سبک طراحی ممفیس؛ تحولی چمشگیر در دنیای هنر و دکوراسیون
اگر عاشق رنگ‌ها و الگوهای جسورانه و متفاوت هستید، سبک طراحی ممفیس بهترین انتخاب برای شما خواهد بود. ممفیس یک سبک تأثیرگذار پست مدرن است که از مجموعه‌ی مشهور طراحان میلانی در اوایل دهه‌ی ۱۹۸۰ پدیدار شد. اولین جوانه‌های این سبک طراحی، توسط طراح ایتالیایی «اتوره سوتساس» (Ettore Sottsass) شکل گرفت و تأثیر زیادی بر طراحی دهه‌ی ۸۰ داشت. طراحی ممفیس با رنگ‌های جسورانه، الگوهای متضاد و رویکرد متفاوت خود، بسیار مورد استقبال و پسند آن دوران قرار گرفت. امروزه طراحی ممفیس منبع الهام دائمی برای طراحان داخلی مدرن، مد، گرافیک، صحنه، لباس و …است. در ادامه‌ی این مطلب از دیجی‌کالا مگ همراه ما باشید تا با این سبک طراحی جذاب و متفاوت بیشتر آشنا شویم.
تاریخچه‌ی شکل‌گیری سبک طراحی ممفیس
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، معمار و طراح ایتالیایی-اتریشی، اتوره سوتساس سبک ممفیس را به‌وجود آورد و جمعی از طراحان جسور را از سراسر جهان گرد هم آورد تا در ایجاد تغییراتی در دنیای طراحی متحد شوند. این گروه سبک چشم‌نواز، بحث‌برانگیز و قانون‌شکنی را خلق کردند که در سراسر دنیا بسیار پر سروصدا شد. در طول جلساتی که این گروه برگزار می‌کردند، آهنگی به‌صورت پیاپی پخش می‌شد؛ آهنگی از باب دیلن به نام Stuck Inside of Mobile with the Memphis Blues Again. به همین دلیل، این گروه خلاق سبک ابداعی خود را ممفیس نام‌گذاری کردند.
تأثیرگذاری سبک ممفیس بر هنر دهه‌ی ۸۰ میلادی
سبک ممفیس با ویژگی‌های خاص خود که با فرهنگ پاپ و داستان‌های تاریخی آغشته شده بود، واکنشی بود به زیبایی‌شناسی مدرن خطی و تمیز دهه‌های ۱۹۵۰ و ۶۰ و همچنین سبک مینیمال دهه‌ی ۷۰. آثار اولیه‌ی سوتساس شامل مجسمه‌‌هایی بود که او آن‌ها را Totems نامید که اکنون در موزه‌های برجسته‌ی بین‌المللی مختلفی در شهر نیویورک نگهداری می‌شوند.
طراحی ممفیس متأثر از علاقه‌ی دوباره به جنبش آرت‌دکو در دهه‌ی ۱۹۲۰ و همچنین پاپ‌آرت در اواسط قرن بود که هر دوی این سبک‌ها، از سبک‌های محبوب آن دوران محسوب می‌شدند. هنگامی که طراحی‌های این گروه خلاق در سال ۱۹۸۱ در نمایشگاه مبمان میلان در معرض دید عموم قرار گرفت، واکنش‌های مختلفی را در پی داشت. برخی از مردم طراحی ممفیس را لذت‌بخش می‌دانستند و برخی دیگر آن را زشت و احمقانه تلقی می‌کردند. طراحی ممفیس پیشگامانه و فراتر از زمان خود بود، به همین دلیل در ابتدا توسط منتقدان رد شد و مورد تمسخر قرار گرفت.
سوتساس و همکارانش اشیای تزئینی فلزی و شیشه‌ای، اکسسوری، سرامیک، لوازم نورپردازی، منسوجات، مبلمان، ساختمان‌ها، فضاهای داخلی، هویت برند و… را طراحی می‌کردند که همگی غیرمنتظره، قانون‌شکن و سرشار از ایدئالیسم بودند. سوتساس در یکی از صحبت‌هایش گفت:«وقتی جوان بودم، همه‌ی چیزهایی که درباره‌ی طراحی می‌شنیدم، عملکردگرایی، عملکردگرایی و عملکردگرایی بود! این ویژگی به‌تنهایی کافی نیست، طراحی باید حسی و هیجان‌انگیز نیز باشد و دیگران را به وجد آورد.»
