۹ فایده‌ی بازی‌های ویدیویی برای پرورش خلاقیت و مهارت‌های کودک
شاید برای ما که همیشه از والدین و معلم‌هایمان شنیده‌ایم که نباید زیاد با کامپیوتر کار کنیم و انجام بازی‌های ویدیویی به مدت زیاد می‌تواند سلامت‌مان با خطر جدی روبه‌رو کند شنیدن این خبر که ویدیو گیم‌هابرای کودکان مفید است کمی عجیب باشد. اما این یک واقعیت است و چند وقت پیش سایت خبری CNN درباره‌ی تاثیر مثبت ویدیو گیم و بازی‌های کامپیوتری روی ذهن و حافظه‌ی کودکان مقاله‌ای چاپ کرد. البته این سایت تنها شبکه‌ی خبری نبود که در این مورد صحبت کرد و تقریبا تمام خبرگزاری‌ها این موضوع را پوشش دادند.
اما آیا واقعا ویدیو گیم برای کودکان مفید است؟ آیا همانطور که اعلام شده این موضوع می‌تواند به رشد تحصیلی، اجتماعی و جسمی کودکان کمک کند؟ همین سوالات باعث شد تا گشتی در بین مقالات علمی و بررسی‌های روانشناسی بزنم و ببینیم تاثیر این بازی‌ها بر ذهن و جسم کودکان چگونه است. البته خیلی هم کنجکاو شدم تا ببینم اگر تمام روز را به بازی بگذرانند تاثیر مثبت بیشتری روی آن‌ها خواهد داشت یا نه.
اگر این موضوع برای شما هم جای سوال دارد پیشنهاد می‌کنم این مطلب از دیجی‌کالا مگ را بخوانید و ببینید آیا با دلایل محققین برای این موضوع موافق هستید یا نه.
چرا ویدیو گیم‌ها می‌توانند مفید باشند؟
۱. ویدیو گیم مهارت حل مسئله را آموزش می‌دهد
۲. ویدیوگیم می‌تواند باعث ایجاد علاقه به تاریخ و فرهنگ شود
۳. ویدیو گیم به کودکان مهارت دوست‌یابی می‌آموزد
۴. ویدیو گیم کودکان را به ورزش کردن تشویق می‌کند
۵. ویدیو گیم لذت رقابت را افزایش می‌دهد
۶. ویدیو گیم فرصت تجربه‌ی رهبری گروه را ایجاد می‌کند
۷. ویدیو گیم باعث پرورش خلاقیت می‌شود
۸. ویدیو گیم می‌تواند فرصت‌های آموزشی ایجاد کند
۹. ویدیو گیم می‌تواند باعث نزدیکتر شدن والدین و کودکان شود
چرا ویدیو گیم‌ها می‌توانند مفید باشند؟
همه‌ی والدین معتقدند که ویدیو گیم‌ها می‌تواند تاثیرات منفی بر تمرکز کودکان داشته باشد. اما واقعیت این است که بازی‌ها بخشی از زندگی عادی کودکانی است که در دنیای مدرن رشد می‌کنند، پس می‌توانند به ابزاری قدرتمند برای کمک به رشد مهارت‌های زندگی آن‌ها تبدیل شوند.
درک این مزایا می‌تواند به والدین کمک کند تا بازی‌هایی مناسب با سن کودکان برای اوغات فراغتشان انتخاب کنند. همچنین به مربی‌ها و معلم‌ها کمک می‌کند تا از بازی‌ها به عنوان بخش تکمیلی آموزش درس‌ها و مهارت‌ها استفاده کنند. این موضوع برای بازی‌سازان و توسعه‌دهندگان بازی هم مهم است و به آن‌ها کمک می‌کند تا بازی‌های بیشتری در زمینه‌های مختلف آموزشی تولید کنند.
در سال ۲۰۱۰ مقاله‌ی تحقیقاتی با عنوان «انگیزه‌های کودکان برای ویدیو گیم‌ها در زمینه‌ی رشد طبیعی» در Review of General Psychology منتشر شد که نتایج مطالعاتی که در دانشکده‌ی پزشکی هاروارد انجام شده بود را نشان می‌داد. این مطالعات از طریق انجام نظرسنجی و مصاحبه با بیش از ۱۰۰۰ دانش‌آموز در مدارس دولتی انجام شده بود.
بر اساس تحقیقات انجام شده مشخص شد ۹ دلیل عمده وجود دارد که می‌تواند ثابت کند انجام بازی‌های ویدیویی برای رشد ذهنی، جسمی، اجتماعی و تحصیلی کودکان مفید هستند. در ادامه‌ی این مطلب قرار است با هم ۹ دلیل مطرح شده در این تحقیق را بخوانیم.
