مدارگرد ناسا نقشه‌ی طیف‌سنجی ۵.۶ گیگاپیکسلی از مریخ تهیه کرد
نقشه‌ی رنگین‌کمانی تازه‌ای که به‌صورت یک مجموعه در مدت شش ماه توسط ناسا منتشر می‌شود، با پوشش طیف‌سنجی تقریبا سراسر سیاره‌ی مریخ ده‌ها ماده‌ی معدنی موجود در سطح آن را نشان می‌دهد.
دانشمندان به‌لطف یک نقشه‌ی رنگارنگ ۵.۶ گیگاپیکسلی در آستانه‌ی داشتن نگاه جدیدی به سیاره‌ی سرخ هستند. این نقشه با پوشش ۸۶ درصد از سطح مریخ، توزیع ده‌ها ماده‌ی معدنی کلیدی را نشان می‌دهد. با نگاهی به توزیع مواد معدنی، محققان می‌توانند گذشته‌ی آبی مریخ را بهتر درک کنند و همچنین اولویت‌بندی کنند که کدام مناطق نیاز به مطالعه‌ی عمیق‌تری دارند.
نخستین بخش از این نقشه توسط سیستم داده‌های سیاره‌ای ناسا منتشر شده است. طی شش ماه آینده، موارد بیشتری منتشر خواهد شد و یکی از جامع‌ترین بررسی‌های سطح مریخ را که تاکنون انجام شده است، تکمیل خواهد کرد.
«مدارگرد شناسایی مریخ» (Mars Reconnaissance Orbiter) یا «ام‌آراو» (MRO) ناسا ۱۶ سال است که با «طیف‌سنج تصویربرداری شناسایی فشرده‌ی مریخ» (CRISM) مواد معدنی سیاره‌ی سرخ را نقشه‌برداری می‌کند. این مدارگرد در ۱۲ آگوست ۲۰۰۵ (۲۱ مرداد ۱۳۸۴) پرتاب شد و ۱۰ مارس ۲۰۰۶ (۱۹ اسفند ۱۳۸۴) به مریخ رسید.
تیم کریسم با استفاده از آشکارسازهایی که طول موج‌های مرئی و فروسرخ را می‌بینند، قبلا نقشه‌های معدنی با وضوح بالا تولید کرده‌اند که شرایط شکل‌گیری پوسته‌ی مریخ و مکان و شیوه‌ی تغییر آن توسط آب را ارائه می‌دهد.
این نقشه‌ها برای کمک به دانشمندان در زمینه‌ی درک چگونگی شکل‌دهی دریاچه‌ها، رودها و آب‌های زیرزمینی سیاره در میلیاردها سال پیش بسیار مهم بوده‌اند. ناسا همچنین از نقشه‌های کریسم به‌منظور انتخاب مکان‌های فرود برای فضاپیماهای دیگر استفاده کرده است. از جمله دهانه‌ی «جزرو» (Jezero) که برای فرود و کاوش مریخ‌نورد «پشتکار» (Perseverance) انتخاب شد.
این نقشه‌ی تقریبا سراسری توسط مدارگرد شناسایی مریخ ناسا با استفاده از ابزار علمی کریسم گرفته شده است. مربع زرد نشان‌دهنده‌ی منطقه‌ی گوداله‌ی نیلی مریخ است که در تصویر قبلی شش‌نمای آن دیده می‌شوند.
Credit: NASA/JPL-Caltech/JHU-APL
نخستین قطعه از این نقشه‌ی تازه شامل ۵۱۰۰۰ تصویر است که هر کدام نشان‌دهنده یک نوار به طول ۵۴۰ کیلومتر و عرض ۱۰ کیلومتر هستند و هنگام عبور مدارگرد شناسایی مریخ از بالای منطقه گرفته شده‌اند. وضوح این تصویر کمتر از نقشه‌های CRISM است که از مشاهدات هدفمند تهیه شده‌اند، زیرا این تصاویر با نگاه مستقیم ابزار به پایین به‌دست آمده‌اند، یک استراتژی تصویربرداری متفاوت که برای پوشش بیشتر بخش‌های سیاره طراحی شده است.
CRISM اما برای ثبت داده‌های خود از دو طیف‌سنج استفاده کرد که یکی از آن‌ها با همراهی سه خنک‌کننده طراحی شده بود تا دمای آن را پایین نگه دارند و بتواند بلندترین طول موج‌های نور فروسرخ خورشیدی بازتاب‌یافته را با وضوح بیشتری تشخیص دهد.
آخرین مورد از این خنک‌کننده‌ها که به‌صورت متوالی مورد استفاده قرار گرفتند، چرخه‌ی عمر خود را در سال ۲۰۱۷ تکمیل کردند و بنابراین قابلیت‌های دستگاه برای مشاهده‌ی طول موج‌های مرئی محدود شد. بدین ترتیب این آخرین نقشه‌ی CRISM خواهد بود که دامنه‌ی طول موج کامل ابزار علمی را پوشش می‌دهد. این ابزار اکنون در حالت آماده به کار است و ممکن است پیش از توقف فعالیت، چند بار دیگر در ماه‌های آینده داده‌ها را ثبت کند.
آخرین نقشه در طول سال منتشر خواهد شد که طول موج‌های مرئی را پوشش می دهد و فقط بر روی مواد معدنی آهن‌دار تمرکز می‌کند. این وضوح فضایی، دو برابر آخرین نقشه خواهد بود. «ریچارد زورک» (Richard Zurek) دانشمند پروژه‌ی این مأموریت از آزمایشگاه پیشرانش جت (JPL) ناسا گفت: «تحقیق کریسم یکی از جواهرات تاج مأموریت مدارگرد شناسایی مریخ ناسا بوده است. تحلیل‌های مبتنی بر این نقشه‌های نهایی، بینش تازه‌ای از تاریخچه‌ی مریخ برای سال‌های آینده ارائه خواهند کرد.»
سرپرستی مدارگرد شناسایی مریخ را آزمایشگاه پیشرانش جت به‌عنوان تحت نظر مؤسسه‌ی فناوری کالیفرنیا برعهده دارد و مدیریت ابزار علمی CRISM هم توسط آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جان هاپکینز صورت می‌گیرد.
عکس کاور: شش نما از گوداله‌ی نیلی مریخ توسط ابزار کریسم مدارگرد شناسایی مریخ
Credit: NASA/JPL-Caltech/JHU-APL
منبع: SciTechDaily