طراحی ممفیس بر فرهنگ عامه تأثیر گذاشت و الهام‌بخش مجموعه‌ای از برنامه‌های تلویزیونی محبوب نیز بود. پس از گذشت ۶ سال از فعالیت گروه ممفیس، سرانجام در سال ۱۹۸۷ این گروه منحل شد و سوتساس اولین نفر بود که از گروه خارج شد. دیگر اعضای گروه هریک به‌صورت پراکنده و انفرادی به فعالیت‌های خود پرداختند.
ویژگی‌های کلیدی سبک طراحی ممفیس
- پر از مفاهیم چالش برانگیز
- برانگیختن احساسات
- پر سروصدا، گستاخ، بازیگوش و بی بند‌و‌‌بار
- استفاده از رنگ‌های روشن در ترکیب‌های غیرمتعارف
- به کار بردن الگوهای جسورانه و متضاد
- استفاده از اشکال هندسی ساده
- استفاده از گرافیک سیاه و سفید
- لبه‌های گرد و منحنی و خطوط پر پیچ و تاب
- اشکالی مانند قیچی و ترازو در پوشش‌های مختلف
- ارجحیت اشکال غیر معمول بر اشکال معمول و رایج
- استفاده از رنگ‌های نئونی روشن و رنگ‌های اصلی
- الگوهای پررنگ و تکراری
سبک ممفیس چگونه دوباره به دنیای هنر بازگشت؟
طراحی ممفیس در سال ۲۰۰۵ و یک سال پیش از مرگ سوتساس در نمایشگاهی در لس‌آنجلس دوباره ظهور کرد و مورد استقبال بسیاری از افراد قرار گرفت. پس از مرگ سوتساس، علاقه به سبک ممفیس بیشتر شد و دوباره بر سر زبان‌ها افتاد. استفاده از اشکال غیر متعارف و رنگ‌های زنده و شاد که پیش از این در طراحی‌ها دیده نمی‌شدند، هیجان و احساسات را در دل مردم برانگیخت و مورد استقبال گسترده‌ای قرار گرفت.
نمونه‌های تأثیر گرفته از سبک طراحی ممفیس
از تأثیر گسترده‌ی سبک طراحی ممفیس در دنیای طراحی و هنر نمی‌توان چشم‌پوشی کرد. از جمله تأثیرات این سبک می‌توان به آثار طراح لباس مشهور «کارل لاگرفلد» اشاره کرد که او مجموعه‌ی کاملی از طرح‌های سوتساس را خریداری کرده بود.
برند مبلمان خانگی «کارتل» (Kartell) در سال ۲۰۱۵ مجموعه‌ی کاملی از محصولات خود را با الهام از طرح‌های سوتساس تولید و عرضه کرد. طرح‌های خیره کننده و بسیار زیبایی که همگی ویژگی‌های بارز سبک ممفیس را در خود داشتند و نقش بسیار مؤثری در زنده نگه داشتن طراحی سبک ممفیس ایفا کردند.
«ناتالی دو پاسکیه» از اعضای گروه ممفیس، فرش و لباس‌هایی را برای برندهای مطرح آمریکایی و فرانسوی با الگوبرداری از سبک ممفیس طراحی کرد که بسیار پرطرفدار و مطرح شدند.
در سال ۲۰۱۱ خانه‌های مد کریستین دیور، «کارل لاگرفلد» و «میسونی» برای مجموعه‌ی لباس‌های خود از سبک ممفیس الهام گرفتند و «کیتی پری» خواننده‌ی معروف، در مراسم MTV Video Music Awards سال ۲۰۱۱ لباس دیور را که الهام گرفته از سبک ممفیس بود، بر تن کرد و همین کار باعش شد که این سبک بیش از پیش در بازگشت خودش مورد توجه و محبوبیت قرار بگیرد.
