افکار خودکشی از کجا می‌آیند و چه اقداماتی برای مقابله با آن‌ها باید انجام داد؟
افکار خودکشی به تفکر در مورد خودکشی یا برنامه‌ریزی برای انجام آن اشاره دارد. این نوع افکار می‌توانند از تدوین یک طرح دقیق برای اقدام به خودکشی تا یک بررسی زودگذر، متفاوت باشد. ضمناً این افکار شامل اقدام نهایی و عملی برای خودکشی نمی‌شوند.
بسیاری از افراد در زندگی خود افکار خودکشی را تجربه می‌کنند، به ویژه در مواقع مواجهه با استرس یا هنگامی که با مشکلات شدید روحی یا جسمی روبرو می‌شوند.
افکار خودکشی نشان دهنده‌ی وجود یک مشکل اساسی در حوزه سلامت روان است. روان‌درمانی و درمان دارویی در بسیاری از موارد در مورد معالجه‌ی این نوع افکار مؤثر هستند، اما اولین قدم برای معالجه، درخواست کمک از طرف خود فرد است.
اگر یکی از عزیزان یا نزدیکان شما چنین افکاری را تجربه می‌کند یا در مورد خودکشی صحبت می‌کند، اقدام برای کمک و محافظت از او ضروری است.
در ادامه‌ی این مقاله از دیجی‌کالا مگ ما علل بروز، علائم و روش پیشگیری و درمان افکار خودکشی را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهیم. با ما همراه باشید.
علائم
فردی که افکار خودکشی را تجربه می‌کند یا می‌تواند این نوع افکار را تجربه کند معمولاً علائم یا نشانه‌های زیر را از خود بروز می‌دهد:
- احساس گرفتاری یا ناامیدی و ابراز آن
- تجربه کردن غم و درد عاطفی غیر قابل تحمل
- تجربه کردن خیانت، خشونت یا مرگ نزدیکان
- نوسانات خلقی، بین حالت خوشحال و غمگین
- صحبت در مورد انتقام، گناه یا احساس شرم
- تجربه کردن اضطراب و استرس شدید
- تجربه کردن تغییراتی در شخصیت، روال زندگی یا الگوی خواب
- افزایش مصرف مواد مخدر یا الکل
- انجام رفتارهای پرخطر، مانند بی احتیاطی در رانندگی یا مصرف مواد مخدر
- مرتب کردن امور مالی و کارهای ناتمام و واگذار کردن وسایل
- خرید اسلحه یا مواد سمی که می‌توانند به زندگی پایان دهند.
- تجربه کردن افسردگی، حملات هراس یا اختلال در تمرکز
- منزوی کردن خود
- صحبت کردن در مورد سربار بودن برای دیگران
- تجربه‌ی تحریک روانی-حرکتی، مانند تکان دادن ناخودآگاه پا یا پیچاندن دست‌ها
- خداحافظی از دیگران طوری که انگار آخرین بار است.
- از دست دادن علاقه و رغبت نسبت به فعالیت‌های لذت‌بخش قبلی مانند غذا خوردن، ورزش، تعاملات اجتماعی یا رابطه جنسی
- ابراز پشیمانی شدید و انتقاد از خود
- صحبت کردن در مورد خودکشی یا مرگ
- ابراز تأسف از زنده بودن یا اینکه چرا والدینش او را به دنیا آورده‌اند.
تعداد قابل‌توجهی از افرادی که افکار خودکشی دارند، افکار و احساسات خود را مخفی نگه می‌دارند و هیچ نشانه‌ای از درونیات و مشکلات خود نشان نمی‌دهند.
علل بروز
ایده‌ی خودکشی می‌تواند زمانی شکل بگیرد که فرد احساس کند دیگر قادر به کنار آمدن با یک وضعیت طاقت‌فرسا نیست. این مسأله می‌تواند از مشکلات مالی، مرگ یکی از عزیزان، پایان یک رابطه یا ابتلا به یک بیماری صعب‌العلاج ناشی شود.
برخی دیگر از اتفاقات و وقایع متداولی که ممکن است افکار خودکشی را در فرد ایجاد کنند شامل غم و اندوه شدید، سوءاستفاده‌ی جنسی، مشکلات مالی، پشیمانی شدید، طرد شدن و بیکاری است.
