راهنمای کامل نگهداری و تکثیر مرجان مینیاتوری در خانه
گیاه مرجان مینیاتوری یکی از محبوب‌ترین گیاهان آپارتمانی است که با اسم‌های دیگری مثل فرفیون زینتی یا تاج خار هم شناخته می‌شود. این گیاه، بومی ماداگاسکار است و گل‌های زیبایی می‌دهد. برای آشنایی بیشتر با مرجان مینیاتوری در ادامه‌ی مطلب با دیجی‌کالا مگ همراه باشید تا فوت و فن نگهداری از این گیاه زیبا را یاد بگیرید.
مرجان مینیاتوری یا تاج خار چیست؟
مرجان مینیاتوری با نام علمی Euphorbia milii، بومی منطقه‌ی ماداگاسکار است. نام این گیاه برگرفته از نام بارون میلیوس، فرماندار رئونیون است که این گونه‌ی گیاهی را در سال ۱۸۲۱ به فرانسه معرفی کرد. تخمین زده می‌شود که این گیاه در دوران باستان به خاورمیانه آمده باشد.
نام دیگر این گیاه یعنی تاج خار از یک افسانه گرفته شده است. می‌گویند در زمان به صلیب کشیدن مسیح، تاجی از خار این گیاه بر سر او گذاشته‌اند.
تحمل این گیاه در برابر گرما و مقاومت آن در برابر خشکی، باعث شده که این گیاه آپارتمانی بسیار محبوب و مقاوم باشد. تقریبا اکثر کسانی که به گل‌وگیاه علاقه‌دارند، حداقل یک گلدان مرجان مینیاتوری در خانه دارند. اگر در مناطقی با آب‌وهوای گرم زندگی می‌کنید، این گیاه را می‌توانید در باغ و باغچه هم بکارید. برگ‌های این گیاه شبیه اشک، گوشتی و ضخیم است. برگ‌ها روی ساقه‌ای قرار دارند که مسلح به خارهایی تیز و حدودا دو سانتی‌متری است.
جدول اطلاعات کلی در مورد مرجان مینیاتوری
| نام علمی | Euphorbia milii |
| نام‌های رایج | تاج خار، گیاه مسیح، فرفیون زینتی، مرجان مینیاتوری |
| نوع گیاه | ساکولنت |
| ابعاد گیاه | یک تا دو متر ارتفاع در فضای باز، نیم تا یک متر در فضای بسته |
| نیاز به نور آفتاب | آفتاب مستقیم |
| نوع خاک | با زهکشی خوب |
| pH خاک | حنثی تا اسیدی |
| فصل گل‌دهی | بهار، تابستان، پاییز، زمستان |
| رنگ گل | قرمز، نارنجی، صورتی، زرد و سفید |
| منطقه‌ی بومی | آفریقا |
| مسموم‌کنندگی | مسموم‌کننده برای انسان و حیوانات خانگی |
مراقبت از مرجان مینیاتوری در فضای باز
برای اینکه این گیاه به زیبایی و در بیشترین حالت ممکن گل بدهد، باید آن را در تابش کامل آفتاب قرار دهید. بعد از کاشت این گیاه در باغ یا باغچه باید آن را حسابی آبیاری کنید تا سیستم ریشه‌ها تثبیت شود. بعد از آن، می‌توانید مقدار آبی که به گیاه می‌دهید کم کنید چون تحمل و مقاومت زیادی در برابر خشکی دارد.
اگر در یکی از مناطق گرم زندگی می‌کنید، می‌توانید مرجان را در فضای باز بکارید. اگر آن را درست بکارید و به‌خوبی از مرجان مراقبت کنید، در تمام طول سال گل‌های زیبایی می‌دهد. این گیاه در برابر دمای هوای بالا، بسیار مقاوم است. این گیاه حتی دمای بالای ۳۲ درجه را هم تحمل می‌کند.
نگهداری از مرجان مینیاتوری بسیار راحت است. فقط باید مراقب باشید که آن را از سرما و یخبندان دور نگه دارید. این گیاه دمای کمتر از ۱۰ درجه را تحمل نمی‌کند. هوای سرد باعث ایجاد استرس در گیاه می‌شود.
