۱۲ پیشبینی فیلم‌های علمی-تخیلی که به حقیقت پیوستند
بر کسی پوشیده نیست که هالیوود از جایی به بعد، دهه‌ی شصت و هفتاد میلادی به طور ویژه، در حال پیشبینی آینده بوده است. این فرضیه که حتی سناریوی آینده را می‌نوشته و می‌ساخته و در معرض دید همگان می‌گذاشته هم حرف تازه‌ای نیست. یعنی اگر با دقت و باور بیشتری این سینما را دنبال می‌کردی، می‌توانستی برنامه‌ریزی بهتری برای زندگی‌ات داشته باشی، یا دست‌کم برای آنچه قرار است اتفاق بیفتد خودت را آماده کنی. چراکه همان‌طور که امروز شاهد آن هستیم، بسیاری از پیش‌بینی‌های سینمای علمی-تخیلی هالیوود، چه ما دوست داشته باشیم چه نداشته باشیم، به حقیقت تبدیل شده است. و این روند همچنان ادامه دارد، چه بسا روزی شاهد پرواز ابرقهرمانان بر فراز آسمان‌ها باشیم که البته احتمالاً به ما با کمی تأخیر می‌رسند. به هر حال، اتفاقی است که شاید بیفتد و شاید بهتر باشد به جای ترسیدن از همین حالا خودمان را آماده کنیم و در عین حال، جریانات هالیوود را با دقت دنبال کنیم. یا که نه، می‌توانیم نسبت به آن بی‌تفاوت باشیم و به یکباره مثل امروز ببینیم در احاطه‌ی هوش مصنوعی هستیم و کاری هم برای مقابله با آن از دستمان برنمی‌آید. دوازده فیلمی که اینجا معرفی می‌شوند، بعضی از مهم‌ترین آثار سینمای علمی-تخیلی هستند که هر یک نام بزرگ‌ترین سینماگران جهان را با خود به یدک می‌کشند و به گونه‌ای پیشگام آینده را پیشبینی کرده‌اند، از پیشبینی کوچکی مثل کتانی‌های بند سرخود گرفته تا ربات انسان‌نما.
- ۱۰ فیلم علمی-تخیلی مدرن که باید ببینید
- ترسناک‌ترین فرضیات علمی-تخیلی کتاب‌ها که ممکن است واقعی شوند
۱. بازگشت به آینده ۲ (Back to the Future Part II)
- سال اکران: ۱۹۸۹
- کارگردان: رابرت زمکیس
- بازیگران: مایکل جی فاکس، کریستوفر لوید، توماس ویلسون، جیمز تولکان، لی تامپسون، الیزابت شو فلی، کریسپین گلاور، کیسی شیماشکو
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۶۳ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: بعد از سفر به سال ۲۰۱۵، مارتی مک‌فلای باید دوباره به سال ۱۹۵۵ برگردد تا جلو اتفاقات بد آینده، یعنی ۱۹۸۵ را بگیرد، امّا بدون اینکه دخالتی در سفر اولش به ۱۹۵۵ ایجاد کند.
اولین ایستگاه، هیل ولی،سال ۲۰۱۵. خاطرتان هست که مارتی مک‌فلای یک جفت کفش کتانی نایک به تن کرد که بند سرخود داشت؟ به نظر ایده‌ی جالبی بود، البته دور از ذهن. خیلی سریع به سال ۲۰۱۶ رسیدیم، و با کفش‌های HyperAdapt 1.0 نایک آشنا شدیم که – بله، همان‌طور که حدس زدید- مجهز به فناوری بند سرخود هستند. وقتی موتورها و کابل‌های کوچکی هستند که کار را برای شما انجام می‌دهند چه کسی به بند کفش نیاز دارد؟ اگرچه، توجه داشته باشید، نسخه‌ی نایک هنوز اسکوتر برقی به همراهش ندارد.
۲. بلید رانر (Blade Runner)
- سال اکران: ۱۹۸۲
- کارگردان: ریدلی اسکات
- بازیگران: هریسون فورد، روتخر هاور، شان یانگ، ادوارد جیمز آلموس، داریل هانا
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۹ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: یک تیغ رو مأمور کشتن آدم‌های مصنوعی باید چهار آدم مصنوعی را که یک کشتی فضایی دزدیده‌اند بکشد و به زمین بازگردد برای یافتن سازنده‌ی آن ماکت‌ها.
