داده‌های رصدخانه‌ی آرسیبو راز یک سیارک غافلگیرکننده را آشکار کرد
هنگامی که سیارک ۲۰۱۹ OK در ۲۵ جولای ۲۰۱۹ (۲ مرداد ۱۳۹۸) ناگهان در مسیر حرکت به سمت زمین مشاهده شد، دانشمندان را غافلگیر کرد اما اکنون داده‌های جمع‌آوری شده توسط رصدخانه‌ی رادیویی آرسیبو راز این سیارک گریزپا را آشکار کرده است.
پس از دریافت هشدار، دانشمندان راداری روی سیارکی که از نقطه‌ی کور زمین (سمت مخالف خورشید) می آمد، تمرکز کردند. با توجه به سرعت بالای سیارک، «لوئیزا فرناندا زامبرانو-مارین» و تیم او تنها ۳۰ دقیقه فرصت داشتند تا اطلاعات راداری هرچه بیشتر را از این جرم غافلگیرکننده دریافت کنند.
این سیارک از این جهت خبرساز شد که به‌نظر می‌رسید که از ناکجاآباد آمده و به‌سرعت به سمت زمین در حال حرکت است. اما یافته‌های زامبرانو-مارین که ۱۰ ژوئن (۲۰ خرداد) در نشریه‌ی علوم سیاره‌ای و درست چند هفته پیش از روز سیارک‌ها در ۳۰ ژوئن، منتشر شده است، آگاهی جهانی را برای کمک به آموزش عمومی درباره‌ی این تهدیدات بالقوه افزایش می‌دهد.
زامبرانو مارین، دانشمند سیاره‌شناسی دانشگاه فلوریدای مرکزی (UCF) گفت: «این سیارک یک چالش واقعی بود و تا زمانی که عملا در حال گذر از کنار زمین بود هیچ کس آن را ندید، بنابراین وقتی هشدار را دریافت کردیم، زمان بسیار کمی برای واکنش داشتیم.»
با بررسی‌ها مشخص شد که این سیارک بین ۶۰ تا ۱۲۰ متر قطر داشته و با چرخش طی ۳ تا ۵ دقیقه، بسیار سریع در حال حرکت بوده است. این نشان می‌دهد که سیارک OK 2019 بخشی از تنها ۴.۲ درصد سیارک‌های چرخان سریع شناخته شده است. به گفته‌ی پژوهشگران این گروه رو به افزایش، نیاز به توجه بیشتری دارد.
داده‌ها نشان می‌دهد که این سیارک احتمالا یا از نوع C است که از خاک رس و سنگ‌های سیلیکات تشکیل شده است، یا نوع S که شامل سیلیکات و نیکل-آهن می‌شود. سیارک‌های نوع C از رایج‌ترین و قدیمی‌ترین سیارک‌های منظومه شمسی هستند و نوع S هم دومین گروه پرشمار را تشکیل می‌دهند.
زامبرانو-مارین اکنون در حال بررسی داده‌های جمع آوری شده توسط پایگاه داده‌ی رادار سیاره‌ای آرسیبو برای ادامه تحقیقات خود است. اگرچه تلسکوپ رصدخانه در سال ۲۰۲۰ سقوط کرد و نابود شد اما تیم رادار سیاره‌ای همچنان می‌تواند از بانک داده‌های موجود که چهار دهه را دربر می‌گیرد، استفاده کند. عملیات علمی هم در حوزه‌های علوم فضایی و جوی در این رصدخانه ادامه دارد و کارکنان در حال نوسازی آنتن‌های ۱۲ متری برای ادامه‌ی تحقیقات نجومی هستند.
دانشمند سیاره‌شناسی UCF خاطرنشان کرد: «ما می‌توانیم از داده‌های جدید سایر رصدخانه‌ها استفاده و آن‌ها را با مشاهداتی که در ۴۰ سال گذشته در اینجا انجام داده‌ایم، مقایسه کنیم. داده های راداری نه تنها به تأیید اطلاعات حاصل از مشاهدات نوری کمک می‌کند، بلکه در زمینه‌ی شناسایی ویژگی‌های فیزیکی و دینامیکی اطلاعاتی به ما ارائه می‌دهد که به نوبه‌ی خود بینش ما را درباره‌ی روش‌های مناسب انحراف سیارک در صورت نیاز، افزایش خواهد داد.»
طبق اعلام مرکز مطالعات نزدیک به زمین، تقریبا ۳۰۰۰۰ سیارک شناخته شده وجود دارد و در حالی که تعداد کمی از آن‌ها تهدید فوری هستند، این احتمال وجود دارد که یک سیارک با اندازه‌ی قابل توجه به زمین برخورد کند و خسارت فاجعه باری ایجاد کند.
به همین دلیل است که ناسا به محض یافتن چنین اجرامی، آن‌ها را ردیابی می‌کند و نظارت دقیقی را برای شناسایی و مشخص کردن آن‌ها پیش می‌گیرد. این آژانس و سایر آژانس‌های فضایی کشور‌های مختلف مأموریت‌هایی را برای کاوش سیارک‌های نزدیک به زمین راه‌اندازی کرده‌اند تا بهتر بفهمند که این اجرام از چه چیزی ساخته شده‌اند و در چه مسیری حرکت می‌کنند و آیا در آینده احتمال تغییر مسیر به سمت زمین دارند؟
برای نمونه مأموریت اسیریس-رکس (OSIRIS REx) که با نمونه‌ای از سیارک «بنو» (Bennu) به زمین بازمی‌گردد که باعث شگفتی دانشمندان شد. بنو برای نخستین بار در سال ۱۹۹۹ توسط تلسکوپ رادیویی آرسیبو مشاهده شد.
یک مأموریت جدید هم با نام «آزمایش تغییر مسیر سیارک دوگانه» (Double Asteroid Redirection Test) یا «دارت» (DART) ناسا با هدف نشان دادن توانایی تغییر مسیر یک سیارک با استفاده از انرژی جنبشی برخوردی پیگیری می‌شود. این فضاپیما در نوامبر ۲۰۲۱ پرتاب شد و انتظار می رود در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۲ (۴ مهر ۱۴۰۱) به هدف خود یعنی سیارک دیمورفوس برسد.
این مأموریت‌ها در حالی است که زامبرانو مارین و دیگر اعضای تیم آرسیبو همچنان مشغول به دنبال ارائه‌ی اطلاعات بیشتر در مورد انواع سیارک‌ها در منظومه‌ی شمسی به جامعه‌ی علمی هستند تا به طرح‌های احتمالی آینده کمک کنند.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از یک سیارک
Credit: Pixabay
منبع: Phys.Org
