هم‌نشینی ماه و پروین در آسمان هفته‌ی چهارم اسفند ۱۴۰۲
در آسمان هفته‌ی چهارم اسفند ۱۴۰۲ سخن از ماه و پروین است و هم‌نشینی خوشه‌ی پروین با هلال ماه تنها چند روز پس از آغاز رمضان، منظره‌ای دیدنی می‌آفریند.
هفته‌ی چهارم اسفند ۱۴۰۲، ماه رویدادهایی دیدنی را برای علاقه‌مندان به آسمان شب رقم می‌زند. در ابتدای هفته ماه نو شکل می‌گیرد که آغاز ماه رمضان را نوید می‌دهد. یک روز بعد به آسانی می‌توان هلال نازک اول ماه را هنگام غروب خورشید رصد کرد و با گذشت یک روز دیگر، این بار قمر زمین در کنار مشتری دیده می‌شود و سرانجام چهارشنبه شب، کنار خوشه‌ی پروین جای می‌گیرد.
رویدادهای نجومی هفته‌ی چهارم اسفند
شنبه ۱۹ اسفند
ساعت ۰۶:۱۲ هلال آخر ماه شعبان ۱۴۴۵ هجری قمری روی داده که امکان رصد آن تنها با ابزار اپتیکی وجود داشته است.
ستاره‌ی شباهنگ با جلوه‌ی خاصی درخشان‌ترین ستاره در صورت فلکی سگ بزرگ است. در یک آسمان بسیار تاریک، شکل واقعی سگ بزرگ کاملا پیداست: تصویری از نیم‌رخ یک سگ که به سمت راست روی پاهای عقب خود چرخیده است. با این حال برای بسیاری از ساکنان زمین که در مناطقی با آلودگی نوری زندگی می‌کنند، تنها پنج ستاره‌ی درخشان آن دیده می‌شوند.
یکشنبه ۲۰ اسفند
ساعت ۱۰:۳۶ ماه با فاصله‌ی ۳۵۷ هزار کیلومتر در حضیض مداری قرار می‌گیرد و ساعت ۱۲:۳۰ هم لحظه‌ی وقوع ماه نو است.
صورت فلکی کم‌نور سرطان بر خط جداکننده‌ی سنتی بین آسمان زمستان و بهار قرار دارد: جایی بین صورت‌های فلکی دوپیکر (جوزا) و شیر (اسد). صورت فلکی سرطان، یک جرم سماوی منحصربه‌فرد را در دل خود دارد: خوشه‌ی ستاره‌ای کندوی عسل (M44).
اگر در منطقه‌ای که هستید، آلودگی نوری کمی داشته باشید می‌توانید این خوشه را با چشم غیرمسلح هم ببینید. برای دیدن آن باید جایی میان ستاره‌ی «سرپسین» (Pollux) در دوپیکر و «قلب الاسد» (Regulus) در صورت فلکی شیر را نگاه کنید. با دوربین دوچشمی اما شرایط دیدن آن بسیار آسان‌تر است. به دنبال یک دسته‌ی پراکنده از ستاره‌های کوچک کم‌نور باشید که از قدر ۶.۵ کم‌سوتر هستند.
دوشنبه ۲۱ اسفند
از ماه نو بیش از یک روز گذشته و بنابراین ساعت ۱۸:۳۰ هلال اول ماه رمضان ۱۴۴۵ هجری قمری به آسانی با چشم غیرمسلح دیده خواهد شد.
پیش از آن هم در ساعت ۱۸:۱۰ می‌توانید شاهد آغاز عبور هم‌زمان سایه‌های دو قمر اروپا و گانیمد از روی قرص مشتری باشید که در ساعت ۱۹:۵۰ پایان می‌یابد.
اگر شما در عرض‌های جغرافیایی میانه‌ی شمالی مانند ایران باشید، ستاره‌های سرپیشین و سرپسین در صورت فلکی دوپیکر بلافاصله پس از تاریکی هوا از بالای سرتان می‌گذرند. این دو ستاره نمایان‌گر سرهای دوقلوهای جوزا هستند. سرپسین به وضوح روشن‌تر از سرپیشین است.
سه‌شنبه ۲۲ اسفند
تا شب هنگام، دب اکبر (خرس بزرگ) در شمال شرقی آسمان به ارتفاع مناسبی می‌رسد و شروع به انحراف به سمت چپ می‌کند. اگر با حدود سه مشت در طول بازوی کشیده، به سمت چپ آن نگاه کنید می‌توانید ستاره‌ی قطبی در صورت فلکی دب اصغر (خرس کوچک) را ببینید.
