام Whole Foods در حال فعالیت هستند ولی آمازون با بهره‌گیری از تخصص این شرکت در زمینه‌ی تحویل مواد غذایی تند مصرف یا FMCG، توانسته توجه کاربران بیشتری را جلب کند.
در فوریه ۲۰۱۸، آمازون شرکت امنیت خانگی رینگ را با پرداخت ۱ میلیارد دلار خریداری کرد. این خرید نه‌تنها منجر به حضور گسترده‌ی آمازون در زمینه‌ی امنیت خانگی شد، بلکه به دستیار دیجیتالی الکسا این فرصت را داده که حضور خود را در خانه‌های کاربران افزایش دهد. ارزش کل سهام آمازون در سال ۲۰۱۸ برای مدت کوتاهی از ۱ تریلیون دلار عبور کرد. آمازون سومین شرکت در تاریخ بود که توانست به چنین موفقیتی برسد.
در آوریل ۲۰۱۹، آمازون اعلام کرد که تحویل کالا برای مشترکین سرویس پرایم را بهبود می‌بخشد و به جای تحویل کالا در عرض دو روز، کاربران می‌توانند فقط یک روز بعد از سفارش کالای خود را دریافت کنند. چنین طرحی اگرچه پرهزینه بود، اما به دلیل افزایش تعداد مشترکین این سرویس و افزایش فروش نتیجه‌ی مثبتی برای این شرکت داشت.
در ۵ مه ۲۰۲۰، آمازون بعد از چند سال کار بر روی بازی Crucible آن را عرضه کرد. این بازی تنها برای حدود یک ماه در دسترس کاربران بود ولی از بازار بیرون آمد تا گروه توسعه‌دهنده دوباره کار را بروی آن آغاز کنند. در نهایت هم این بازی در ماه اکتبر به طور کامل کنار گذاشته شد. این یک شکست قابل توجه برای بلندپروازی‌های آمازون در زمینه‌ی گیمینگ بود. با وجود سال‌ها سرمایه‌گذاری و مالکیت سرویس توییچ، آمازون بار دیگر نتوانست به‌عنوان بازی‌ساز موفقیت قابل توجهی را کسب کند.
اواخر سپتامبر ۲۰۲۰ این شرکت از سرویس Luna رونمایی کرد که مانند گوگل استیدیا یک سرویس استریم بازی محسوب می‌شود. هنوز این سرویس به طور رسمی برای عموم کاربران ارائه نشده و در حال حاضر فقط بخشی از کاربران آمریکایی به آن دسترسی دارند.
در نهایت در تاریخ ۲ فوریه ۲۰۲۱ جف بزوس اعلام کرد که در سه‌ماهه‌ی سوم این سال از سمت مدیرعاملی این شرکت کناره‌گیری می‌کند و آمازون وارد دوران جدیدی می‌شود. باید ببینیم با رهبری مدیرعامل جدید آمازون، این شرکت در چه مسیری حرکت خواهد کرد.
منبع: The Verge