مراقبت از مرجان مینیاتوری در فضای بسته
این گیاه ساکولنت یا گوشتی، به مقدار زیادی تابش آفتاب نیاز دارد. اگر می‌خواهید تاج خار را به‌عنوان یک گیاه آپارتمانی و در داخل منزل نگهداری کنید، باید آن را در جای پرنور کنار پنجره‌ی آفتاب‌گیر در قسمت غربی یا جنوبی خانه بگذارید. برخلاف بسیاری از گیاهان آپارتمانی، مرجان مینیاتوری نور زیاد و تابش مستقیم آفتاب را دوست دارد.
مراقبت از مرجان مینیاتوری با قرار دادن آن در یک محیط مناسب و پرنور آغاز می‌شود. این گیاه روزانه به ۳ تا ۴ ساعت تابش مستقیم آفتاب نیاز دارد.
تکثیر و پرورش این گیاه بسیار راحت است چون به‌خوبی با شرایط آب‌وهوایی نرمال اتاق، سازگار می‌شود و در محیط خشک فضاهای بسته دوام می‌آورد. اگر گاهی اوقات آب دادن به آن را فراموش کنید یا به آن کود ندهید، کوتاهی شما را بدون هیچ شکایتی فراموش می‌کند. میانگین دمای اتاق یعنی ۱۸ تا ۲۴ درجه برای نگهداری مرجان مینیاتوری مناسب است.
از بهار تا اواخر پاییز، این گیاه را هر زمانی که خاکش به اندازه‌ی سه سانتی‌متر خشک شد، آب بدهید. این ارتفاع تقریبا برابر با یک بند انگشت است. برای آب دادن به مرجان، گلدان را پر از آب کنید. وقتی تمام آب گلدان خالی شد، ظرف زیر آن را خالی کنید تا ریشه‌های گیاه داخل آب باقی نمانند. در زمستان باید ارتفاع بیشتری از خاک، قبل از آب دادن مجدد، خشک شود.
آب دادن
با وجود اینکه مرجان مینیاتوری متعلق به دسته گیاهان ساکولنت یا گوشتی است، می‌تواند مقدار کمی از آب را داخل ساقه‌های خود نگهداری کند. کمی از آب هم در برگ‌های گیاه ذخیره می‌شود و از برگ هم رطوبت می‌گیرد. به همین دلیل غبارپاشی روزانه‌ی مرجان هم می‌تواند یک روش برای آبیاری گیاه باشد.
غبارپاشی کردن مرجان با محلول رقیق آب‌نمک هم تأثیر خوبی روی گیاه دارد چون این گیاه در کنار دریا، رشد و عملکرد خوبی دارد. ریشه‌های گیاه نباید برای مدت طولانی داخل آب بمانند چون ممکن است دچار پوسیدگی شوند. آب دادن گیاه به‌صورت هفتگی مناسب است و فراموش نکنید که بین هر بار آب دادن، باید اجازه دهید که خاک گلدان خشک شود.
در فضای بیرون هم یک مکان آفتابی برای گیاه مناسب است و اگر آن را در بین انواع کاکتوس‌ها بکارید، زیبایی خیره‌کننده‌ای به باغچه می‌دهد.
مثل همه‌ی کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها، خاک گلدان مرجان هم باید زهکشی خوبی داشته باشد. خاک مخلوط گلدان که در گل‌فروشی‌ها عرضه می‌شود، برای کاشتن مرجان مینیاتوری مناسب است.
گل‌دهی مرجان مینیاتوری
گل‌های مرجان بیشتر در بهار تا اواخر تابستان دیده می‌شوند ولی اگر آن را در شرایط ایدئال نگهداری کنید و به اندازه‌ی کافی نور بگیرد، در تمام طول سال گل می‌دهد.
رنگ گل‌های مرجان متنوع است و در رنگ‌های صورتی، نارنجی، قرمز، زرد و دورنگ دیده می‌شود.
این گیاه اگر در محیطی با نور مستقیم قرار بگیرد و تابستان‌های خنکی را تجربه کند، بهترین رشد را خواهد داشت. اگر در محیطی با گرمای شدید تابستان زندگی می‌کنید، گیاه را در جایی قرار دهید که از سایه‌ی بعدازظهر استفاده کند. تابش آفتاب شدید تابستان‌های سوزان، می‌تواند باعث پژمرده شدن و آسیب دیدن گیاه شود. البته زیاده‌روی در گذاشتن گیاه در سایه، باعث می‌شود که مقدار گل‌دهی گیاه کمتر شود.
