۲۴ علت شایع درد معده که باید بشناسید
معده درد یکی از مشکلاتی است که تقریباً همه‌ی افراد آن را تجربه می‌کنند. عوامل زیادی در بروز این مشکل گوارشی نقش دارند. گاهی اوقات، معده درد از رژیم غذایی ناشی می‌شود. اما اگر درد با علائم دیگری همراه باشد یا علیرغم تغییر رژیم غذایی برطرف نشد، ممکن است از ابتلا به یک بیماری خاص خبر دهد. معمولا معده درد جدی نیست و بعد از چند ساعت یا چند روز به‌طور خودبه‌خود برطرف می‌شود. با این حال، اگر یک بیماری زمینه‌ای باعث ایجاد آن شده باشد، تا زمانی که بیماری درمان نشود، ممکن است معده درد ادامه یابد. اگر شما هم جزء افرادی هستید که از معده درد رنج می‌برند، توصیه می‌کنیم که این مطلب از دیجی‌کالا مگ را از دست ندهید. در این مقاله، شما را با ۲۴ مورد از شایع‌ترین علت های درد معده آشنا خواهیم کرد.
۲۴ علت درد معده
دلایل معده درد
مهم‌ترین علت هایی که به بروز درد معده منجر می‌شوند، عبارتند از:
مواد غذایی زیر می‌توانند علت درد معده باشند
به دلایل مختلف، غذایی که برای خوردن انتخاب می‌کنید می‌تواند باعث معده درد شود:
۱. مسمومیت غذایی
باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌های موجود در غذا باعث بروز این بیماری می‌شوند. درد معده یکی از علائم مهم مسومیت غذایی است. از سایر علائم می‌توان به اسهال، حالت تهوع، استفراغ، کمبود انرژی و افزایش درجه حرارت بدن اشاره کرد.
معمولاً این مشکل به‌طور خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کند. اما اگر بدنتان دچار کم‌آبی شده است، در استفراغ یا مدفوع خود خون مشاهده می‌کنید یا شدت اسهال زیاد است یا بیش از سه روز طول کشیده است، باید به پزشک مراجعه کنید.
۲. غذاهای اسیدی
غذاهای اسیدی مثل آبمیوه‌ها و گوجه‌فرنگی می‌توانند معده را تحریک کنند. جایگزین کردن آبمیوه‌ها با آب یا چای به کاهش درد معده کمک می‌کند.
۳. غذاهای نفاخ
نفخ و افزایش تولید گاز در دستگاه گوارش، معده را تحت تأثیر قرار می‌دهند. نوشیدنی‌های شیرین و بعضی از غذاها مانند پیاز، حبوبات و کلم از خوراکی‌هایی هستند که می‌توانند تولید گاز را افزایش دهند. جویدن آدامس یا غذا خوردن با دهان باز هم باعث بلعیدن هوا و بروز نفخ می‌شود.
۴. غذاهای پرادویه
فلفل چیلی که برای طعم‌دهی به غذاها استفاده می‌شود، حاوی ماده‌ای به نام کپسایسین (Capsaicin) است. این ماده‌ی شیمیایی باعث احساس گرما و سوزش می‌شود و ممکن است قسمت‌های حساس بدن از جمله معده را تحریک کند.
۵. سوء هاضمه
ممکن است بعد از نوشیدن یا خوردن مواد غذایی دچار سوء هاضمه شوید. سوء هاضمه علاوه بر معده درد، نفخ هم ایجاد می‌کند. گاهی اوقات، اسید معده که در هضم غذاها نقش دارد، دیواره‌ی پوششی معده را تحریک کرده و باعث سوء هاضمه می‌شود. غذاهای پرچرب، کافئین و نوشیدنی‌های شیرین یا الکلی سوء هاضمه را بدتر می‌کنند. اگر پرهیز از مصرف بعضی غذاها و نوشیدنی‌ها در رفع این مشکل گوارشی مؤثر نبود، می‌توان از داروهای بدون نسخه که به عنوان آنتی اسید (ضداسید) شناخته می‌شوند، استفاده کرد.
۶. کافئین
کافئین، ماده‌ی محرکی است که در چای و قهوه یافت می‌شود. این ماده می‌تواند معده را تحریک و برای بعضی افراد مشکلات گوارشی ایجاد کند. اگر به مصرف چای و قهوه علاقه‌مند هستید، می‌توانید از چای و قهوه‌ی بدون کافئین استفاده کنید.
