فرصت مناسب رصد شکارچی آسمان در هفته‌ی دوم اسفند ۱۴۰۲
در هفته‌ی دوم اسفند ۱۴۰۲ ماه کامل روی می‌دهد اما حضور نداشتن ماه در ابتدای شب، فرصت رصدی عالی برای اجرام اعماق آسمان از جمله صورت فلکی معروف جبار فراهم می‌کند.
هرچند کوچک‌ترین ماه کامل سال در آسمان دومین هفته‌ی اسفند ۱۴۰۲ رویدادهای تماشایی را رقم می‌زند اما اجرام اعماق آسمان هم می‌توانند لحظات زیبایی را برای ناظران آسمان شب ایجاد کنند.
رویدادهای نجومی در آسمان هفته‌ی دوم اسفند ۱۴۰۲
شنبه ۵ اسفند
ساعت ۰۵:۵۶ مقارنه‌ی ماه با ستاره‌ی قلب‌الاسد روی می‌دهد و در این هنگام جدایی زاویه‌ای آن‌ها ۲.۵ درجه است. عصرگاه هم در ساعت ۱۶:۰۰ به وقت تهران ماه کامل روی می‌دهد که ساعاتی بعد از سمت شرق آسمان سر برمی‌آورد. از نظر ظاهری، این کوچک‌ترین ماه کامل امسال خواهد بود.
اوایل اسفند همچنین زمان اوج رخ‌نمایی صورت فلکی شکارچی است که در اوایل شب در بالاترین حد خود سمت جنوب آسمان ایستاده است. اما در پشت سر او سگش، یعنی صورت فلکی «سگ کوچک» (Canis Major)، نشان درخشان ستاره‌ی «شباهنگ» (Sirius) را بر سینه‌اش دارد.
این ستاره نه تنها درخشان‌ترین ستاره در آسمان ما پس از خورشید است، بلکه نزدیک‌ترین ستاره‌ی قابل رصد با چشم غیرمسلح بعد از خورشید هم محسوب می‌شود و با ۸.۶ سال نوری، برای کسانی که در عرض‌های جغرافیایی میانه‌ی شمالی قرار دارند به خوبی قابل رؤیت است.
نزدیک‌ترین ستاره‌ی واقعی آلفا قنطورس است که ۴.۳ سال نوری از زمین فاصله دارد اما برای دیدن آن باید در عرض‌های جغرافیایی جنوبی‌تر باشید. در آسمان نیمکره‌ی شمالی علاوه بر شعرای یمانی یا شباهنگ، سه کوتوله‌ی قرمز کم‌نور هم در کنار آن حضور دارند که برای رصد آن‌ها به دوربین دوچشمی یا تلسکوپ نیاز است.
آسمان شامگاهی ابتدای هفته دوم اسفند ۱۴۰۲
یک‌شنبه ۶ اسفند
ساعت ۱۸:۳۰ ماه با فاصله‌ی ۴.۶ هزار کیلومتر در اوج مداری قرار می‌گیرد اما امشب همچنان موقعیت خوبی برای رصد ستاره‌های اعماق آسمان است.
شباهنگ از جهت دیگری هم خاص است. این ستاره پایین مثلث زمستانی قرار دارد. دو ستاره‌ی دیگر مثلث عبارتند از «ابط الجوزا» (Betelgeuse) به رنگ نارنجی که در سمت راست بالای آن قرار گرفته و «شعرای شامی» (Procyon) که در سمت چپ بالای آن دیده می‌شود. مثلث زمستانی در اوایل شب کاملا روی شباهنگ می‌ایستد.
دوشنبه ۷ اسفند
با دانشی که از شب‌ها و هفته‌های گذشته درباره‌ی شباهنگ دارید، حالا می‌توانید یک رصد چالشی را در اطراف این ستاره پیش بگیرید. آیا تا کنون برای رصد «شباهنگ بی» (Sirius B) کوتوله‌ی سفید معروف تلاش کرده‌اید؟ شباهنگ A و B هم‌اکنون از دید ناظر زمینی در گسترده‌ترین جدایی ظاهری در مدار ۵۰ ساله‌ی خود با فاصله‌ی ۱۱ ثانیه‌ی قوسی از هم قرار دارند و تا چند سال آینده در این فاصله باقی خواهند ماند و سپس دوباره به هم نزدیک می‌شوند. برای دیدن مجزای آن‌ها به یک تلسکوپ ۸ اینچ و بزرگ‌تر و یک آسمان صاف با دید بسیار عالی نیاز خواهید داشت.
سه‌شنبه ۸ اسفند
اگر در عرض‌های جغرافیایی میانه‌ی شمالی زندگی می‌کنید، این هفته که آسمان اوایل شب بدون حضور ماه است و دایره‌البروج هنگام شب از افق غربی به سمت بالا متمایل می‌شود، زمان خوبی برای جست‌وجوی نور منطقهالبروجی (Zodiacal Light) است. از یک مکان تاریک و تمیز، در انتهای گرگ و میش به سمت غرب نگاه کنید تا هرم مبهم اما عظیم و بلندی از نوری به رنگ مروارید را پیدا کنید. به سمت چپ متمایل شده و در امتداد صورت‌های فلکی دایره‌البروج قرار گرفته است. چیزی که می بینید غبار میان‌سیاره‌ای نور خورشید است که در نزدیکی صفحه‌ی دایره‌البروج به دور خورشید می‌چرخد.
