آیا ابتلا به کرونا باعث افسردگی و اضطراب می‌شود؟
حتما شما هم شنیده‌اید که دوستان و اطرافیانتان پس از ابتلا به کرونا و بهبودی از آن دچار تغییرات خلق‌وخو شده‌اند، احساس افسردگی می‌کنند و با مشکلات اضطرابی درگیر هستند. این‌طور به نظر می‌رسد که با نوع جدیدی از افسردگی کرونایی روبه‌رو هستیم و باید برای آن به طور جدی به دنبال راه‌حل باشیم. با توجه به اینکه این روزها با شیوع گسترده‌ی ویروس کرونای دلتا در جامعه مواجه هستیم، در دیجی‌کالا مگ تصمیم گرفتیم کمی درباره‌ی افسردگی کرونایی صحبت کرده و بررسی‌هایی که در دانشگاه هاروارد و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) را با هم مرور کنیم.
بعد از بهبود کرونا با چه عوارضی روبه‌رو می‌شویم؟
ممکن است پزشک به شما گفته باشد که ماه‌ها پیش ویروس کرونا از بدنتان خارج شده است اما با اینکه مشکلی در تنفس ندارید باز هم سطح اکسیژن شما به حالت عادی برنگشته باشد. علاوه بر آن ممکن است با سردردهای مداوم هم درگیر باشید. این‌ها اتفاقات عجیبی نیستند و نباید نگران باشید. موضوع نگران‌کننده ایجاد احساس ترس و اضطراب است که ممکن است تپش قلب شدیدی را هم در شما ایجاد کند. ممکن است میزان این اضطراب آن‌قدر زیاد باشد که خواب شبانه‌اتان را هم مختل کند.
با تکمیل اطلاعات درباره‌ی کرونا توصیه‌ها و اقدامات محافظتی درباره‌ی آن تغییر می‌کند. لطفا همیشه برای بررسی موضوع سلامتی‌اتان با پزشک مشورت کنید و منابع معتبری مثل مقالات CDC را مطالعه کنید.
جامعه‌ی پزشکی هنوز در حال تحقیق و کسب اطلاعات درباره‌ی تأثیر ویروس کرونا بر مغز است. داده‌های منتشر شده در ووهان چین نشان می‌دهند که ممکن است در طول مدت زمان ابتلا، ویروس به مغز حمله کند. در این داده‌‌ها مشخص شده است که بیشتر از یک سوم بیماران علائم عصبی از خود نشان داده‌اند. همچنین تحقیقات پزشکی مشخص کرده است که علاوه بر عفونت مغزی، این بیماری منجر به بدتر شدن وضعیت سلامت روان افراد مختلف شده است. این موضوع می‌تواند ناشی از عوارض روانی انزوا، تنهایی، بیکاری، فشارهای مالی و از دست دادن عزیزان باشد. در طول مدت همه‌گیری کرونا تجویز داروهای ضدافسردگی افزایش پیدا کرده، بروز خشونت در خانواده و روابط صمیمی زیاده شده و از همه مهم‌تر، ایجاد افکار خودکشی، به ویژه در جوانان، رو به افزایش است.
استرس و اضطراب می‌تواند باعث ایجاد حالت‌ها و احساسات زیر شود؛
- احساس ترس، عصبانیت، غم، نگرانی، دوری از احساسات یا سرخوردگی
- تغییر در اشتها، انرژی، خواسته‌ها و علایق
- مشکل در تمرکز و تصمیم‌گیری
- مشکل در خوابیدن یا کابوس دیدن
- واکنش‌های فیزیکی مانند سردرد، بدن درد، مشکلات معده و بثورات پوستی
- تشدید مشکلات مزمن سلامتی
- بدتر شدن شرایط بهداشت روانی
- افزایش مصرف دخانیات و الکل
آیا ابتلا به کرونا خطر افزایش اختلالات روانی را افزایش می‌دهد؟
تا همین چند وقت پیش پیامدهای سلامت روان در بهبود یافتگان کرونا مشخص نبود. مطالعه‌ای که به‌تازگی بر روی پرونده‌های الکترونیکی سلامت ۶۹ میلیون نفر انجام شده نشان داده است که ابتلا به کرونا خطر ابتلا به اختلالات روانی، زوال عقل یا بی‌خوابی را افزایش می‌دهد. همچنین افرادی که با اختلالات روانپزشکی درگیر بوده‌اند، ۶۵% بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به کرونا بوده‌اند. البته این موضوع ممکن است با سبک زندگی آن‌ها ارتباط مستقیم داشته باشد. معمولا این افراد عادت‌هایی مثل سیگار کشیدن و مصرف الکل دارند یا درگیر التهاب بوده یا تحت تأثیر داروهای روانپزشکی هستند؛ همین عوامل خطر ابتلا به کرونا را تا حد زیادی افزایش می‌دهد.
