معرفی ژانرهای بازیهای ویدیویی؛ اکشن
بازیهای ویدیویی یکی از محبوبترین و تاثیرگذارترین فرمهای سرگرمی در جهان امروز هستند. این صنعت نه تنها مخاطبان گستردهای از هر سن و سلیقه دارد، بلکه با تنوع گستردهای از ژانرها و سبکها، توانسته است نیازها و علاقهمندیهای متفاوت گیمرها را پاسخ دهد. از ماجراجوییهای پرهیجان در دنیاهای فانتزی تا تجربههای واقعگرایانهای که بازیکنان را در محیطهای واقعی غرق میکند، ژانرهای مختلف بازیها هرکدام ویژگیها و خصوصیات خاص خود را دارند و تجربههای متنوعی را به بازیکنان ارائه میدهند. درک بهتر این ژانرها و تفاوتهای میان آنها، به بازیکنان کمک میکند تا بازیهایی که با سلیقه و علاقهشان همخوانی دارد را بهتر بشناسند و تجربهای لذتبخشتر از بازیها داشته باشند.
بازیهای اکشن بر چالشهای فیزیکی تمرکز دارند که نیاز به هماهنگی بین چشم و دست و مهارتهای حرکتی برای غلبه بر آنها دارند. این بازیها بیشتر حول محور یک شخصیت میچرخند که کنترل بیشتر عملیات را در دست دارد. بیشتر بازیهای ویدیویی اولیه بهعنوان بازیهای اکشن شناخته میشدند. امروزه این ژانر همچنان گسترده است و شامل تمام بازیهایی میشود که چالشهای فیزیکی را در بر دارند. تمرکز اصلی این بازیها معمولا روی سرعت، واکنشهای سریع و دقت در انجام حرکات مختلف است. بازیهای اکشن به زیرشاخههای مختلفی طبقهبندی میشوند.
تیراندازی
بازیهای ویدئویی تیراندازی (Shooting Games) یکی از محبوبترین و پرطرفدارترین ژانرها در صنعت بازیهای رایانهای هستند. این بازیها بازیکنان را در نقش شخصیتهایی قرار میدهند که باید با استفاده از انواع اسلحهها و تاکتیکهای جنگی، دشمنان را نابود کنند و مأموریتهای مختلفی را به پایان برسانند. آثار تیراندازی معمولاً به دو دسته بازیهای تیراندازی اولشخص (First-Person Shooter – FPS) و بازیهای تیراندازی سومشخص (Third-Person Shooter – TPS) تقسیم میشوند. هر کدام از این سبکها تجربهای منحصربهفرد و متفاوت از مبارزات و گیمپلی به بازیکن ارائه میدهند. بیشتر بازیهای تیراندازی شامل گیمپلی خشونتآمیز هستند و سلاحهای مرگبار برای آسیب رساندن به حریفان استفاده میشود. با این حال، برخی از بازیهای تیراندازی مانند اسپلتون (Splatoon) اهدافی غیر خشونتآمیز دارند.
بازیهای تیراندازی اولشخص (FPS)
در بازیهای تیراندازی اولشخص، بازیکن از دید شخصیت اصلی بازی به دنیای اطراف خود نگاه میکند؛ به عبارت دیگر، شما گویی به جای شخصیت بازی هستید و از پشت چشمان او محیط را مشاهده میکنید. زاویه دید بازیکن محدود به میدان دید شخصیت است و معمولاً فقط دستان و اسلحه شخصیت در صفحه نمایش دیده میشود. بازیهای FPS تجربهای فراگیر و واقعگرایانه از نبردها و محیطهای جنگی ارائه میدهند، چرا که بازیکن احساس میکند مستقیماً در صحنهها حضور دارد. از طرفی بازیهای FPS معمولاً از بازیکنها واکنشهای سریع و دقیق میطلبند، زیرا دشمنان به سرعت ظاهر میشوند و نیاز به عکسالعمل فوری دارند. بازیهای اولشخص به دلیل هیجان و اکشن بالا، در بین بازیکنان بسیار محبوب هستند. بازیهای معروفی مانند کال آو دیوتی، کانتر استرایک و بتلفیلد از جمله محبوبترینها در این سبک هستند.