بعد نوبت به شاهکار سایبرپانک ریدلی اسکات در سینمای علمی-تخیلی می‌رسد. در لس‌آنجلس باران می‌بارد، سال ۲۰۱۹ است و هریسون فورد، در فیلمی محصول ۱۹۸۲، در حال انجام دستورات صوتی با رایانه‌ی خود است. امروز ما به جایی رسیده‌ایم که اصلاً به Siri، Alexa یا Google Assistant اهمیت نمی‌دهیم. اما در سال ۱۹۸۲؟ دیدن چنین فناوری‌ای کاملاً دور از ذهن و حیرت‌انگیز بود؛ زمانی بود مردم داشتند سعی می‌کردند یاد بگیرند با دستگاه‌های ویدیویی خود چگونه کار کنند. بنابراین بله، شما می‌توانید از «بلید رانر» به خاطر دستگاهی که امروز در خانه‌های شما همیشه در حال استراق سمع است تشکر کنید (یا سرزنش‌اش کنید).
۳. یادآوری کامل (Total Recall)
- سال اکران: ۱۹۹۰
- کارگردان: پل ورهوفن
- بازیگران: آرنولد شوارتزنگر، ریچل تیکوتین، شارون استون، مایکل ایرون ساید، رونی کوکس، رزماری دانسمور
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۲ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: وقتی مردی به تعطیلاتی مجازی به خاطرات سیاره‌ی مریخ می‌رود، با موانع زیادی مواجه می‌شود که معلوم نیست آیا این اتفاقات او را در دنیای واقعی هم به سمت سیاره می‌کشاند یا نه.
جواهری دیگر از سینمای علمی-تخیلی دهه‌ی ۱۹۹۰. آرنولد شوارتزنگر از Rekall Inc. بازدید می‌کند، شرکتی که خاطرات دروغین را برای تعطیلات مجازی در ذهن آدم‌ها می‌کارد. حالا امروز را در نظر بگیرید و ببینید که ما فناوری واقعیت مجازی پیشرفتهای داریم که به شما امکان می‌دهد بدون ترک کاناپه به مقصدهای شبیه‌سازی‌شده «سفر کنید». شاید «یادآوری کل» افزایش پخت نان در دوران قرنطینه‌ی کرونا را پیشبینی نکرده باشد، اما نزدیک شده است.
۴. گزارش اقلیت (Minority Report)
- سال اکران:
- کارگردان: استیون اسپیلبرگ
- بازیگران: تام کروز، کالین فارل، سامانتا مورتون، استیو هریس، نیال مک‌دوناف، ماکس فون سیدو، اشلی کرو، کرولین لاگرفلت، دیوید هورنزبی
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۰ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: در سال ۲۰۵۴ در واشینگتن دی سی، جان اندرتون کارآگاه پلیس در بخش پیش جنایت فعالیت می‌کند. این بخش که قاتلان را قبل از ارتکاب جرم شناسایی و دستگیر می‌کند، کار خود را بر اساس سه عامل فراشناختی پیش آگاهی انجام می‌دهد که باعث می‌شود پیش‌بینی‌ها درباره‌ی وقایع آینده دقیق و بدون اشتباه انجام شود. وقتی اندرتون متوجه می‌شود که به عنوان قاتل آینده‌ی کسی که اصلاً نمی‌شناسد معرفی شده، مجبور می‌شود از دست همکاران خود فرار کرده و در عین حال هویت قربانی آینده‌ی خود را مشخص کند در حالی که فقط سی و شش ساعت فرصت دارد.
چشم‌انداز اسپیلبرگ، استاد پیشبینی آینده و سینمای علمی-تخیلی، از آینده، تلخ، ویران‌شهری، اما از نظر فناوری بسیار پیشرفته بود. به یاد دارید که تام کروز آن باله‌ی زیبای دستکاری اطلاعات را روی یک صفحه‌ی لمسی شفاف غول‌پیکر اجرا می‌کرد؟ همین فناوری امروز دیگر رایج شده است، از کیوسک‌های تعاملی گرفته تا تبلت‌های صفحه‌لمسی که احتمالاً همین مطلب را هم دارید از روی آن می‌خوانید. البته بدون آن بخش پیشبینی جنایات آینده. هنوز تا این یکی گویا کمی فاصله داریم.