۷. الکل
نوشیدنی‌های الکلی باعث نفخ می‌شوند. این دسته از نوشیدنی‌ها علائم سوزش سر دل را هم تشدید می‌کنند.
۸. زیاده‌روی در مصرف غذا
پر کردن بیش از حد معده با غذا برای سلامتی خوب نیست. درد معده بعد از غذا خوردن ممکن است نشانه‌ی مصرف بیش از حد غذا باشد.
۹. عدم تحمل لاکتوز
لاکتوز، قند موجود در شیر و سایر محصولات لبنی است. اگر در بدن به اندازه‌ی کافی آنزیم «لاکتاز» وجود نداشته باشد، دستگاه‌ی گوارش در تجزیه‌ی این قند دچار مشکل می‌شود. عدم تحمل لاکتوز با علائمی مثل اسهال، تولید گاز در دستگاه‌ی گوارش، نفخ و درد شکم مشخص می‌شود.
عدم تحمل لاکتوز هیچ درمانی ندارد. اما شما می‌توانید با مصرف لبنیات بدون لاکتوز یا استفاده از قرص‌هایی که به هضم لاکتوز کمک می‌کنند و بدون نسخه قابل تهیه هستند، علائم آن را کنترل کنید. بعضی افراد فقط هنگام مصرف شیر دچار مشکلات گوارشی می‌شوند و می‌توانند به‌راحتی از سایر محصولات لبنی از جمله ماست استفاده کنند.
۱۰. آلرژی غذایی
این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که بدن یک غذای خاص را با یک عامل مضر یا بیماری‌زا اشتباه می‌گیرد و سعی می‌کند در برابر آن از شما دفاع کند. آلرژی غذایی علاوه بر معده درد، می‌تواند علائم دیگری مانند سوزن سوزن شدن و تورم دهان و گلو را هم ایجاد کند.
در موارد شدید، اگر آلرژی بلافاصله با دارویی به نام «اپی نفرین» درمان نشود، به شوک و حتی مرگ منجر می‌شود. صدف، بادام‌زمینی و سایر مغزهای خوراکی، ماهی، تخم‌مرغ و شیر از رایج‌ترین غذاهایی هستند که بعضی افراد به آن‌ها حساسیت دارند.
بیماری‌ها یکی دیگر از علت های درد معده هستند
در ادامه، به بعضی از بیماری‌ها که می‌توانند باعث معده درد شوند، می‌پردازیم:
۱۱. گاستریت
مایعی که به هضم غذا کمک می‌کند، حاوی مقدار زیادی اسید است. گاهی اوقات، این شیره‌های گوارشی از سد محافظ معده عبور و پوشش آن را تحریک می‌کنند که به این وضعیت گاستریت (التهاب و ورم معده) می‌گویند. گاستریت باعث درد معده، استفراغ و سوء هاضمه می‌شود.
این بیماری می‌تواند به دلیل وجود باکتری، استفاده‌ی مداوم از داروهای مسکن مانند ایبوپروفن، نوشیدن الکل یا استرس ایجاد شود. معمولاً برای درمان ورم معده می‌توانید از داروهای آنتی اسید بدون نسخه یا داروهای تجویز شده توسط پزشک درمان کنید. در هر صورت باید حتماً به پزشک مراجعه کنید. چون ممکن است گاستریت به خونریزی یا زخم معده منجر شود.
۱۲. بیماری التهابی روده
بیماری التهابی روده (IBD)، از دو بیماری به نام‌های کولیت اولسراتیو (UC) و بیماری کرون تشکیل شده است. در هر دو حالت، به نظر می‌رسد که سیستم ایمنی بدن بیش از حد فعال شده و روده را ملتهب می‌کند.
اگرچه IBD مستقیماً روی معده‌ی شما تأثیر نمی‌گذارد، اما درد شکم و حالت تهوع از علائم شایع آن محسوب می‌شوند. اسهال، درد مفاصل، تب و بثورات پوستی هم از سایر علائمی هستند که ممکن است در صورت ابتلا به IBD ایجاد شوند. پزشک با تجویز دارو و اصلاح سبک زندگی علائم بیماری التهابی روده را کنترل می‌کند.
