تلسکوپ فضایی SPHEREx ناسا بیگ بنگ را مطالعه خواهد کرد
ناسا که برای پرتاب تلسکوپ فضایی جیمز وب در سال جاری میلادی آماده می‌شود، طرح تلسکوپ فضایی دیگری را با نام SPHEREx تأیید کرد که در طیف نزدیک فروسرخ و در جست‌وجوی مهبانگ فعالیت خواهد کرد.
ناسا نقطه عطف مهمی را در مسیر توسعه‌ی تلسکوپ فضایی «اسفرکس» (SPHEREx) پشت سر گذاشت. به گفته‌ی ناسا این تلسکوپ که برای هدف ارزشمند مطالعه‌ی نظریه‌ی مهبانگ (انفجار بزرگ) و بررسی منشأ کهکشان‌ها طراحی شده، وارد فاز C شده است و این یعنی ناسا طرح‌های اولیه‌ی این رصدخانه را تأیید کرده و می‌تواند مرحله‌ی نهایی طراحی و ساخت سخت‌افزار و نرم‌افزار آن را آغاز کند.
SPHEREx تقریبا به اندازه‌ی یک خودروی ساب‌کامپکت (حدود ۱٫۲ تن) خواهد بود و از ابزاری استفاده می‌کند که نور نزدیک فروسرخ را به رنگ‌های اصلی آن تجزیه می‌کند. داده‌های این تلسکوپ می‌توانند مشخص کنند که ستارگان و اجرام سماوی دیگر از چه چیزی ساخته شده‌اند. علاوه بر این به دانشمندان کمک می‌کنند تا فاصله‌ی آن‌ها را از زمین تخمین بزنند. هدف کلی این است که یک نقشه‌ی طیف‌سنجی سه بعدی کامل آسمان در نور نزدیک فروسرخ تهیه شود.
در نتیجه می‌توان به دنبال شواهدی از پدیده‌ای به نام تورم گشت که باید پس از مهبانگ (Big Bang) در کمتر از یک میلیاردم میلیاردم ثانیه (۱۰ به توان منفی ۱۸ ثانیه) رخ داده باشد. یکی از نشانه‌های این موضوع می‌تواند شیوه‌ی قرارگیری کهکشان‌ها در جهان باشد و SPHEREx به دانشمندان کمک می‌کند تا آن‌ها را به صورت سه‌بعدی نسبت به یکدیگر ترسیم کنند. سپس این نقشه‌ها برای الگوهایی که به طور بالقوه ناشی از تورم هستند، بررسی می‌شوند. هم‌زمان، این ابزار به کشف چگونگی شکل‌گیری ستاره‌ها در نخستین کهکشان‌ها کمک می‌کند.
نمای سه‌بعدی تلسکوپ فضایی SPHEREx ناسا
Credit: NASA JPL
این تلسکوپ فضایی همچنین ستاره‌های موجود در کهکشان ما را برای یافتن یخ آب و مولکول‌های آلی منجمد که عناصر سازنده حیات روی زمین هستند، رصد خواهد کرد. ایده این است که یخ آب به دانه‌های گردوغبار در ابرهای گازی اطراف کهکشان‌ها متصل است. ستارگان درون آن ابرها تشکیل می‌شوند و سپس سیارات از مواد باقی‌مانده‌ی اطراف آن‌ها شکل می‌گیرند. ناسا در این زمینه نوشت: «یخ‌های موجود در این قرص‌ها می‌توانند سیاره‌ها را با آب و دیگر مولکول‌های آلی تغذیه کنند. در واقع، منشأ آب اقیانوس‌های زمین به احتمال زیاد، یخ میان‌ستاره‌ای بوده است.»
پیش از فاز C ساخت تلسکوپ، تیم SPHEREx باید بررسی اولیه‌ی طراحی را انجام می‌داد و به ناسا ثابت می‌کرد که واقعا می‌تواند آن را بسازد. قبل از ورود به فاز بعدی، که آماده‌سازی و آزمایش خواهد بود، تیم اسفرکس ۲۹ ماه برای نهایی کردن طراحی و اجزای ساخت صرف خواهد کرد. اگر مشکل خاصی پیش نیاید، مانند همه‌گیری کرونا که پرتاب تلسکوپ جیمز وب را به تأخیر انداخت، پنجره‌ی پرتاب SPHEREx بین ژوئن ۲۰۲۴ (خرداد ۱۴۰۳) تا آوریل ۲۰۲۵ (فروردین ۱۴۰۴) برنامه‌ریزی شده است.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از نمای بُرشی تلسکوپ فضایی اسفرکس ناسا
Credit: NASA JPL/Public Domain
منبع: Engadget