عوامل خطرساز زیر می‌تواند احتمال خودکشی را افزایش دهد:
- سابقه‌ی خانوادگی خشونت یا خودکشی
- سابقه‌ی خانوادگی کودک آزاری، بی توجهی یا آسیب روحی
- سابقه‌ی مشکلات سلامت روان
- احساس ناامیدی
- آشنایی قبلی با شخصی که خودکشی کرده است.
- انجام رفتارهای بی پروا یا تکانشی
- احساس گوشه‌نشینی یا تنهایی
- عدم دسترسی به مراقبت‌های مربوط به مسائل بهداشت روان
- از دست دادن کار، دوستان یا یکی از عزیزان
- ابتلا به بیماری‌های جسمی یا روحی شدید
- خرید اسلحه یا سایر مواد سمی
- به دلیل ترس از مورد انگ واقع شدن و خجالت کشیدن به دنبال کمک نبودن
- استرس ناشی از تبعیض و تعصب اجتماعی
- معضلات بزرگ سیاسی اجتماعی، مانند تخریب جوامع و فرهنگ‌ها
- سابقه‌ی اقدام به خودکشی
- تجربه‌ی زورگویی یا آسیب روحی
- قرار گرفتن در معرض محتوای تصویری یا احساسی از خودکشی
- قرار گرفتن در معرض خودکشی دیگران
- تجربه‌ی مشکلات حقوقی یا بدهی
- مصرف مواد مخدر یا الکل
اختلالات و بیماری‌های روحی که محققان آن‌ها را با خطر بیشتر شکل‌گیری افکار خودکشی مرتبط دانسته‌اند، عبارت‌اند از:
- افسردگی
- روان گسیختگی
- اختلال دو قطبی
- برخی از ویژگی‌های شخصیتی، مانند پرخاشگری
- اختلالاتی که بر روابط تأثیر می‌گذارد.
- آسیب تروماتیک مغز
- شرایطی که شامل درد مزمن است.
- وابستگی به الکل یا مواد مخدر
- اختلال شخصیت مرزی
- اختلال استرس پس از سانحه
پیشگیری
خانواده و دوستان می‌توانند از طریق گفتار یا رفتار فرد متوجه شوند که او در معرض خطر افکار خودکشی قرار دارد.
آن‌ها می‌توانند ضمن گفتگو با شخص و ارائه حمایت مناسب به او کمک کنند.
موسسه‌ی ملی بهداشت روان آمریکا نکات زیر را برای کمک به فردی که ممکن است دچار بحران شود پیشنهاد می‌کند:
- از فرد در معرض خطر مستقیماً بپرسید که آیا به خودکشی فکر می‌کند؟ مطالعات نشان می‌دهد که این پرسش خطر را افزایش نمی‌دهد.
- با ماندن در نزدیکی شخص و از بین بردن هرگونه وسیله‌ی خودکشی، مانند چاقو، در صورت امکان آن‌ها را ایمن نگه دارید.
- به آن‌ها گوش فرا دهید و در کنار آن‌ها باشید.
- آن‌ها را تشویق کنید که با یک تلفن مشاوره تماس بگیرند یا با کسی که می‌تواند به آن‌ها کمک کند مانند دوستان، اعضای خانواده یا حتی معلم یا استاد آن فرد.
- بعد از عبور از بحران، وضعیت آن‌ها را پیگیری کنید، زیرا این کار خطر عود مجدد وضعیت آن‌ها را کاهش می‌دهد.
نکات دیگر شامل در دست داشتن تعدادی شماره تلفن اضطراری است. این موارد ممکن است شامل یک دوست معتمد، یک خط کمک یا پزشک شخص باشد.
درمان
افکار خودکشی نشانه‌ی وجود یک مشکل اساسی است. درمان دارویی و روش‌های روان‌درمانی، مانند درمان شناختی رفتاری یا مشاوره، اغلب می‌توانند به فرد کمک کنند.
هر کسی که مشکلات روحی و روانی را تجربه می‌کند باید سعی کند در اسرع وقت به دنبال درمان باشد.
به محض شروع درمان، پیروی از برنامه‌ی درمانی، شرکت در جلسات بعدی درمان و مصرف هرگونه دارویی که پزشک برای شما تجویز می‌کند مهم است.