۱. ویدیو گیم مهارت حل مسئله را آموزش می‌دهد
بازی‌های ویدیویی می‌توانند به رشد مغز کودکان کمک کنند. مثلا در بازی Legend of Zelda کودک باید برای پیشرفت در بازی جست‌وجو، مذاکره و برنامه‌ریزی می‌کرد و همچنین دست به امتحان رویکردهای مختلف می‌زد. همچنین بخشی که بازیکن می‌تواند ظاهر شخصیت خود و لباس‌هایش را انتخاب کند می‌تواند به پرورش شخصیت و علایق او کمک کند.
پس حتی اگر بازی روی بازی برچسب آموزشی هم نخورده باشد باز هم می‌تواند به پرورش قدرت تصمیم‌گیری، استفاده از استراتژی‌ها، پیش‌بینی پیامدها و همچنین بیان شخصیت کمک کند.
۲. ویدیوگیم می‌تواند باعث ایجاد علاقه به تاریخ و فرهنگ شود
محتوای بازی‌های ویدیویی می‌تواند کودکان را تشویق به مطالعه و تحقیق کند. مثلا در بازی Age of Mythology یا عصر اساطیر، تمدن یک عصر امپراطوری را نشان می‌دهد و می‌تواند علاقه‌ی کودک به تاریخ جهان، جغرافیا، فرهنگ‌های باستانی و روابط بین‌الملل را برانگیخته کند. اگر والدین در این مورد هوشیار باشند و با کودک همراهی کنند نتیجه عالی خواهد بود.
دو محقق به نام‌های دیوید شفر (David Shaffer) و جیمز گی (James Gee) می‌گویند: «اگر والدین این بازی به یک کلاس تخصصی تبدیل کند و در کنارش کتاب‌ها، سایت‌های تاریخی، مراجعه به موزه‌ها، صحبت درباره‌ی اساطیر و فرهنگ‌ها و همچنین جغرافیا را قرار بدهند کودک می‌تواند خودش انتخاب کند که موضوعات جدیدی را یاد بگیرد. این کمک والدین می‌تواند طیف گسترده‌ای از زبان، محتوا و ارتباطات پیچیده را سر راه کودک قرار دهد تا برای یادگیری‌ها و عملکردهای عمیق آینده آماده شود.»
همچنین در این مدل بازی‌ها کودکان برای به دست آوردن چیز‌هایی که می‌خواهند، دست به مبادله می‌زنند و همین موضوع به پرورش مهارت‌های کسب‌وکار آن‌ها کمک می‌کند.
۳. ویدیو گیم به کودکان مهارت دوست‌یابی می‌آموزد
کودکان، برعکس والدینشان، بازی‌های ویدیویی را بیشتر یک فعالیت اجتماعی می‌دانند تا فعالیتی منزوی کننده؛ دلیل این تفکر هم این است که کودکان در این بازی‌ها با هم دوست می‌شوند و معاشرت می‌کنند. در تحقیقی که روی همین موضوع انجام شد مشخص شد که پسرهای نوجوان بازی‌های ویدیویی را بهترین مکان برای معاشرت و گفت‌وگوی دائمی بین دوستانشان می‌دانند. همچنین تحقیقات نشان داده است کودکانی که دارای ناتوانی‌های یادگیری خفیف هستند، احتمالا بازی‌ها را به عنوان روشی برای پیدا کردن دوست انتخاب می‌کنند.
۴. ویدیو گیم کودکان را به ورزش کردن تشویق می‌کند
در تحقیقات مشخص شده است که کودکان، مخصوصا پسر بچه‌ها، حرکات ورزشی جدید مثل بسکتبال را در بازی‌های ویدیویی ورزشی یاد می‌گیرند. یکی از پسر بچه‌هایی که در این تحقیقات شرکت کرده بود گفته بود بازی‌های ورزشی که واقعی‌تر هستند او را به انجام حرکات تشویق می‌کند و به او این انگیزه را می‌دهد که بیرون از بازی هم آن‌ها را امتحان کند. همچنین تحقیقات نشان داده انجام بازی‌های ویدیویی ورزشی واقع‌گرایانه منجر به افزایش زمان ورزش کردن کودکان در دنیای واقعی می‌شود.
۵. ویدیو گیم لذت رقابت را افزایش می‌دهد
رقابت کردن با هم‌سن و سال‌ها یک اتفاق عادی در دنیای کودکانه است چون به آن‌ها اجازه می‌دهد برای کسب جایگاه و به رسمیت شناخته شدن تلاش کنند. در نظرسنجی‌ها و مطالعاتی که روی نوجوانان انجام شد یکی از آن‌ها گفته بود دوست دارد با افراد دیگر رقابت کند و برنده شود.
