ایلان ماسک به دنبال ساخت سیستم دفاع موشکی گنبد طلایی برای آمریکا است

یوسف اسفندیاری

۳۰ فروردین ۱۴۰۴ | ۰۹:۰۰ زمان مورد نیاز برای مطالعه: ۴ دقیقه

گزارش‌های جدید نشان می‌دهند شرکت فضایی اسپیس‌ایکس، متعلق به ایلان ماسک، به همراه دو شرکت فعال دیگر در حوزه فناوری، در فهرست نهایی گزینه‌ها برای توسعه بخش مهمی از سامانه دفاع موشکی «گنبد طلایی» قرار گرفته‌اند. این پروژه بلندپروازانه که ایده اولیه آن به دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ بازمی‌گردد، توجه زیادی را به خود جلب کرده است.

طبق اطلاعات منتشر شده توسط رویترز، این طرح پس از صدور یک فرمان اجرایی توسط ترامپ در تاریخ 27 ژانویه آغاز شد. هدف اصلی آن، مقابله با تهدیداتی عنوان شده که از آنها به عنوان «بزرگ‌ترین خطر فاجعه‌بار علیه ایالات متحده» یاد می‌شود. منابع آگاه خبر داده‌اند که اسپیس‌ایکس با همکاری شرکت نرم‌افزاری Palantir و شرکت سازنده پهپاد Anduril، طرحی جامع برای ساخت و پرتاب صدها ماهواره ارائه کرده‌اند. این ماهواره‌ها وظیفه شناسایی و ردیابی موشک‌ها را در سراسر کره زمین بر عهده خواهند داشت و قابلیت رهگیری تهدیدات موشکی را فراهم می‌کنند.

جزئیات بیشتری از این طرح نشان می‌دهد که فاز اولیه آن شامل استقرار 400 تا 1000 ماهواره نظارتی می‌شود. علاوه بر این، یک شبکه جداگانه متشکل از 200 ماهواره مجهز به تسلیحات نیز برای منهدم کردن موشک‌های دشمن در نظر گرفته شده است. با این وجود، به نظر نمی‌رسد اسپیس‌ایکس در بخش تسلیحاتی این سامانه دفاعی نقشی ایفا کند و تمرکز اصلی این شرکت بر لایه نظارتی خواهد بود.

طی هفته‌های گذشته، مذاکرات مهمی میان مدیران ارشد این سه شرکت و مقامات دولت ترامپ و همچنین پنتاگون صورت گرفته است. در این جلسات، شرکت‌ها پیشنهادات فنی و مالی خود را برای مشارکت در این پروژه عظیم ارائه داده‌اند. یکی از منابع نزدیک به این گفتگوها، فرایند انتخاب پیمانکاران را متفاوت از روال‌های معمول در قراردادهای نظامی توصیف می‌کند. این منبع تاکید دارد که جایگاه ویژه ایلان ماسک در دولت باعث شده تا نهادهای امنیتی و دفاعی با حساسیت بیشتری به پیشنهادات اسپیس‌ایکس توجه کنند و احترام بیشتری برای نظرات او قائل شوند.

ایلان ماسک در حال حاضر به عنوان مشاور ویژه رئیس‌جمهور در زمینه کاهش هزینه‌های دولتی فعالیت می‌کند. او همچنین یکی از حامیان مالی بزرگ کارزارهای انتخاباتی ترامپ به شمار می‌رود و تاکنون بیش از 250 میلیون دلار در این زمینه هزینه کرده است.

نقش اصلی اسپیس‌ایکس در پروژه «گنبد طلایی» احتمالا بر بخشی متمرکز خواهد بود که از آن با عنوان «لایه نظارت» یا Custody Layer یاد می‌شود. این بخش شامل شبکه‌ای گسترده از ماهواره‌ها برای شناسایی و ردیابی دقیق موشک‌ها از لحظه پرتاب تا رسیدن به هدف است. بر اساس برآوردهای اولیه منابع آگاه، هزینه طراحی و پیاده‌سازی این لایه نظارتی بین 6 تا 10 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.

اسپیس‌ایکس طی پنج سال گذشته تجربه قابل توجهی در پرتاب صدها ماهواره جاسوسی برای نهادهای مختلف کسب کرده و بخشی از این ماهواره‌ها قابلیت استفاده مجدد در پروژه گنبد طلایی را دارند. نکته جالب توجه دیگر در گزارش‌ها، پیشنهاد اسپیس‌ایکس مبنی بر ارائه خدمات خود در قالب یک «سرویس اشتراکی» است. در این مدل تجاری، دولت به جای خرید و مالکیت کامل زیرساخت‌های ماهواره‌ای، هزینه دسترسی به داده‌ها و قابلیت‌های این سامانه را به صورت دوره‌ای پرداخت می‌کند.

به گفته دو منبع آگاه، این رویکرد می‌تواند فرایندهای سنتی و زمان‌بر تامین تجهیزات در پنتاگون را کنار بگذارد و به اجرای سریع‌تر طرح کمک کند. با این حال، نگرانی‌هایی نیز در این زمینه وجود دارد. برخی معتقدند مدل اشتراکی ممکن است کنترل دولت بر توسعه‌های آتی سامانه و مدیریت هزینه‌های بلندمدت آن را کاهش دهد. ژنرال مایکل گتلین از نیروی فضایی ایالات متحده، مسئولیت بررسی این موضوع را بر عهده دارد که آیا اسپیس‌ایکس باید مالکیت و مسئولیت بهره‌برداری از بخش مربوط به خود را حفظ کند یا این مالکیت و عملیات باید به دولت منتقل شود. حضور ژنرال بازنشسته نیروی هوایی، ترنس اوشاگنسی، که اکنون به عنوان مشاور ارشد ایلان ماسک در اسپیس‌ایکس فعالیت می‌کند، در مذاکرات اخیر با مقامات دفاعی نیز قابل توجه بوده است.

اگر قرارداد نهایی با این شرکت‌ها منعقد شود، این پروژه می‌تواند به یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌های شرکت‌های فناوری سیلیکون ولی در به دست آوردن قراردادهای بزرگ دفاعی تبدیل شود. البته نباید فراموش کرد که غول‌های سنتی صنعت دفاعی مانند لاکهید مارتین، نورثروپ گرومن، بوئینگ و RTX نیز همچنان رقبای جدی در این عرصه به شمار می‌روند و حضوری فعال در این رقابت دارند.

مقامات آمریکایی اعلام کرده‌اند که بیش از 180 شرکت برای مشارکت در بخش‌های مختلف پروژه گنبد طلایی ابراز علاقه کرده‌اند. اهمیت این طرح به حدی است که توسط شورای امنیت ملی کاخ سفید نیز مورد بررسی قرار گرفته و استیو فاینبرگ، معاون وزیر دفاع، یکی از چهره‌های کلیدی در فرایند تصمیم‌گیری نهایی خواهد بود. هزینه کلی اجرای پروژه گنبد طلایی بسیار هنگفت برآورد می‌شود و احتمالا به صدها میلیارد دلار خواهد رسید. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده توسط پنتاگون، انتظار می‌رود مراحل اولیه پیاده‌سازی این سامانه از سال 2026 آغاز شود و فرایند توسعه و تکمیل آن تا پس از سال 2030 ادامه یابد.