یکی از مشکلاتی که برای گیاهان آپارتمانی پیش می‌آید، تغییر دما و آب‌وهوای محیط به دلیل تغییر فصل‌ها است. اگر گیاه آپارتمانی دارید، باید قبل از تغییرات فصل، آن را برای تغییرات هوا آماده کنید. در لینک زیر می‌توانید اطلاعات کاملی درباره‌ی آماده کردن گیاه برای تغییر فصل را بخوانید.
ریزش برگ
اگر برگ‌های مرجان به طور ناگهانی دچار ریزش دشند، باید ابتدا علت آن را مشخص کنید. آب دادن بیش‌از‌حد و نداشتن زهکشی مناسب از رایج‌ترین دلایلی است که باعث ریختن برگ گیاه می‌شود. بعد از حل کردن مشکل، معمولا گیاه دوباره برگ‌های سالم و تازه می‌دهد.
برای بررسی وضعیت سلامتی مرجان مینیاتوری، همیشه برگ‌های آن را بررسی کنید. ریزش گاه و بی‌گاه برگ‌ها از ساقه‌های بالغ، مشکلی را نشان نمی‌دهد و طبیعی است. اما اگر همه‌ی برگ‌ها ناگهان بیفتند، این نشان‌دهنده‌ی یک استرس است که گیاه را تهدید می‌کند.
ریزش برگ یکی از مشکلات رایج در گیاهان آپارتمانی است. ریزش برگ گیاهان آپارتمانی ممکن است دلایل متعددی داشته باشد و برای هر گیاه، دلیل متفاوتی دارد. برای اینکه با چند نمونه از این مشکلات که باعث ریزش برگ گیاه می‌شوند آشنا شوید، مطلب زیر را دنبال کنید.
کوددهی
این گیاه به مقدار کمی کود و مواد مغذی نیاز دارد. کودهای مایع که به‌آرامی در گلدان پخش می‌شوند، بهترین گزینه برای تقویت گیاه هستند. این گیاه حتی بدون کود هم سالم می‌ماند ولی اگر گاهی اوقات کمی کود مایع به آن بدهید، مقدار گل‌دهی آن بیشتر می‌شود.
از کودهایی که حاوی ماده‌ی بور هستند استفاده نکنید چون مرجان مینیاتوری نسبت به این ماده حساس است.
این گیاه رشد سریعی ندارد به همین دلیل به مقدار زیادی کود نیاز ندارد. اگر آن را در فضای باز نگهداری می‌کنید، ماهی یک بار در بهار و تابستان به آن مقداری کود بدهید.
این گیاه چون رشد نسبتا کندی دارد، کمتر از بقیه گیاهان به تعویض گلدان نیاز پیدا می‌کند. با این حال اگر از ابتدا گلدان نسبتا بزرگی برای آن تهیه کنید، تا مدت‌ها خیالتان از بابت تعویض گلدان راحت خواهد بود.
نگهداری از مرجان مینیاتوری در زمستان
نگه داشتن گلدان مرجان مینیاتوری در فضای باز در فصل تابستان، ایده‌ی خوبی به نظر می‌رسد ولی فراموش نکنید که تغییر سریع دما و سرما می‌تواند باعث خراب شدن سریع گیاه شود. بنابراین قبل از اینکه اولین نسیم‌های خنک پاییزی از راه برسند، گلدان را دوباره به داخل خانه برگردانید.
برای برگرداندن گلدان به فضای باز در فصل بهار، تدریجی عمل کنید. ابتدا یکی دو ساعت در روز و بعد چند ساعت در روز، گلدان را بیرون بگذارید تا کم‌کم به هوای جدید عادت کند. برای اینکه گیاه با محیط هماهنگ شود، آن را می‌توانید در مکان نیمه‌آفتابی نگهداری کنید و بعد از یکی دو هفته آن را به یک مکان کاملا آفتابی ببرید.
آفت‌ها و بیماری‌های مرجان مینیاتوری
در حالت کلی، معمولا مرجان مینیاتوری به‌ندرت دچار آفت‌ها و بیماری‌های گیاهان آپارتمانی می‌شود. اما اگر گیاه را داخل خانه نگهداری می‌کنید، ممکن است دچار آفت‌های رایج گیاهان آپارتمانی مثلا شته شود.