در سال ۱۹۹۵ ساعت‌های عقربه‌ای اپل واچ در طرح و رنگ‌های الهام گرفته از سبک ممفیس به‌عنوان هدیه به مشتریان عرضه می‌شدند.
در سال ۲۰۱۷ شرکت بی‌ام‌و خودروی BMW i8 خود را در رنگ‌هایی با الهام از سبک ممفیس که با راهنمایی‌های یکی از اعضای قدیمی گروه ممفیس صورت گرفته بود، در هفته‌ی مد میلان در معرض نمایش قرار داد.
«کامیل والالا» طراح مشهور بریتانیایی، در سال ۲۰۱۵ در لندن ساختمانی پنج طبقه را با الهام از سبک ممفیس طراحی کرد و ساخت که در طرحی آن از رنگ‌های شاد و طرح‌های هندسی استفاده شده بود.
سبک طراحی ممفیس از معماری گرفته تا طراحی خودرو، تا کنون تمامی جنبه‌های طراحی و هنری را در بر گرفته است و هیچ محدودیتی برای استفاده از آن در جبنه‌های مختلف وجود نداشته است. شاید همین بی قید و بندی و جسورانه بودن سبک طراحی ممفیس است که بسیاری از افراد را شیفته‌ی خودش کرده و منبع الهام بسیاری از طراحان و هنرمندان بوده است.
چگونه می‌توان از سبک ممفیس در طراحی پیروی کرد؟
بهترین نقطه‌ی شروع، استفاده از یک الگوی تکرار شونده با استفاده از اشکالی مانند مثلث، دایره و خطوط موج‌دار است و در طراحی‌های گرافیکی می‌توانید از این اشکال به‌عنوان تصویر پس‌زمینه استفاده کنید. همچنین استفاده از تایپوگرافی به‌کمک رنگ‌های نئونی و شاداب، بسیار خیره کننده خواهد بود.
سبک ممفیس به‌دنبال رویکردی جسورانه و متفاوت برای طراحی است. پس نترسید و امتحان کنید! از رنگ‌های شاداب و شاخص استفاده کنید، اشکال را بچرخانید و سعی کنید هر طرح جدیدی را که خلق می‌کنید، متفاوت و غیر قابل پیش‌بینی به نظر برسد. سعی کنید پیچ و تاب خطوط مدرن را به طرح‌های خود اضافه کنید.
خصوصیتی که سبک ممفیس را بسیار سرگرم کننده می‌کند، عدم تابعیت از قوانین و مقررات است و در واقع همین ویژگی است که در نهایت موجب ظهور خلاقیت و پدید آمدن طرح‌های خلاقانه و متفاوت می‌شود. به عقیده‌ی طراحان ممفیس، سادگی و مینیمالیسم خسته کننده است، بنابراین اگر قصد طراحی به سبک ممفیس دارید، باید ساده‌گرایی را فراموش کنید و ذهن خود را رها کنید تا طرح‌های خلاقانه، عجیب و متفاوت خلق کند.
کلام آخر
سبک طراحی ممفیس را می‌توان یکی از متفاوت‌ترین و جسورانه‌ترین سبک‌های دنیای هنر دانست که در اعتراض به عملکردگرایی و ساده‌گرایی پا به عرصه‌ی هنر گذاشت و همواره بازتابی از حس جسارت، بی قید و شرطی و هیجان را یادآوری و تداعی می‌کند. این سبک در ابتدا مورد تمسخر بسیاری از منتقدان قرار گرفته بود زیرا فراتر از زمان خود بود اما رفته‌رفته در طی گذشت زمان و آشنایی مردم با جنبه‌های مختلف دنیای هنر، این سبک به یکی از محبوب‌ترین و پرطرفدارترین سبک‌های تاریخ هنر تبدیل شد که پس از گذشت سال‌ها محبوبت دوباره‌ی خود را به‌دست آورد و همچنان در بسیاری از طراحی‌ها الهام‌بخش طراحان برجسته و مشهور در سراسر دنیاست.
منبع: HOMMÉS ,The Spruce ,Envato Tuts