۵. ۲۰۰۱: یک ادیسه‌ی فضایی (۲۰۰۱: A Space Odyssey)
- سال اکران: ۱۹۶۸
- کارگردان: استنلی کوبریک
- بازیگران: کیر دولی، گری لاکوود، ویلیام سیلوستر، داگلاس رین، تری داگن
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۲ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: بعد از پیدا کردن یک مصنوع عجیب‌و‌غریب که زیر سطح کره‌ی ماه مدفون شده بود، بشریت وارد امتحان جدیدی شد، اینکه خاستگاه و منشأ این شئ عجیب را پیدا کند، به کمک یک ابررایانهی هوشمند، به نام «هل. ۹۰۰۰».
«۲۰۰۱: یک ادیسه فضایی» استنلی کوبریک نه تنها یکی از بهترین فیلم‌های علمی-تخیلی است که تا به حال ساخته شده است، بلکه فهرستی از پیش‌بینی‌هایی را که به شکل ترسناکی دقیق هستند، در خود جای داده است. این میان، قابل توجه‌ترین پیشبینی، HAL 9000، هوش مصنوعی داخلی است که فضاپیما را کنترل می‌کند. صحنه‌ای را به خاطر دارید که HAL مکالمه‌ی فضانوردان را لب‌خوانی می‌کند؟ در دنیای امروز، ما الگوریتم‌هایی داریم که دقیقاً می‌توانند این کار را انجام دهند و این نشان می‌دهد که امروز ما در «آینده‌ای» که کوبریک تصور می‌کرده هستیم. علی‌رغم وضعیت «نامطلوب» HAL، در واقع نمونه‌ای اولیه از یک دستیار هوش مصنوعی بود، خیلی شبیه الکسا یا سیری ما که امیدواریم پتانسیل کمتری برای شورش سفینه فضایی داشته باشند.
۶. پیشتازان فضا: مجموعه اصلی (Star Trek: The Original Series)
- سال پخش: ۱۹۶۶ تا ۱۹۶۹
- خالق: جین رادنبری
- بازیگران: ویلیام شاتنر، لئونارد نیموی، دی‌فارست کلی
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۰ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: در قرن بیست‌و‌سوم کاپیتان جیمز تی.کرک و خدمه‌ی یک سفینه‌ی امریکایی، کیهان را می‌گردند و از فدراسیون سیاره‌های متحد دفاع می‌کنند.
بله این مورد فیلم نیست، سریال است. اما نمی‌توان تأثیر فرهنگی قابل توجهی را که «پیشتازان فضا» به طور کلی بر علم و فناوری داشته است، نادیده گرفت. ارتباط‌گیرنده‌ی کاپیتان کرک را به یاد دارید؟ چیزی کاملاً شبیه به تلفن‌های تاشو ما در اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰. آن صحنه‌هایی را که دکتر مک‌کوی از یک دستگاه دستی برای اسکن غیرتهاجمی استفاده می‌کرد، به خاطر دارید؟ حالا خیلی سریع به امروز بیایید و اپلیکاتورهای فراصوت و دستگاه‌های تصویربرداری پزشکی مشابه را ببینید. «پیشتازان فضا» فقط آینده را پیشبینی نکرد، بلکه عملاً فهرستی از آرزوها را برای دانشمندان و مهندسان سراسر جهان نوشت. و آن‌ها آن آرزوها را به حقیقت تبدیل کردند.
۷. بازی‌های جنگی (WarGames)
- سال اکران: ۱۹۸۳
- کارگردان: جان بدهام
- بازیگران: متیو برودریک، الای شیدی، دابنی کلمن، جان وود
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۴ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: یک متخصص کامیپوتر جوان به شکلی اتفاقی به ابر کامپیوتر مخفی متصل می‌شود که کنترل سلاح‌های اتمی امریکا را در دست دارد. این کار او باعث شروع شدن شمارش معکوس جنگ جهانی سوم می‌شود.
در سال ۱۹۸۳، متیو برودریک جوان به همه‌ی ما آموخت که هک کردن ابررایانهی NORAD برای یک بازی جنگ گرما هسته‌ای جهانی ایده‌ی بسیار بسیار بدی است. در حالی که ما (خوشبختانه) تکرار دقیق این سناریو را ندیده‌ایم، موضوعات امنیت سایبری، جنگ هوش مصنوعی و خطرات هک امروز بیش از هر زمان دیگری برایمان ملموس‌اند. این فیلم همچنین مفهوم هک «بروت فورس» (یا جست‌وجوی فراگیر) را به نمایش می‌گذارد که به معنای امتحان کردن رمزهای مختلف برای رسیدن به رمز درست مثلاً یک صفحه‌ی کاربری است. این روش هنوز هم امروزه رایج است (و به همین دلیل است که نباید از «۱۲۳۴۵۶» به عنوان رمز عبور خود استفاده کنید).