برای رها شدن از شر آفت‌ها، برگ‌های آسیب‌دیده‌ی گیاه را با پنبه‌ی مرطوب تمیز کنید. پنبه را با مقداری آب و صابون یا آفت‌کش‌های مخصوص مرطوب کنید. می‌توانید شاخه و برگ گیاه را هم با آب بشویید. فقط مراقب باشید که گلدان پر از آب نشود و ریشه‌های آن داخل آب باقی نماند.
برای استفاده از آفت‌کش‌ها می‌توانید از اسپری‌های مخصوص هم استفاده کنید. بعد از تمیز کردن گیاه و جدا کردن بخش‌های آسیب‌دیده، گلدان را مدتی دورتر از سایر گلدان‌ها نگهداری کنید.
هرس و نگهداری از مرجان
در فصل پاییز، شاخه‌های قدیمی و برگ‌های پژمرده و زرد گیاه را جدا کنید. این کار باعث تحریک رشد شاخه‌های جدید در فصل بهار می‌شود. برای اینکه اندازه‌ی گیاه حفظ شود، بیش از اندازه آن را هرس نکنید. این گیاه با وجود اینکه همیشه‌سبز است ولی در بهار و تابستان رشد بیشتری دارد.
برگ‌ها و گل‌های افتاده‌ی گیاه را از روی خاک آن جمع کنید تا هوا به‌خوبی داخل خاک گلدان جریان پیدا کند. وجود گل‌ها و برگ‌ها در خاک گلدام ممکتن است باعث ایجاد قارچ هم شود.
موقع هرس کردن مرجان مینیاتوری مراقب باشید که شیره‌ی سفیدرنگ آن روی پوست دست نریزد چون ممکن است باعث التهاب و تحریک پوست شود. ریختن این شیره داخل چشم هم می‌تواند باعث نابینایی موقت شود.
بعد از هرس کردن گیاه، قیچی باغبانی و دست‌های خود را به‌خوبی بشویید. می‌توانید وسایل کارتان را با الکل ضدعفونی کنید.
تکثیر مرجان
این گیاه را می‌توانید به‌راحتی با قلمه زدن تکثیر کنید. از شاخه‌های جوان گیاه در فصل رشد، یک قلمه جدا کنید. برای این کار از یک کاتر تیز و تمیز استفاده کنید و شاخه را از جایی که از تنه جدا می‌شود ببرید. انتهای قلمه را داخل آب گرم فرو برید.
قلمه را روی یک حوله‌ی کاغذی را روزنامه برای چند روز بگذارید تا خشک شود و انتهای آن ببندد. مقداری خاک نم‌دار و سبک تهیه کنید. انتهای بسته شده‌ی قلمه را داخل هورمون ریشه‌زایی بزنید و بعد داخل خاک نم‌دار بکارید.
گلدان را در مکانی گرم با دمای حدود ۲۵ درجه بگذارید به طوری که نور زیادی بگیرد و آفتاب هم مستقیما به آن بتابد. چند روزی از آب دادن آن خودداری کنید و منتظر بمانید. در چند هفته، قلمه‌ها کم‌کم ریشه می‌زنند. می‌توانید به‌آرامی قلمه را به سمت بالا بکشید. اگر مقاومت کرد به این معنا است که ریشه زده است. بعد از حدود یک ماه اولین نشانه‌های رشد را می‌توانید در گیاه مشاهده کنید. در این مرحله می‌توانید آب دادن مرتب گیاه را شروع کنید.
تکثیر کردن بیشتر گیاهان آپارتمانی، کار راحتی است. با تکثیر کردن گیاه می‌توانید هدیه‌های جذابی برای عزیزان خود فراهم کنید. در مطلب زیر درباره‌ی فوت و فن قلمه زدن گیاه بخوانید.
جمع‌بندی
مرجان مینیاتوری یکی از سازگارترین گیاهان آپارتمانی است. اگر در خانه‌ی خود فضایی دارید که به‌خوبی آفتاب می‌گیرد و پنجره‌ای دارید که نور آفتاب مستقیما از آن پنجره به داخل می‌تابد، با خیال راحت می‌توانید مرجان مینیاتوری را در خانه نگهداری کنید. این گیاه در برابر خشکی و کم‌آبی مقاوم است. اگر شرایط ایدئال گیاه را فراهم کنید، با گل‌های کوچک و بسیار زیبایی از شما قدردانی می‌کند و جذابیت بیشتری به دکوراسیون خانه می‌دهد.
منابع: Crazycrittersinc, Thespruce