تحقیقات مذکور بزرگ‌ترین تحقیق انجام شده بر روی اثرات کرونا بر روان افراد بوده که انجام شده است. البته هنوز اثرات طولانی مدت عفونت با ویروس کووید-۱۹ مشخص نیست. جالب است بدانید در سال‌های ۱۹۱۸ و ۱۹۱۹ که جهان با همه‌گیری آنفولانزا درگیر بود اغلب نوزادان مادرانی که با ویروس آنفولانزا آلوده شده بودند به اسکیزوفرنی دچار بودند. این‌طور تصور می‌شود که عفونت ویروسی در دوران بارداری می‌تواند از عوامل خطر آفرین در زمینه‌ی ایجاد بیماری‌های روانی مرتبط با سیستم ایمنی بدن باشد. این موضوع ممکن است تا حدی در ارتباط با ویروس کرونا هم صدق کند.
آیا شما هم به افسردگی کرونایی مبتلا هستید؟
ممکن است شما هم به دلیل ابتلا به کرونا یا به دلیل شرایط زندگی احساس خستگی، استرس یا ناراحتی کنید.
تجربه‌ی احساس استرس، اضطراب، اندوه و نگرانی در دوران همه‌گیری ویروس کرونا طبیعی است. اگر چنین احساسی دارید نترسید و از یک شخص قابل اطمینان یا پزشک متخصص کمک بگیرید.
با این حال اگر پس از مشورت با پزشک متوجه شدید که درگیر افسردگی یا اضطراب شده‌اید فراموش نکنید که ابزارهای غربالگری تشخیصی نیستند. افراد که درگیر ویروس کووید-۱۹ بوده‌اند اغلب به این دلیل در بررسی‌های انجام شده از نظر افسردگی مثبت هستند که اکثر علائم عفونت و افسردگی با هم همپوشانی دارند. مثلا کم‌خوابی، اختلال در تمرکز و کاهش اشتها می‌تواند به دلیل بیماری پیش آمده باشد و حتما نشانه‌ی افسردگی نیست.
برای تشخیص دقیق‌تر بهتر است تا مدتی که علائم بیماری از بین رفته یا ضعیف می‌شوند صبر کنید. درست است که داروهای ضدافسردگی معمولا برای اختلالات خلقی و اضطرابی هم تجویز می‌شوند اما نباید فراموش کرد که علائم خفیف تا متوسط معمولا با تغییر و بهبود شرایط زندگی از بین می‌روند. اگر اولین بار است که افسردگی یا اضطراب را تجربه می‌کنید و علائم خفیفی در شما مشاهده می‌شود شاید نیازی به درمان تخصصی نداشته باشید. اگر قرار است مصرف دارویی را شروع کنید قبل از آن حتما با پزشک متخصص مشورت کرده و در صورت نیاز به تغییرات حتما پزشک را در جریان قرار دهید.
راه‌های کاهش پیامدهای روان‌شناختی ناشی از کرونا
- واکسن بزنید. اگر نوبتتان شده است بدون توجه به شایعه‌ها حتما واکسن بزنید. واکسن، به ویژه به افراد دارای اختلالات روانی، کمک می‌کند از افسردگی کرونایی دور بمانند.