تیراندازی سومشخص (TPS)
بازیهای تیراندازی سومشخص دیدگاه متفاوتی به بازیکن ارائه میدهند؛ در این سبک، بازیکن شخصیت خود را از زاویهای دورتر مشاهده میکند و میتواند تمام بدن او و محیط اطرافش را ببیند. این زاویه دید به بازیکن این امکان را میدهد تا دید بهتری از محیط داشته باشد و به استراتژیهای تاکتیکی بیشتری دست پیدا کند. بازیکنان همچنین میتوانند از پشت اشیاء و موانع به خوبی استفاده کنند و در مکانهای مختلف پناه بگیرند. در بازیهای TPS، بازیکنان کنترل بیشتری روی حرکات شخصیت دارند. این سبک برای بازیهایی که نیاز به حرکات استراتژیک و تعامل با محیط دارند، مناسبتر است. بازیهایی مانند گیرز آو وار و مکس پین از این زاویه دید برای ارائه تجربهای واقعگرایانهتر از ماجراجوییها استفاده میکنند. البته زاویه دید سومشخص ممکن است برای برخی از بازیکنان در نبردهای سریع و پرتنش، کمی محدودیت ایجاد کند و واکنشها به دلیل دید گستردهتر کندتر باشد.
تیراندازی قهرمانی (Hero Shooter)
بازیهای تیراندازی قهرمانی یا اولشخص یا سومشخص هستند و بر شخصیتهای از پیش طراحیشده تأکید دارند که هر کدام تواناییها و یا سلاحهای خاص خود را دارند. این بازیها به شدت همکاری تیمی بین بازیکنان را تشویق میکنند، به طوری که بازیکنان ترکیبهای مؤثری از قهرمانها را انتخاب و تواناییهای آنها را هماهنگ میکنند. بازیکنان میتوانند ظاهر قهرمانها را شخصیسازی کنند، اما این تغییرات تأثیری در گیمپلی بازی معمولا تاثیری ندارد. این سبک از بازی تحت تأثیر بازیهایی مانند تیم فورترس 2 (Team Fortress 2) است. نمونههایی از این آثار شامل اورواچ، پالادینز و ولورنت هستند.
تیراندازی لایت گان (Light Gun Shooters)
این بازیها با کنترلری به شکل تفنگ کنترل میشوند. این تفنگها از حسگر نور استفاده میکنند؛ به همین دلیل به آنها «تفنگ نور» میگویند. این فناوری از دهه ۱۹۲۰ برای بازیهای تیراندازی استفاده میشد، هرچند که بازیهای ویدیویی به شکل امروزی در آن زمان وجود نداشت.
تیراندازی ریلی (Rail Shooter)
در شوترهای ریلی بازیکن کنترل مستقیمی روی حرکت شخصیت یا وسیله نقلیه ندارد و مسیر حرکت به صورت خودکار توسط بازی تعیین میشود. بازیکن تنها وظیفه دارد که در طول مسیر، به دشمنان و اهداف مختلف شلیک کند. این بازیها معمولاً با دوربین ثابتی همراه هستند که بازیکن را در طول مسیر راهنمایی میکند و تمام تمرکز گیمپلی بر تیراندازی و عکسالعملهای سریع است. از نمونههای معروف این سبک میتوان به بازیهای Virtua Cop و House of the Dead اشاره کرد.
تیراندازیهای تاکتیکی (Tactical Shooter)
از دیگر سبکها میتوان به تیراندازیهای تاکتیکی (Tactical Shooter) اشاره کرد. این بازیها بر تاکتیکهای گروهی، مدیریت منابع و همکاری تیمی تمرکز دارند. بازیهایی مانند Rainbow Six Siege و SWAT 4 نمونههایی از این زیرژانر هستند.
آرنا شوتر (Arena Shooter)
در سبک Arena Shooter بازیکنان در محیطهای بسته و تعریفشده (آرنا) با دشمنان یا سایر بازیکنان مبارزه میکنند. بازیهایی مانند Quake و Unreal Tournament از این سبک هستند.
شوت اِم آپ (Shoot ’em up)
شوت اِم آپ یک سبک کلاسیک از بازیهای تیراندازی است که در آن بازیکن کنترل یک شخصیت، فضاپیما یا وسیلهی جنگی را به عهده دارد و باید در برابر موجهای پیوستهای از دشمنان که از جهات مختلف حمله میکنند، ایستادگی کند. تمرکز اصلی این بازیها روی شلیک مداوم به سمت دشمنان، جاخالی دادن از گلولهها و موانع و کسب امتیاز است. این بازیها معمولاً با نمای دوبعدی یا بالا به پایین طراحی شدهاند و محیط بازی بهصورت خطی یا در حال حرکت است. از آثار معروف این سبک میتوان به Space Invaders و Gradius اشاره کرد. این بازیها به دلیل سرعت بالا، هیجان زیاد و چالشهای بیپایان، به ویژه در دوران کلاسیک بازیهای آرکید بسیار محبوب بودند.