۱۳. زخم‌های گوارشی
این زخم‌ها، زخم‌های بازی هستند که روی دیواره‌ی پوششی معده یا قسمت بالایی روده‌ی کوچک ایجاد می‌شوند. باکتری‌ها، شایع‌ترین علت ایجاد زخم‌های گوارشی محسوب می‌شوند. اما استفاده‌ی طولانی‌مدت از آسپرین، ایبوپروفن و سایر داروهای مسکن هم می‌تواند در بروز آن‌ها نقش داشته باشد. افرادی که سیگار می‌کشند یا از نوشیدنی‌های الکلی استفاده می‌کنند، بیش از دیگران به این زخم‌ها مبتلا می‌شوند. معمولاً زخم‌های گوارشی بسته به علت بروز آن‌ها، با آنتی بیوتیک‌ها و داروهایی که تولید اسید معده را کاهش می‌دهند، درمان می‌شوند.
۱۴. سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر
این بیماری شایع روی روده‌ی بزرگ (که کولون هم نامیده می‌شود) تأثیر می‌گذارد. سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر (IBS) باعث معده درد و نفخ می‌شود. مبتلایان به این بیماری ممکن است به‌طور متناوب به اسهال و یبوست مبتلا شوند. این علائم می‌تواند برای روزها، هفته‌ها یا ماه‌ها ادامه داشته باشد و همیشه بعد از غذا خوردن رخ ندهد.
علت بروز سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر مشخص نیست. اما به نظر می‌رسد که رژیم غذایی، استرس، هورمون‌ها و عفونت همگی می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند. پزشک سعی می‌کند که از طریق تغییر رژیم غذایی، اصلاح سبک زندگی یا تجویز دارو به کنترل علائم این بیماری کمک کند. آهسته غذا خوردن، حذف الکل و نوشیدنی‌های شیرین، اجتناب از مصرف غذاهای پرچرب و فرآوری شده و ورزش در کنترل علائم IBS مؤثر هستند.
۱۵. سنگ‌های صفراوی
این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که سنگ‌های صفراوی لوله‌ها یا مجاری بین کبد، پانکراس (لوزالمعده)، کیسه صفرا و روده‌ی کوچک را مسدود می‌کنند. سنگ‌های صفراوی، سنگ‌های کوچکی هستند که از شیره‌های گوارشی که به هضم غذا کمک می‌کنند، ساخته می‌شوند.
درد شکم، شایع‌ترین علامت سنگ کیسه صفرا است. اگر درد شدید باشد یا برای بیش از چند ساعت طول بکشد، باید به پزشک مراجعه کنید. حالت تهوع، استفراغ، تب، ادرار به رنگ چای و مدفوع روشن از سایر علائمی هستند که ممکن است در صورت ابتلا به این بیماری مشاهده کنید. غالباً سنگ‌ها خودبه‌خود حرکت می‌کنند. اما اگر این کار را انجام ندهند، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشید.
۱۶. سوزش سر دل
به سوزش سر دل در اصطلاح پزشکی «رفلاکس معده به مری» یا «رفلاکس اسید» گفته می‌شود. این بیماری در اثر بالا آمدن اسید معده و ورود آن به مری ایجاد می‌شود. مبتلایان به رفلاکس اسید در قفسه‌ی سینه، گلو و معده احساس سوزش دارند. حذف الکل، غذاهای تند و در صورت لزوم کاهش وزن به کنترل علائم سوزش سر دل کمک می‌کند.
۱۷. گاستروانتریت
این بیماری که به عنوان «آنفولانزای معده» هم شناخته می‌شود، یک عفونت ویروسی است که با اسهال آبکی، معده درد، حالت تهوع و استفراغ همراه است. ویروسی که باعث گاستروانتریت می‌شود با ویروس آنفولانزای فصلی تفاوت دارد.
این بیماری با مصرف غذای آلوده ایجاد می‌شود یا از فردی که به آن مبتلا است به دیگران منتقل می‌شود. هیچ درمانی برای آنفولانزای معده وجود ندارد، اما معمولاً خودبه‌خود از بین می‌رود. در صورت بروز مشکلاتی مثل تب، استفراغ، کم‌آبی بدن یا مشاهده‌ی خون در مدفوع و استفراغ باید به پزشک مراجعه کنید.
