ناسا طیف‌نگار تلسکوپ فضایی هابل را هم از خواب بیدار کرد
پس از خواب عمیق ناگهانی که تلسکوپ فضایی هابل در هفته‌های گذشته با آن روبه‌رو شد، حالا این تلسکوپ به‌تدریج به روند عادی بازمی‌گردد و تیم مأموریت موفق شد طیف‌نگار منشأ کیهانی را هم بازیابی کند.
تیم تلسکوپ فضایی هابل، روز یکشنبه ۲۸ نوامبر (۷ آذر) ابزار طیف‌نگار منشأ کیهانی را بازیابی کرد و بدین ترتیب تلسکوپ را به سوی عملیات کامل علمی پیش برد. هم‌اکنون سه ابزار از چهار ابزار فعال هابل، بار دیگر داده‌های علمی را جمع‌آوری می‌کنند.
این تیم همچنین به کار بر روی توسعه و آزمایش تغییرات نرم‌افزاری جدید هابل ادامه می‌دهد تا حتی اگر در آینده با چندین پیام همگام‌سازی گم‌شده روبه‌رو شدند، همچنان بتوانند فعالیت علمی خود را ادامه دهند.
تغییرات تازه پس از تکمیل و آزمایش، ابتدا روی طیف‌نگار منشأ کیهانی، بارگذاری و نصب خواهند شد. دیگر ابزارهای هابل هم تغییرات نرم‌افزاری مشابهی را دریافت خواهند کرد. از زمان شروع بررسی در ۱ نوامبر (۱۰ آبان) این تیم مشکلات پیام همگام‌سازی بیشتری را شناسایی نکرده است.
با بررسی علت قرارگیری تلسکوپ در حالت ایمن و انجام اصلاح لازم، پیش از این دو ابزار دیگر هابل هم شامل «دوربین پیشرفته‌ی نقشه‌برداری» (Advanced Camera for Surveys) و «دوربین میدان باز ۳» (Wide Field Camera 3) فعالیت خود را از سر گرفته بودند.
ابزارهای نصب شده روی تلسکوپ هابل
Credit: NASA’s Goddard Space Flight Center, ESA
طیف‌نگار منشأ کیهانی
طیف‌نگار منشأ کیهانی (COS) منحصرا روی پرتو فرابنفش (UV) متمرکز است و حساس‌ترین طیف‌نگار فرابنفش فعلی محسوب می‌شود. این ابزار حساسیت هابل را حداقل ۱۰ برابر در طیف فرابنفش و تا ۷۰ برابر هنگام نگاه کردن به اجرام بسیار کم‌نور افزایش می‌دهد و بنابراین برای رصد نقاط نورانی مانند ستارگان و اختروش‌ها بهترین ابزار است.
این ابزار علمی که در طول مأموریت تعمیرونگهداری شماره ۴ هابل در سال ۲۰۰۹ نصب شد، قابلیت‌های طیف‌سنجی هابل را گسترش داده است. طیف‌نگار منشأ کیهانی قابلیت‌های منحصربه‌فردی را ارائه می‌کند که تلسکوپ را به فضای اکتشاف جدید و هیجان‌انگیزی می‌برد.
طیف‌نگار منشأ کیهانی ساختار بزرگ‌مقیاس کیهان و چگونگی شکل‌گیری و تکامل کهکشان‌ها، ستارگان و سیارات را مطالعه می‌کند و همچنین می‌تواند به تعیین چگونگی شکل‌گیری عناصر مورد نیاز برای حیات، مانند کربن و آهن کمک کند.
ابزار طیف‌نگار منشأ کیهانی هابل در آزمایشگاه
Credit: NASA
روشن است که به‌عنوان یک طیف‌نگار، COS تصاویر مستقیمی تهیه نمی‌کند بلکه در عوض طیف‌سنجی انجام می‌دهد که علم تجزیه‌ی نور به اجزای سازنده‌ی آن و شناسایی اثر آن است. هر جسمی که نور را جذب یا ساطع می‌کند، می‌تواند با یک طیف‌نگار بررسی شود تا ویژگی‌های آن مانند دما، چگالی، ترکیب شیمیایی و سرعت تعیین شوند.
یک هدف علمی اصلی COS اندازه‌گیری ساختار و ترکیب ماده‌ی معمولی است که در آنچه به‌عنوان «تار کیهانی» (Cosmic Web) شناخته می‌شود، متمرکز شده است: رشته‌های طولانی و باریک کهکشان‌ها و گاز میان‌کهکشانی که توسط حفره‌های بزرگ از هم جدا شده‌اند.
تارهای کیهانی توسط گرانش ماده‌ی تاریک سرد و مرموز شکل گرفته‌اند، در حالی که ماده‌ی معمولی به‌عنوان شناساگر درخشان رشته‌ها عمل می‌کند. COS از شمار زیادی اختروش دور و ضعیف که پرتوهای نور آن‌ها از تار کیهانی عبور کرده است، به‌عنوان چراغ قوه‌ی کیهانی استفاده می‌کند. جذب این نور توسط مواد موجود در تار، اثر انگشت طیف مشخصه‌ی آن ماده را آشکار می‌کند که به رصدگران هابل امکان می‌دهد ترکیب و مکان خاص آن‌ها در فضا را درک کنند.
مشاهداتی مانند این، که فواصل بسیار زیادی را در طول فضا-زمان پوشش می‌دهد، اطلاعاتی را هم در مورد ساختارهای بزرگ‌مقیاس کیهان و هم در مورد تغییرات پیش‌رونده در ترکیب شیمیایی ماده، با افزایش سن جهان ارائه می‌دهد.
عکس کاور: عملیات نصب ابزار علمی طیف‌نگار منشأ کیهانی روی تلسکوپ هابل
Credit: NASA
منبع: SciTechDaily