- استفاده از ماسک و رعایت فاصله‌ی ایمنی را ادامه دهید. درست است که همه‌ی ما به حفظ روابط اجتماعی نیاز داریم اما بهتر است همچنان از روش‌های دیگر، مثل ارتباط‌های آنلاین، برای ادامه‌ی روابط اجتماعی استفاده کنید. این کار شما را از خطر ابتلا به کرونا حفظ کرده و در نتیجه در برابر درگیری با اختلالات روانی و خلقی ناشی از این ویروس هم در امان نگه می‌دارد.
- هوای دیگران را داشته باشید. حمایت از مبتلایان به کرونا که با تغییرات محل کار، مشکلات بیمه‌ای یا عدم دسترسی به خدمات بهداشت روانی می‌تواند از ابتلای آن‌ها به افسردگی کرونایی جلوگیری کند. در بین این افراد آن‌هایی که از کووید طولانی مدت یا مه مغزی کرونایی رنج می‌برند بیشتر از دیگران به حمایت نیاز دارند.
- فعالیت بدنی داشته باشید. فعالیت بدنی علاوه بر مدیتیشن می‌تواند بر اثر داروها، خلق‌وخو و اضطراب اثر مثبت داشته و به سلامت حافظه و قلب هم کمک کند.
- از رفتارهای آرامش‌بخش استفاده کنید. وقتی این‌طور به نظر می‌رسد که جهان از کنترل خارج شده است سعی کنید رفتارهای آرامش‌بخش انجام دهید. داشتن کنترل بر بخشی از روز هم می‌تواند در شما احساس پایبندی و استحکام را ایجاد کند.
- با احتیاط از داروهای خواب‌آور و آرامش‌بخش استفاده کنید. اگر مراقب نباشید استفاده‌ی موقتی از این داروها می‌تواند تبدیل به عادتی طولانی مدت شود و شما را با مشکلاتی مثل وابستگی به دارو و اضطراب برگشتی مواجه کند.
- مصرف الکل و دخانیات را کنار بگذارید. استرس طولانی مدت ناشی از مراقبت از عزیزان، از دست دادن شغل، طولانی شدن مدت زمان حضور در خانه و عوامل استرس‌زای مربوط به رابطه می‌تواند به افزایش مصرف و مشکلات وابسته به آن شود.
- مراقب میزان کافئین مصرفی خود باشید. اگر خستگی بعد از ابتلا به بیماری کرونا شدید است با پزشک خود صحبت کنید. مصرف کافئین می‌تواند اضطراب و مشکلات خواب رادر شما تشدید کند.
- از دوستان، همکاران و همسایگان خود بپرسید که نیاز به کمک شما دارند یا نه. معمولا رد کردن کمک برای افراد بسیار ساده‌تر از درخواست کمک از دیگران است. اگر شخصی در تنهایی خود با افکار خودکشی دست‌وپنجه نرم می‌کند شما می‌توانید با یک تماس ساده یا یک حرکت دوستانه نجات دهنده‌ی زندگی‌اش باشید.
سخن آخر
همه‌گیری ویروس کووید-۱۹ تأثیر زیادی بر زندگی ما داشته است. خیلی از افراد با چالش‌هایی روبه‌رو شده‌اند که می‌تواند استرس‌زا و طاقت‌فرسا بوده و احساسات تلخ و دردناکی را در کودکان و بزرگسالان ایجاد کند. افسردگی کرونایی معمولا در بین افرادی که به این ویروس آلوده شده و بهبود پیدا کرده‌اند مشاهده می‌شود. البته تحقیقات در این زمینه هنوز ادامه دارد. از سویی دیگر اقدامات بهداشت عمومی، مثل فاصله‌گذاری اجتماعی، که برای کاهش شیوع این ویروس انجام می‌شود می‌تواند در ما احساس تنهایی ایجاد کند. وقتی هم که احساس تنهایی طولانی مدت شود خطر ابتلا به استرس و اضطراب در افراد بالا می‌رود. با اقداماتی مثل حمایت از دیگران و برقراری ارتباطات اجتماعی از راه‌های ایمن می‌توان خطر درگیری با افسردگی کرونایی را تا حدی کاهش داد.
منابع: HARVARD MEDICAL SCHOOL, CDC
