همه چیز درباره‌ی گفتار درمانی در کودکان
گفتار درمانی نوعی از درمان است که برای کودکان دارای اختلال‌های گفتاری یا زبانی استفاده می‌شود. اختلال‌های گفتاری و زبانی به صورت کلی به تمام مشکلاتی گفته می‌شود که در ارتباط با نحوه و چگونگی بیان کلمات و همچنین تن صدا در زمان گفت‌وگو پیش می‌آید. البته اختلال‌های که در بلع و تغذیه در بعضی از کودکان دیده می‌شود هم می‌تواند باعث ایجاد اختلال‌های گفتاری شود که در ادامه درباره‌ی آن صحبت خواهیم کرد.
این اختلال در کودکی کاملا قابل تشخیص است و با کمک یک گفتار درمانگر به راحتی برطرف می‌شود. امروز در دیجی‌کالا مگ قصد داریم که درباره‌ی اختلال‌های گفتاری و روش درمان آن صحبت کنیم.
آشنایی با اختلال‌های گفتاری
اختلال در گفتار، مشکلی است که در زمان صحبت کردن پیش می‌آید. این اختلال‌های در سه دسته‌ی کلی تقسیم بندی می‌شوند که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
- اختلال‌های مفصلی: اگر کودک برای ایجاد صدا در هجاها مشکل داشته باشد یا کلمات را اشتباه و غیر قابل فهم تلفظ کند، دچار اختلال مفصلی است.
- اختلال‌هایی با ریشه در روان: این دسته شامل مشکلاتی مانند لکنت زبان است که به واسطه‌ی آن جریان مکالمه بدون دلیل خاصی متوقف می‌شود یا به شکلی غیر معمول پیش می‌رود. تکرار کلمات در حین صحبت، طولانی تلفظ کردن صداها و قطع شدن هجاها از این دسته است.
- تشدید صدا یا ایجاد اختلال در صدا: مشکلاتی که در تن صدا یا کیفیت صدای صحبت کردن پیش می‌آید و باعث نامفهوم بودن کلمات می‌شود در این دسته از اختلال‌های قرار می‌گیرد. این اختلال در زمان صحبت کردن برای بعضی از کودکان با درد و ناراحتی همراه است.
آشنایی با اختلال‌های زبانی
اگر کودکی برای کنار هم قرار دادن کلمات در هنگام صحبت کردن و یا درک کلمات با مشکل روبه‌رو باشد، دچار اختلال زبانی است. این اختلال‌های می‌تواند شناختی یا دریافتی باشد و به سه دسته‌ی کلی تقسیم می‌شود.
- اختلال‌های دریافتی مشکلاتی در درک یا پردازش معنای کلمات ایجاد می‌کنند.
- اختلال‌های بیانی مشکلی است که برای در کنار هم قرار دادن واژگان و کلمات ایجاد می‌شود و از برقراری ارتباط کلامی معنی‌دار کودک با دیگران جلوگیری می‌کند.
- اختلال‌های شناختی – ارتباطی به مشکلاتی در مهارت‌های ارتباطی گفته می‌شود. این مشکلات شامل حافظه، توجه، ادراک، سازماندهی و تنظیم کلمات و همچنین حل مشکلات پیش آمده در زمان صحبت کردن است.
آشنایی با اختلال در بلع
این دسته از اختلال‌ها در نحوه‌ی خوردن و آشامیدن فرد ایجاد مشکل می‌کند. این اختلال ممکن است به شکل مشکل جویدن یا بلعیدن غذا، سرفه کردن، قوز کردن در هنگام غذا خوردن و امتناع از غذا خوردن دیده شود.
گفتار درمانگر کیست؟
آسیب‌شناسان گفتار زبان، که معمولا با نام درمانگر شناخته می‌شوند، تحت آموزش‌هایی در خصوص مطالعات ارتباطات انسانی، رشد و اختلال‌ها قرار گرفته‌اند. گفتار درمانگرها مهارت‌های گفتاری، زبانی، شناختی- ارتباطی و بلع را ارزیابی می‌کنند و پس از شناسایی مشکل، بهترین راه درمان را به مراجع معرفی می‌کنند.
گفتار درمانگر چه کارهایی انجام می‌دهد؟
در طول دوره‌ی گفتار درمانی، درمانگر به کودک برای غلبه بر مشکلات گفتاری‌اش کمک می‌کند. با تشخیص گفتار درمانگر دوره‌ی گفتار درمانی به صورت خصوصی، در یک گروه کوچک از کودکان و یا در یک کلاس گفتار درمانی انجام می‌شود.