۱۸. بیماری سلیاک
بیماری سلیاک، یک اختلال در دستگاه گوارش است که به دلیل حساسیت به گلوتن موجود در چاودار، جو و گندم ایجاد می‌شود. درد معده، یبوست، اسهال و نفخ از شایع‌ترین علائم این بیماری هستند. برای درمان بیماری سلیاک باید گلوتن از رژیم غذایی حذف شود.
۱۹. پانکراتیت
پانکراس، اندامی است که به بدن در هضم غذا و کنترل قند خون کمک می‌کند. به التهاب این اندام پانکراتیت می‌گویند. در صورت ابتلا به پانکراتیت، در قسمت بالای شکم احساس درد می‌کنید که این درد پس از خوردن غذا بدتر می‌شود. احتمال دارد مشکلات دیگری مانند حالت تهوع و استفراغ را هم تجربه کنید.
موارد خفیف بیماری ممکن است خودبه‌خود از بین بروند. اما پانکراتیت شدید می‌تواند خطرناک باشد. پزشک داروهای ضددرد تجویز می‌کند و از شما می‌خواهد که یک یا دو روز غذا نخورید. اگر بیماری برطرف نشد، باید در بیمارستان بستری شوید.
۲۰. پرکاری تیروئید
غده‌ی تیروئید هورمون‌هایی تولید می‌کند که عملکردهای بدن را تنظیم می‌کنند. پرکاری تیروئید استخوان‌ها، عضلات و قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهد. یکی از علائم پرکاری تیروئید، معده درد و اسهال است. علائم دیگر شامل مشکلات خواب، کاهش وزن و تپش قلب می‌شوند.
سایر علت های درد معده
سایر عواملی که می‌توانند در بروز معده درد نقش داشته باشند، عبارتند از:
۲۱. استرس
استرس از طریق منقبض کردن عضلات باعث بروز درد یا ناراحتی در معده می‌شود. تنفس آهسته و عمیق قبل از غذا خوردن می‌تواند عضلات را شل کند. آرام غذا خوردن هم از بروز درد معده پیشگیری می‌کند.
۲۲. اضافه وزن
اضافه وزن یا چاقی احتمال ابتلا به بیماری‌های گوارشی مانند سوزش سر دل را افزایش می‌دهد. در افراد چاق، کاهش وزن می‌تواند به جلوگیری از آسیب معده بعد از غذا خوردن کمک کند.
۲۳. یبوست
یبوست با سفت بودن مدفوع، معده درد و نفخ همراه است. ورزش کردن، نوشیدن آب فراوان و مصرف غذاهایی که فیبر زیادی دارند مانند آلو و غلات کامل به درمان یبوست کمک می‌کند. اما اگر همیشه دفعات اجابت مزاج شما کمتر از سه بار در هفته است، برای دفع باید زور بزنید و مدفوع شما گلوله مانند و سفت است، ممکن است به یک بیماری جدی‌تر مبتلا شده باشید. در صورت مشاهده‌ی هر یک از این علائم به پزشک مراجعه کنید.
۲۴. مصرف داروهای کاهنده‌ی فشار خون
داروهایی که برای درمان فشار خون بالا تجویز می‌شوند، می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند که شامل درد معده و یبوست می‌شود. اگر بعد از مصرف این داروها به عوارض جانبی ناشی از آن‌ها مبتلا شدید، با پزشک درباره‌ی تغییر نوع دارو مشورت کنید.
زمان مراجعه به پزشک
اگر هر کدام از علت های درد معده را که در اینجا ذکر شد مشاهده کردید، برای مشخص شدن علت بروز آن با پزشک مشورت کنید. چنانچه درد معده برای مدت طولانی ادامه پیدا کرد و تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی مؤثر نبود، توصیه می‌شود که به پزشک مراجعه کنید.
کلام پایانی
دلایل معده درد بسیار متنوع است. از زیاده‌روی در مصرف غذا گرفته تا بیماری‌هایی مانند سلیاک و کولیت اولسراتیو همگی می‌توانند در بروز این مشکل شایع گوارشی نقش داشته باشند. پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و سالم که حاوی میوه‌ها و سبزیجات تازه باشد، در حفظ سلامت معده مؤثر است. نخوردن غذاهای تند یا چرب و کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین یا حاوی کافئین هم کمک‌کننده است. اگر یک بیماری خاص باعث بروز معده درد شده باشد، باید حتماً برای دریافت درمان مناسب به پزشک مراجعه شود.
منابع: webmd, medicalnewstoday