به جز ستاره‌ی قطبی تنها چیزی که ممکن است از صورت فلکی دب کوچک در میان آلودگی نوری ببینید، دو ستاره‌ای هستند که لبه‌ی بیرونی کاسه‌ی آن را تشکیل می‌دهند: کوکب (Kochab) و فرقد (Pherkad). این دو ستاره‌ی «نگهبان قطب» را می‌توانید پایین سمت راست ستاره‌ی قطبی (پولاریس) پیدا کنید که تقریبا به صورت عمودی جای گرفته‌اند.
چهارشنبه ۲۳ اسفند
منظره‌ی برجسته آسمان اوایل شب، مقارنه‌ی تماشایی هلال ماه و مشتری در غرب آسمان است که فقط حدود ۴.۸ درجه از هم فاصله دارند و می‌توانید از ابتدای شب تا ساعت ۲۱:۳۰ آن را رؤیت کنید.
آسمان شامگاهی میانه‌ی هفته‌ی چهارم اسفند ۱۴۰۲
پنج‌شنبه ۲۴ اسفند
اکنون هلال ضخیم‌تر ماه با خوشه‌ی «پروین» (Pleiades) در بالای مشتری هم‌نشین می‌شود. ماه و پروین در هنگام شب فقط چند درجه از هم فاصله دارند و با پیشروی شب کم‌کم به هم نزدیک‌تر می‌شوند تا در ساعت ۲۲:۵۴ به اوج نزدیکی با ۵.۷ درجه برسند.
جمعه ۲۵ اسفند
دب اکبر این عصرها به آرامی در شمال شرقی می‌درخشد و با قرارگیری روی دسته‌ی خود کاملا به چشم می‌آید. احتمالا می‌دانید که دو ستاره‌ی جلویی کاسه‌ی این صورت فلکی به عنوان نشان‌گرها شناخته می‌شوند که امتداد آن‌ها به ستاره‌ی قطبی اشاره می‌کند. در اطراف ستاره‌ی قطبی صورت‌های فلکی جذابی قرار گرفته‌اند که اگر یک نقشه‌ی آسمان همراه داشته باشید، به آسانی می‌توانید ستاره‌های آن‌ها را پیدا کنید.
وضعیت سیارات در هفته‌ی چهارم اسفند ۱۴۰۲
عطارد در پس غروب خورشید به صورت بسیار کم‌نور دیده می‌شود. باید حدود ۳۵ تا ۴۵ دقیقه پس از غروب آفتاب، کمی بالاتر از افق خود به سمت غرب آن را جست‌وجو کنید که خیلی پایین‌تر از مشتری جای گرفته است. هر چه به اواخر هفته نزدیک شویم، شانس شما برای تماشای آن بیشتر است. در حال حاضر عطارد قدر حدود ۱.۰- دارد.
زهره با قدر ۳.۸- در سپیده‌دم با ارتفاع کمی نسبت به افق دیده می‌شود. حدود ۳۰ تا ۲۰ دقیقه پیش از طلوع خورشید دقیقا بالای افق شرقی و جنوب شرقی به دنبال آن باشید.
مریخ با قدر ۱.۳+ هم در اعماق طلوع خورشید، سمت راست بالای زهره دیده می‌شود اما تنها یک صدم ناهید روشنایی دارد! در هفته‌ی چهارم اسفند ۱۴۰۲ فاصله‌ی بین آن‌ها از ۸ درجه به ۱۱ درجه در آسمان افزایش می‌یابد.
مشتری با قدر ۲.۲- همچنان در صورت فلکی حمل جای دارد و هنگام غروب به آسانی در ارتفاع زیاد دیده می‌شود و کم‌کم پایین‌تر می‌رود. در یک تلسکوپ می‌توانید قرص آن را به عرض ۳۵ ثانیه‌ی قوسی تشخیص دهید و قمرهای گالیله‌ای آن را رصد کنید.
زحل در پس تابش خیره‌کننده‌ی خورشید از دید خارج است.
اورانوس هم با قدر ۵.۷ در صورت فلکی حمل، ۵ درجه بالاتر از مشتری حضور دارد و برای دیدن آن باید ابزار رصدی در اختیار داشته باشید.
نپتون هم در مقارنه با خورشید است و امکان رصد آن وجود ندارد.
عکس کاور: مقارنه‌ی ماه و خوشه‌ی پروین (Credit: Salvatore Cerruto, TWAN)
منابع: Sky and Telescop, مجله نجوم