از دهه ۱۹۹۰، تیراندازها، بهویژه تیراندازهای اولشخص، در دنیای بازیهای ویدیویی بسیار موفق بودهاند و بخش بزرگی از فروش بازیهای ویدیویی را به خود اختصاص دادهاند. ولفنشتاین 3D، ساختهی اید سافتور (Id Software) که در سال 1992 منتشر شد، به دلیل نوآوری در گیمپلی و گرافیک مورد تحسین قرار گرفت و بسیاری از تیراندازیهای دیگر از آن الهام گرفتند. در این میان دوم (Doom) که یک سال پس از انتشار ولفنشتاین 3D منتشر شد، به طور گسترده بهعنوان یکی از تأثیرگذارترین بازیهای تاریخ شناخته میشود. سریهای تیراندازی موفق دیگر شامل نیمهجان (Half-Life) میشود که به دلیل تأثیرگذاری آن بر تیراندازیهای معاصر مورد تحسین قرار گرفته و فروش تجاری موفقی داشته است.
پلتفرمر (Platformer)
بازیهای پلتفرمر محیطهایی عمودی دارند که شامل پریدن و بالا رفتن از سکوهای معلق است؛ به همین دلیل این نوع بازیها «پلتفرمر» نامیده میشوند. در نتیجه بازیهای پلتفرمر یا پلتفرینگ گیمپلیای دارند که به طور اصلی بر پریدن و بالا رفتن تمرکز دارد تا بازیکن بتواند در محیط خود حرکت کند. این بازیها ممکن است دشمنان یا موانعی داشته باشند که بازیکن باید از آنها اجتناب یا با آنها مبارزه کند، یا ممکن است به طور کامل به عنوان معمایی طراحی شده باشند. شخصیتهای قابل بازی در این ژانر معمولاً میتوانند چندین برابر قد خود بپرند و بازیکن کنترل حرکت در هوا و ارتفاع و فاصله پرشها را در اختیار دارد.
دانکی کونگ (Donkey Kong) محصول سال 1981 یکی از اولین و معروفترین بازیهای پلتفرمر بود. در آن زمان، مطبوعات بازیهای ویدیویی آمریکا این بازی را با اصطلاح «بازی صعود» (Climbing game) طبقهبندی کردند. سوپر ماریو بروز (Super Mario Bros) 1985، یک پلتفرمر فوقالعاده و یکی از پرفروشترین بازیهای تاریخ بود و بیش از ۴۰ میلیون نسخه از آن به فروش رسید. این بازی سری موفقی را آغاز کرد که مشهورترین آیپی ژانر پلتفرمر محسوب میشود.
Run and Gun
این سبک ترکیبی از تیراندازی و پلتفرمینگ است که در آن بازیکنان در حال حرکت باید به دشمنان شلیک کنند. بازیهای کلاسیکی مانند Contra و Metal Slug در این دسته قرار میگیرند.
مبارزهای (Fighting)
بازیهای مبارزهای بر مبارزات نزدیک تمرکز دارند که معمولاً به صورت مبارزه یک به یک یا مبارزه با تعداد کمی از حریفان همقدرت انجام میشود و اغلب شامل حملات بدون سلاح و خشونتآمیز است. بیشتر بازیهای مبارزهای دارای تعداد زیادی شخصیت قابلبازی و یک حالت چندنفرهی رقابتی هستند. در حالی که بیشتر بازیهای مبارزهای بر مبارزهی تنبهتن تأکید دارند، برخی مانند سولکالیبر (Soulcalibur) و سامورایی شوداون (Samurai Shodown) بر مبارزات با سلاحهای سرد متمرکز هستند. این ژانر تا اواخر دههی ۱۹۹۰ یکی از ژانرهای غالب در بازیهای ویدیویی بود، اما پس از آن با کاهش محبوبیت نسبی روبهرو شد.
این کاهش محبوبیت کوتاه مدت بود، چرا که آثاری مانند مورتال کمبت (Mortal Kombat)، استریت فایتر (Street Fighter)، تکن (Tekken) و سوپر اسمش بروز (Super Smash Bros) همچنان مخاطبان زیادی در دنیای بازیهای مبارزهای امروزی دارند.
بازیهای بیت اِم آپ (Beat ’em up)
بازیهای بیت اِم آپ، یا بزن بزن، ژانری مرتبط اما متمایز از بازیهای مبارزهای هستند. در حالی که هر دو بر مبارزات نزدیک تأکید دارند، در بازیهای بیت اِم آپ بازیکنان با موجهای بزرگی از دشمنان روبهرو میشوند، نه فقط تعداد کمی حریف. بازیهای بیت اِم آپ اغلب مکانیکهایی از ژانرهای اکشن دیگر را در خود جای میدهند و حالت چندنفره در این بازیها بهطور معمول به صورت کوآپ است تا آنلاین رقابتی. بازیهای بیت اِم آپ در اوایل دهه ۱۹۹۰ با ظهور بازیهای مبارزهای با کاهش محبوبیت مواجه شدند، اما بیت اِم آپهای سهبعدی این ژانر را زنده نگه داشتند.