درمانگر در طول دوره‌ی گفتار درمانی، از استراتژی‌های مختلفی استفاده می‌کند که در ادامه بعضی از آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
فعالیت‌های مداخله‌ی زبان
گفتار درمانگر در بازی و گفتگو با کودک از تصویرها، کتاب‌ها، اشیا و یا فعالیت‌های مختلف و مداوم برا ی تحریک کودک به صحبت کردن و تکمیل رشد زبانی او کمک می‌گیرد. او ممکن است واژه‌ها یا دستور زبان صحیح را برای کودک مدل‌سازی کند و از تمرین‌های تکراری برای ایجاد مهارت‌های زبانی استفاده کند.
فن بیان درمانی
فن بیان یا توانایی تولید صدا به تمرین‌هایی گفته می‌شود که شکل صحیح کلمات و جملات را برای کودک مدل‌سازی کرده و به شکل یک بازی به کودک ارائه می‌شود. درمانگر متناسب با سن کودک و درجه‌ی نیاز او به درمان، سطح بازی را مشخص می‌کند. گفتار درمانگر به کودک نشان می‌دهد که چطور می‌تواند بعضی از صداها را ایجاد کند، مثلا نحوه‌ی گفتن حرف «ر» را با او تمرین می‌کند. همچنین او به کودک کمک می‌کند که با محل صحیح قرار گرفتن زبان برای بیان صداها و کلمه‌ها آشنا شود.
درمان خوراکی حرکتی برای حل مشکل تغذیه و بلع
در این روش ممکن است گفتار درمانگر از تمرین‌های متنوعی استفاده کند. این تمرین‌ها با هدف تقویت عضلات دهان برای خوردن و آشامیدن انجام می‌شود که می‌تواند یک ماساژ صورت ساده باشد یا تمرین‌های مختلف زبان، لب و فک. همچنین ممکن است درمانگر اطلاعاتی در خصوص بافت غذا و دمای آن به کودک بدهد. این کار به افزایش آگاهی کودک از دهان است و به او کمک می‌کند تا تسلط بهتری بر خوردن و آشامیدن داشته باشد.
چرا بعضی از کودکان به گفتار درمانی نیاز دارند؟
دلیل‌های فراوان و مختلفی وجود دارد که مشخص می‌کند یک کودک به گفتار درمانی نیاز دارد. بعضی از مهم‌ترین دلیل‌ها را در زیر می‌بینید.
- اختلال‌های شنوایی
- تاخیرهای شناختی (فکری) و رشدی
- عضلات ضعیف دهان
- گرفتگی صدا
- شکاف لب یا شکاف کام
- اوتیسم
- مشکلات برنامه‌ریزی حرکتی
- مشکلات بیان
- اختلال‌های مربوط به روان
- اختلال‌های تنفسی
- اختلال‌های تغذیه و بلغ
- آسیب تروماتیک مغز
اگر کودکی نیاز به گفتار درمانی دارد باید خیلی سریع درمان را شروع کنید. نتیجه‌ی درمان در کودکان زیر ۵ سال بسیار بهتر از کودکان بالای ۵ سال است. البته این به آن معنی نیست که بچه‌های بزرگ‌تر قابل درمان نیستند یا فرآیند درمان در آن‌ها تاثیرگذار نیست؛ فقط به این معنی است که زمان بیشتری برای درمان نیاز دارند زیرا الگوهای رفتاری که در آن‌ها شکل گرفته باید تغییر کند.
والدین چطور می‌توانند به درمان کودک کمک کنند؟
والدین اصلی‌ترین نقش را در فرآیند درمان دارند و تاثیر مستقیمی بر افزایش یا کاهش سرعت پیشرفت در درمان دارند.
به عنوان پدر و مادر از درمانگر بپرسید برای تسریع روند درمان چه کارهایی می‌توانید انجام دهید. ممکن است درمانگر به شما پیشنهاد دهد که در انجام کارهای خانه از کودک خود کمک بگیرید تا بتواند مهارت‌های جدیدی را یاد گرفته و سریع‌تر در آن‌ها پیشرفت کند.
سخن آخر
غلبه بر اختلال گفتاری یا زبانی نیازمند زمان و تلاش مداوم است. بنابراین مهم است که والدین در کنار گفتار درمانگر و کودک خود تلاش کنند تا به نتیجه‌ی مطلوب برسند.
از اینکه کودک شما نیاز به گفتار درمانگر دارد هراسی نداشته باشید، با مراجعه‌ی به موقع به درمانگر می‌توانید اختلال را به صورت کامل از بین برده و کودک عزیزتان را درمان کنید.
منبع: kidshealth