۸. گاتاکا (Gattaca)
- سال اکران: ۱۹۹۷
- کارگردان: اندرو نیکول
- بازیگران: ایثن هاک، اوما تورمن، جود لا، آلن آرکین، لورن دین، ارنست بورگناین
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۲ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: در آینده‌ای نه چندان دور، مردی با مشکلات ژنتیکی، آرزوی دیرینه‌ای برای رفتن به فضا دارد. جامعه‌ی وینسنت فریمن را به خاطر آرایش ژنتیکی نامناسبش در انسان‌های رده پایین قرار داده است، و او تنها می‌تواند در شغل‌های سطح پایین مشغول به کار شود. برای رسیدن به آرزویش، او هویت جروم مورو، شخصی با مشخصات ژنتیکی کامل را که بر اثر یک تصادف اتومبیل فلج شده است، جعل می‌کند. به کمک یک شخص حرفه‌ای وینسنت موفق می‌شود در تست دی.ان.ای و نمونه‌های ادرار تقلب کند. اما زمانی که نهایتاً برای یک سفر فضایی انتخاب می‌شود، مدیر برنامه‌هایش کشته شده و پلیس تحقیقاتی را آغاز می‌کند و هویت جعلی او در معرض خطر قرار می‌گیرد.
دنیایی را تصور کنید که در آن ژن‌های شما می‌توانند موقعیت اجتماعی و شغل شما را تعیین کنند؟ عجیب به نظر می‌رسد، نه؟ خب، در «گاتاکا» این اتفاق می‌افتد. با توسعه‌ی CRISPR و سایر فناوری‌های مهندسی ژنتیک، واقعیت «نوزادان طراح» یا حداقل تعیین بعضی ویژگی‌های ژنتیکی دور از دسترس نیست. در حالی که ما هنوز با پیامدهای اخلاقی دست و پنجه نرم می‌کنیم، «گاتاکا» در دهه‌ی ۱۹۹۰ تفسیری پیشگوبانه از آینده‌ای به ما داد که هر روز به آن نزدیک‌تر می‌شویم.
۹. نمایش ترومن (The Truman Show)
- سال اکران: ۱۹۹۸
- کارگردان: پیتر ویر
- بازیگران: جیم کری، لورا لینی، اد هریس، نوآ امریک، ناتاشا مک‌الهون، دان تیلر
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۵ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: ترومن بربنک کارمند معمولی یک شرکت بیمه، یک زندگی معمولی در شهری معمولی دارد. اما ترومن که از زندگی‌اش راضی نیست و می‌خواهد دنیا را ببیند.
پیش از آنکه «برادر بزرگ» (Big Brother) -یک مسابقه‌ی تلویزیونی واقع‌نما که از سال ۲۰۰۰ تا به حال تولید و پخش می‌شود- وجود داشته باشد، ما «نمایش ترومن» را داشتیم. در این فیلم، تمام زندگی جیم کری بدون اطلاع او یک برنامه‌ی واقع‌نماست. با توجه به وسواس کنونی ما نسبت به تلویزیون واقع‌نما و ارائه‌ی مداوم خود از طریق پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی، این فیلم مهم سینمای علمی-تخیلی بسیار پیشگویانه است. این فیلم مدت‌ها پیش از اینکه استوری‌های اینستاگرام یا ویدیوهای تیک‌تاک به یک عرف روزانه تبدیل شود، تجاوز به حریم خصوصی و سرگرمی‌های نظارتی را مورد بررسی قرار داد. امروز، بسیاری از ما با کمال میل مینی «نمایش‌های ترومن» خود را تولید می‌کنیم و حریم خصوصی مفهومی دست‌نیافتنی‌تر همیشه است.
۱۰. او (Her)
- سال اکران: ۲۰۱۳
- کارگردان: اسپایک جونز
- بازیگران: واکین فینیکس، امی آدامز، رونی مارا، اولیویا وایلد، اسکارلت جوهانسون
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۴ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: در آینده‌ای نزدیک، یک نویسنده عاشق سیستم عاملی می‌شود که برای برطرف کردن همه‌ی نیاز‌های مردم طراحی شده است.