هک اند اسلش (Hack and slash)
هک اند اسلش یا Slash ’em Up، یکی از شاخههای بیت ام آپ است که تمرکز اصلی آنها بر روی مبارزات سریع و اکشن با سلاحهای سرد مانند شمشیر، تبر و نیزه است. در این نوع بازیها، بازیکن باید با استفاده از تکنیکهای مختلف مبارزهای و ترکیب حملات برای نابودی دشمنان، مراحل بازی را طی کند. این سبک از بازیها معمولاً دارای گیمپلی پرهیجان، حرکات سریع، کمبوها و افکتهای بصری چشمگیر است که باعث میشود بازیکن احساس قدرت و تسلط بیشتری در مبارزات داشته باشد. از جمله بازیهای معروف در این سبک میتوان به گاد آو وار و دویل می کرای اشاره کرد. ویژگیهای کلیدی این بازیها شامل مبارزات به شکل گسترده، کمبوهای فراوان و سلاحهای متنوع است.
مخفیکاری (Stealth)
این بازیها بیشتر بر پنهان شدن و اجتناب از دیده شدن توسط دشمنان تأکید دارند تا درگیری مستقیم؛ به عنوان مثال، سری متال گیر و اسپلینتر سل در این دسته قرار میگیرند. در یک بازی مخفیکاری، بازیکنان همچنان میتوانند در مبارزات پر سر و صدا شرکت کنند، اما معمولاً به خاطر آن مجازات یا با چالش مواجه شوند. در برخی از بازیها مانند دیسآنرد، بازیکن میتواند به هدف خود با یا بدون مخفیکاری دست یابد، اما مخفیکاری توصیه میشود زیرا بازیکن نسبت به بسیاری از دشمنان خود در وضعیت ضعف قرار دارد. حضور مخفیکاری بهعنوان یک مکانیک در یک بازی لزوماً آن را به یک بازی مخفیکاری تبدیل نمیکند. به عنوان مثال، در بازی اسکایریم یا سایبرپانک 2077 یک درخت مهارتی برای مخفیکاری وجود دارد اما در این بازیها لزوما عدم مخفیکاری باعث مجازات شما نمیشود. از سوی دیگر در آثاری مانند سری هیتمن یا متال گیر سالید، مخفیکاری اساسی است.
بازیهای ریتمیک (Rhythm)
بازیهای ریتمیک یا اکشن ریتمیک ژانری از بازیهای اکشن با تم موسیقی هستند که شامل بازیهای رقص محور مانند دنس دنس رولوشن (Dance Dance Revolution) و بازیهای مبتنی بر موسیقی مانند راک بند (Rock Band) و گیتار هیرو (Guitar Hero) میشود. بازیهای این ژانر از بازیکن میخواهند که دکمهها را در زمان مناسب فشار دهد. معمولا صفحه نمایش نشان میدهد که چه دکمهای باید فشرده شود و بازی به دقت و همزمانی با ضرب آهنگ امتیاز میدهد.
پاراپا د رپر (PaRappa the Rapper) معمولا به عنوان اولین بازی ریتمیک تأثیرگذار شناخته میشود که اساس آن هستهی اصلی بسیاری از بازیهای بعدی این ژانر شد. این بازیها گاها با عناصر اکشن ترکیب میشوند و به ضربات بازیکن به دشمنان بر اساس ضرب آهنگ موسیقی پاداش میدهند. از نمونههای این سبک میتوان به Metal: Hellsinger و Hi-Fi Rush اشاره کرد.
بتل رویال (Battle Royal)
بتل رویال ژانری است که عناصر بقا، کاوش و جمعآوری منابع از یک بازی بقا را با گیمپلی اکشن ترکیب میکند. این بازیها چالش زیادی برای تعداد زیادی از بازیکنان به وجود میآورند که با تجهیزات حداقلی شروع میکنند و باید به دنبال سلاح و زره بگردند و سایر رقبا را از بین ببرند، در حالی که باید در منطقه امن بازی که با گذر زمان کوچکتر میشود، زنده بمانند و در نهایت، برنده، آخرین بازیکن باقیمانده در بازی است. البته همهی بازیهای این سبک مبتنی بر سلاح نیستند و برخی عناصر جادویی را در خود گنجاندهاند. بازیهای بتل رویال شناخته شده شامل پابجی، فورتنایت، ایپکس لجندز و وارزون هستند که هرکدام ظرف چند ماه پس از انتشار میلیونها بازیکن جذب کردند.