یکی از جذاب‌ترین دلایل علاقه‌ی کودکان و نوجوانان، مخصوصا پسرها، به بازی‌های ویدیویی همین ایجاد حس رقابت بین آن‌ها است. بازی‌ها مکانی امن برای بیان تمایلات رقابتی هستند و می‌توانند به کودکانی که ورزش کردن را دوست ندارند، فرصتی برای به دست آوردن احساس برتری بدهند.
۶. ویدیو گیم فرصت تجربه‌ی رهبری گروه را ایجاد می‌کند
کودکانی که بازی‌های ویدیویی را به صورت گروهی انجام می‌دهند هر کدام به نوبت رهبری گروه را به عهده می‌گیرند. این اتفاق به پرورش مهارت‌های رهبری، مثل متقاعد کردن و ایجاد انگیزه و میانجی‌گری در زمان اختلافات، می‌پردازد. همچنین بازی‌های چند نفره‌ی آنلاین فرصت خوبی در اختیار نوجوانان قرار می‌دهد تا رهبری گروهی از افراد با سنین مختلف را تجربه کنند.
۷. ویدیو گیم باعث پرورش خلاقیت می‌شود
یک مطالعه‌ی تجربی، که در مجله‌ی تحقیقاتی خلاقیت منتشر شده است، از ارتباط بین بازی‌های ویدیویی خاص و پرورش خلاقیت صحبت می‌کند. این مطالعه ۳۵۲ شرکت‌کننده داشته که بعضی از آن‌ها برای بازی Minecraft آموزش دیده بودند و بعضی هم بدون هیچ‌گونه آموزشی شرکت کرده بودند.
محققان متوجه شدند افرادی که بدون هیچ آموزشی بازی را شروع کردند در فعالیت‌های بعدی خود خلاقیت بیشتری به خرج داده بودند. به همین دلیل حدس می‌زنند بازی می‌تواند برانگیزاننده‌ی خلاقیت باشد چون آن‌ها در حین بازی باید به تنهایی فکر کنند و تصمیم بگیرند.
۸. ویدیو گیم می‌تواند فرصت‌های آموزشی ایجاد کند
در مطالعه‌ای که در حال خواندن نتایج آن هستید، تقریبا یک سوم کودکان مورد مطالعه فقط به این دلیل که دوست داشتند بازی را به دیگران یاد بدهند به سراغ بازی‌های ویدیویی می‌رفتند. پدر یکی از همین کودکان گفته است که اغلب صحبت‌هایی که پسرش با دوستانش دارد در مورد موقعیت‌هایی است که در بازی‌ها وجود دارند.
بعضی از کودکان متخصص گذشتن از مراحل سخت بازی هستند و همین موضوع به آن‌ها جایگاهی خاص می‌دهد. آموزش ترفندها و مهارت‌های لازم برای گذشتن از این مراحل به دیگران می‌تواند باعث پرورش مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی، صبر و همچنین مهارت آموزش دادن مسائل به دیگران در کودکان شود.
۹. ویدیو گیم می‌تواند باعث نزدیکتر شدن والدین و کودکان شود
در تحقیقات مشخص شده است تماشای بازی کودکان توسط والدین می‌تواند آن‌ها را به هم نزدیکتر کند. امکان به اشتراک‌گذاری لحظات خاص، گوش دادن به موسیقی بازی در کنار هم، صحبت کردن درباره‌ی بازی و تشویق شدن کودک از طرف والدین برای رسیدن به مراحل بعدی می‌تواند روابط بین آن‌ها را صمیمی‌تر کرده و آن‌ها را به دوست‌های خوبی تبدیل کند. این اتفاق می‌تواند در موفقیت فرزندان در آینده بسیار تاثیرگذار باشد.
مرور کلی
همانطور که متوجه شدید بازی‌های کامپیوتری و ویدیویی دیگر به عنوان یک عامل حواس‌پرتی و گوشه‌گیر شدن کودکان به حساب نمی‌آیند؛ برعکس باعث افزایش مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی آن‌ها می‌شود و کمک می‌کند جنبه‌های مختلف ذهنی خود را پرورش دهند. اگر شما از آن دسته والدینی هستید که دوست ندارید فرزندتان درگیر بازی‌های ویدیوی و کامپیوتری باشد، برایمان بنویسید بعد از خواندن نظر محققان و متخصصان در این مورد چه احساسی دارید. آیا نظرتان نسبت به این موضوع تغییر کرده یا هنوز هم فکر می‌کنید این بازی‌ها به کودکان آسیب می‌رساند؟
بیشتر بخوانید: راهنمای کامل خرید اسباب بازی در رده‌های سنی و دسته‌بندی‌های مختلف