چه کسی می‌تواند این داستان تلخ واکین فینیکس را که عاشق هوش مصنوعی‌اش می‌شود، که صداپیشهاش اسکارلت جوهانسون است، فراموش کند؟ در حالی که فیلم به مضامین تنهایی و عشق می‌پردازد، پیش‌بینی‌های فناوری‌محور آن به طرز عجیبی دقیق هستند. از سیستم عامل فعال با صدا (OS) گرفته تا تجربه‌ی کاربری شخصی‌سازی‌شده، این فیلم شاخص سینمای علمی-تخیلی پیشرفتهای فعلی ما در یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی را بازتاب می‌دهد. بنابراین، بله، درست است که هنوز با سیستم عامل‌های خودمان رابطه‌ی عاطفی برقرار نمی‌کنیم، اما سیری و الکسا بیش از هر زمان دیگری شخصی شده‌اند و ما با آن‌ها گفت‌وگو می‌کنیم.
۱۱. هوش مصنوعی (A.I. Artificial Intelligence)
- سال اکران: ۲۰۰۱
- کارگردان: استیون اسپیلبرگ
- بازیگران: هالی جوئل آزمنت، جود لا، برندن گلیسون، ویلیام هرت، فرانسیس اوکانر، جاستینا ماچادو، آدام آلکسی-ماله
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۷۶ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: یک پسربچه روبات که با تکنولوژی بسیار پیشرفتهای ساخته شده است، در تلاش است بتواند به پسری واقعی تبدیل شده و دوباره عشق مادرش را که یک انسان واقعی است، به دست آورد.
«هوش مصنوعی» استیون اسپیلبرگ، یکی از آثار مهم و البته نگران‌کننده‌ی سینمای علمی-تخیلی، ما را به آینده‌ای می‌برد که در آن روبات‌ها به جای کودکان به ما خدمت می‌کنند. با اینکه هنوز در آن نقطه نیستیم که روبات کودک را به فرزندی قبول کنیم (هرچند شایان ستایش به نظر برسد)، پیشرفت در تولید ربات انسان‌نما و هوش مصنوعی دور از دسترس نیست. امروزه ما روبات‌هایی مثل سوفیا از شرکت Hanson Robotics داریم که می‌توانند بیش از پنجاه حالت چهره را نشان دهند و مکالمات ساده را انجام دهند. بنابراین، با اینکه دیوید، روبات کودک در هوش مصنوعی، شاید واقعیتی دور به نظر برسد، ما هر روز داریم به آن نزدیک‌تر می‌شویم.
۱۲. دشمن ملت (Enemy of the State)
- سال اکران: ۱۹۹۸
- کارگردان: تونی اسکات
- بازیگران: ویل اسمیت، جین هکمن، جان ویت، جک بلک، لورا کایوت، تام کوئین
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۷۰ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: رابرت کلیتن دین، پدری مهربان، همسری وفادار و وکیل دادگستری به فروشگاه می‌رود تا برای همسرش هدیه‌ای بخرد. اما خودش نمی‌داند که در ساک خریدش، نواری ویدئویی انداخته‌اند که قتل اخیر سناتوری امریکایی را به دست توماس رنولدز، یکی از مأموران فاسد و رده‌بالای سازمان امنیت آن کشور نشان می‌دهد. دیری نمی‌گذرد که رنولدز به تعقیب دین می‌پردازد تا نوار را به چنگ آورد.
در این تریلر پر اکشن سینمای علمی-تخیلی ویل اسمیت در نقش وکیلی که توسط یک مقام فاسد آژانس امنیت ملی (NSA) با استفاده از فناوری نظارتی پیچیده هدف قرار گرفته است، ظاهر شد. آن زمان، فکر اینکه بیست و چهار ساعته از طریق فناوری‌های مختلف تماشایمان کنند، اعصاب خردکن بود. امروز؟ این واقعیتی است که ما اگرچه با ناراحتی، با آن آشنا هستیم. چه از طریق گوشی‌های هوشمند، تبلیغات هدفمند، دوربین‌های تشخیص چهره یا حتی دستگاه‌های خانگی‌مان، ما در عصری زندگی می‌کنیم که حریم خصوصی دیجیتال به طور مداوم در معرض تهدید است. بنابراین، در حالی که صحنه‌های تعقیب و گریز مهیج خوشبختانه تخیلی هستند، وجه نظارتی‌اش کمی به زندگی امروزمان زیادی نزدیک است.
منبع: startefacts
به نظرم فیلم آلفاویل ژان لوک گدار اولین فیلمی هستش که ظهور هوش مصنوعی سخنگو رو پیشبینی کرده بود حتی قبل از ادیسه فضایی کوبریک