چهارشنبه ۹ اسفند
ساعت ۰۴:۴۵ بهترین زمان رصد دنباله‌دار پن‌استارز (C/2021 S3) با قدر ۷.۴ است و پیداست که برای رصد آن در این ماه به ابزار اپتیکی نیاز خواهید داشت. ساعت ۱۲:۳۲ هم سیاره‌ی عطارد در مقارنه‌ی خارجی با خورشید قرار می‌گیرد و پس از آن وارد آسمان صبحگاهی می‌شود.
موقعیت عطارد هنگام مقارنه‌ی خارجی با خورشید در هفته‌ی دوم اسفند ۱۴۰۲
پس از غروب در این زمان از سال، پنج صورت فلکی شاخص به صورت متوالی از شمال شرق به جنوب در حال ارتفاع گرفتن هستند. همه‌ی آن‌ها به صورت نیم‌رخ به شکلی قرار گرفته‌اند که بینی‌هایشان به سمت بالا و پاهایشان به سمت راست اشاره دارند. این صورت‌های فلکی عبارتند از: خرس بزرگ، شیر، مار دریایی، سگ کوچک و سگ بزرگ.
پنج‌شنبه ۱۰ اسفند
ساعت ۰۰:۵۵ بامداد سیاره‌ی زحل در مقارنه با خورشید قرار می‌گیرد و پس از آن وارد آسمان صبحگاهی می‌شود.
این عصرها هم می‌توانید با ارتفاع زیاد در شمال آسمان، بین فضای به ظاهر خالی میان «سروش» (Capella) و «ستاره‌ی قطبی» (Polaris) به دنبال صورت فلکی «زرافه» (Camelopardalis) باشید که البته برای رصد آن به آسمان تاریک نیاز دارید. اما رصد این صورت فلکی شاید چالش‌برانگیزتر هم باشد چون به یک دوربین دوچشمی نیاز دارید تا بتوانید الگوی بزرگ و غیر واضح آن را با استفاده از کتاب صورت فلکی در محدوده‌ی تلسکوپ قرار دهید. اگر تازه‌کار هستید، با یک صورت فلکی روشن‌تر و آسان‌تر آغاز کنید و پس از آن به صورت فلکی دشواری مانند زرافه برسید.
جمعه ۱۱ اسفند
شباهنگ در ارتفاعات جنوب آسمان حدود ساعت ۸ شب رخ‌نمایی می‌کند. با استفاده از دوربین دوچشمی یا تلسکوپ با قدرت کم، می‌توانید نقطه‌ی را در فاصله‌ی ۴ درجه‌ای از جنوب آن پیدا کنید که حدود ۴ درجه کمتر از عرض میدان دید یک دوربین دوچشمی است. این خوشه‌ی ستاره‌ای باز M41 است که حدود ۲۳۰۰ سال نوری از ما فاصله دارد و قدر کل آن به ۵.۰ می‌رسد. برای مقایسه به فاصله‌ی شباهنگ از زمین که پیش‌تر اشاره کردیم توجه کنید.
آسمان ابتدای هفته‌ی سوم اسفند ۱۴۰۲
وضعیت سیارات در هفته‌ی دوم اسفند ۱۴۰۲
عطارد به دلیل نزدیکی زیاد به خورشید از دید ناظر زمینی، قابل رؤیت نیست.
زهره با قدر ۳.۹ کمتر از یک ساعت پیش از طلوع خورشید از جنوب شرقی آسمان طلوع می‌کند. برای رصد آن هر روز زمان کمتری خواهید داشت، بنابراین دوره‌ی فعلی که ناهید صبحگاهی است را از دست ندهید.
مریخ با قدر ۱.۳+ در نزدیکی سیاره‌ی زهره باقی می‌ماند اما کمتر از ۱ درصد آن روشنایی دارد.
مشتری قدر ۲.۲- در صورت فلکی حمد قرار دارد و از روی زمین قابل رصد نیست.
اورانوس با قدر ۵.۷ در صورت فلکی حمل حضور دارد و همان نقطه‌ی سفید روشنی است که هنگام غروب بر بلندای آسمان دیده می‌شود و با پیشروی شب ارتفاعش کاهش می‌یابد تا حدود ساعت ۲۳:۰۰ غروب کند. در یک تلسکوپ می‌توانید قرص آن را به عرض ۳۶ ثانیه‌ی قوسی تشخیص دهید. این سیاره اکنون بین دو ستاره‌ی آلفا حمل و آلفا نهنگ قرار دارد که به ترتیب دارای قدر ۲.۰ و ۲.۵ هستند.
زحل در مقارنه با خورشید فلکی حمل حضور دارد و ۹ درجه بالاتر از مشتری است.
نپتون هم این شب‌ها در پس درخشش غروب خورشید گم می‌شود و امکان رصد آن با ابزار رصدی هم وجود ندارد.
منابع: Sky and Telescope, EarthSky, مجله نجوم