کاهش خطر
حمایت از شخص با گوش دادن به او و کمک به او در ارتباط با متخصصان مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند تغییر بزرگی ایجاد کند.
افراد در صورت دسترسی داشتن به موارد با خطر کمتری در خصوص بروز افکار خودکشی مواجه هستند:
- دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی، از جمله کمک برای ترک اختلالات مصرف مواد
- دسترسی به حمایت کلی در مورد سلامت روحی و جسمی
- پیوندهای خانوادگی و اجتماعی
- مهارت برای حل مشکلات و رسیدگی به اختلافات
- باورهایی که خودکشی را رد می‌کنند و باعث حفظ بقا فرد می‌شوند.
- احساس عزت‌نفس و هدف در زندگی
در مورد افرادی که افکار خودکشی را تجربه می‌کنند، موارد زیر می‌تواند مفید باشد:
- صحبت کردن فرد با خانواده، دوستان، یا حتی یک مشاور در مورد احساساتش
- از فرد در معرض خطر بخواهید که به یک روان‌پزشک یا روان‌درمانگر مراجعه کند و اگر مقدور بود در جلسات درمانی هم او را همراهی کنید.
- اجتناب یا محدود کردن مصرف الکل و مواد مخدر
- تا آنجا که ممکن است فرد با دیگران ارتباطش را بیشتر کند.
- ورزش منظم
- داشتن یک رژیم غذایی متعادل
- حداقل ۷–۸ ساعت خواب در روز
- عدم حمل یا مخفی کردن اسلحه، چاقو یا مواد سمی
- انجام دادن فعالیت‌های لذت‌بخش مانند گوش دادن به موسیقی یا پیاده‌روی
- به دنبال درمان بودن
- پیروی از توصیه‌های پزشک در مورد مصرف داروهای تجویز شده و توجه بر اثرات سوء آن‌ها
بسیاری از افراد در دوره‌ای از زندگی خود افکار خودکشی را تجربه می‌کنند. به اشتراک گذاشتن مشکلات خود با یک متخصص سلامت روان، یکی از نزدیکان یا حتی یکی از دوستان در اغلب موارد می‌تواند به شما کمک کند.
از کجا کمک بگیریم؟
اگر خودتان یا کسی که می‌شناسید افکار خودکشی دارد، کمک گرفتن از متخصصین در اسرع وقت امری حیاتی است.
در اینجا چند خط تلفن که به صورت ۲۴ ساعته خدمات پشتیبانی سلامت روان را ارائه می‌دهند ارائه شده است:
اورژانس اجتماعی که زیر نظر سازمان بهزیستی ایران است با خط تلفن ۱۲۳ در جهت اورژانس‌های اجتماعی که شامل خودکشی هم می‌شود به صورت شبانه روزی به ارائه خدمات می‌پردازد.
علاوه بر این شماره ۱۴۸۰ برای مشاوره‌ی تلفنی رایگان از ساعت ۶ صبح تا ۹ شب در تمام کشور قابل دسترسی است.
شماره تلفن‌های ۱۱۰ و ۱۱۵ نیز شماره تلفن‌های ملی پلیس و اورژانس در کشور ایران هستند.
ضمناً خدمات ارائه شده در مراکز مشاوره فوق کاملاً محرمانه هستند.
نکته‌ی پایانی
در ایالات متحده، خودکشی دهمین علت اصلی مرگ است. براساس اعلام نظر بنیاد پیشگیری از خودکشی آمریکا، خودکشی عامل بیش از ۴۸۰۰۰ مورد مرگ و میر در سال ۲۰۱۸ بود.
در سال ۲۰۱۷ نیز خودکشی دومین علت اصلی مرگ و میر در افراد ۱۰ تا ۳۴ ساله بود. در واقع تعداد خودکشی‌ها دو برابر تعداد قتل‌های عمدی بود است.
مهم‌ترین نکته در مورد افکار خودکشی، چه خودتان آن‌ها را تجربه کنید چه یکی از دوستانتان، این است سریعاً از افراد متخصص کمک بگیرید. این افکار با هیچ‌کس شوخی ندارند.
منبع: Medical News Today
