دیجیتال دیتاکس چیست و چطور می‌توانیم از آن استفاده کنیم؟
امروزه واژه‌ای جدید به نام «دیتاکس» را ممکن است زیاد بشنویم. واژه‌ی دیتاکس به معنی خارج کردن سموم از بدن است که در حوزه‌ی تغذیه و رژیم‌های غذایی بسیار پرکاربرد است. اما در این مقاله به سراغ کاربرد دیتاکس در حوزه‌ی دیجیتال یا همان دیجیتال دیتاکس (سم‌زدایی دیجیتالی) می‌رویم. با دیجی‌کالا مگ همراه باشید.
دیجیتال دیتاکس چیست؟
همان‌طور که استفاده از رژیم غذایی دیتاکس برای افراد سالم هم مفید است و حس شادابی و نشاط را برای آنها به ارمغان می‌آورد، دیجیتال دیتاکس هم برای همه‌ی افراد توصیه می‌شود. دیجیتال دیتاکس یا سم‌زدایی دیجیتال به دوره‌ای گفته می‌شود که در آن بازه‌ی زمانی از وسایل و دستگاه‌های فنی مثل تلفن هوشمند، تلویزیون، کامپیوتر و تبلت به میزان محدود یا اصلا استفاده نمی‌شود. سم‌زدایی دیجیتال را حتی می‌توان به محدودیت استفاده از شبکه‌های اجتماعی و یا خودداری در استفاده از آنها نامید.
دیتاکس یا سم‌زدایی دیجیتال را می‌توان راهی امن و ساده برای افزایش تمرکز بر مراودات اجتماعی در زندگی واقعی و بدون نگرانی از بی‌توجهی به شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، تلقی کرد. زیرا در دوره‌ی دیجیتال دیتاکس یا استفاده نکردن از دستگاه‌های تکنولوژی و شبکه‌های اجتماعی که به صورت موقت صورت می‌گیرد، افراد می‌توانند بر استرس ناشی از اتصال مداوم به دستگاه‌های ارتباط مجازی و اینترنت، کنترل بیشتری داشته باشند و سطح استرس خود را به میزان قابل توجهی کاهش دهند.
دلایل استفاده از دیجیتال دیتاکس
طبق مطالعات صورت گرفته، برای بسیاری از افراد اتفاق افتاده است که ارتباط داشتن و غرق شدن در فضای دیجیتال بخش مهمی از زندگی آنها روزمره شده است.
در این تحقیقات نشان داده شده است که بسیاری از بزرگسالان حدود ۱۱ ساعت از زمان روزانه‌ی خود را صرف گوش دادن به موزیک، تماشای فیلم، حضور در شبکه‌های اجتماعی و تعامل در رسانه‌ها می‌کنند.
اگر شما هم به استفاده از این زمان برای انجام کارهای مفیدتری علاقمند هستید، نیاز است تا برای مدتی دستگاه‌های دیجیتال خود را رها کنید و بدون دخالت تلفن همراه و سایر دستگاه‌های ارتباطی، از زمان خود در زندگی واقعی لذت ببرید.
طبق نسخه‌ی پنجم نتایج راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (DSM-5)، اعتیاد به فناوری به‌عنوان یکی از انواع اعتیادهای رفتاری به رسمیت شناخته می‌شود که حتی می‌تواند به بروز مشکلات جسمی، روانی و اجتماعی هم منجر شود.
استفاده‌ی مداوم از دستگاه‌های دیجیتال و فنی می‌تواند عامل اصلی وجود استرس در افراد باشد و بسیاری از بزرگسالان عامل اصلی استرس خود را استفاده‌ی بیش از حد از وسایل ارتباط دیجیتال می‌دانند؛ چون مدام و گاهی به صورت ناخودآگاه به بررسی ایمیل‌ها، متن‌ها، پیام‌ها، شبکه‌های اجتماعی و… می‌پردازند که این عامل ممکن است در آینده باعث افزایش فشار روانی شود.
استفاده بیش از حد از دستگاه‌های دیجیتال می‌تواند باعث بی‌خوابی یا اختلال در خواب شود.
استفاده از دستگاه‌های دیجیتال قبل از خواب، بر کیفیت و کمیت خواب تأثیر منفی دارد. همچنین طبق پژوهش پزشکان این تأثیر مخرب در طی زمان اثرات سوئی در خلق‌و‌خوی افراد می‌گذارد.
اتصال مداوم به دستگاه‌های دیجیتال می‌تواند تعادل کار و زندگی را بر هم بزند. استفاده‌ی مدام از اینترنت و تلفن همراه باعث می‌شود در تعطیلات و یا زمانی که سرکار هستید نتوانید در برابر وسوسه بررسی شبکه‌های اجتماعی، ایمیل‌ها، بررسی پیام‌ها و… مقاومت کنید و بر رضایت شغلی، استرس شغلی، احساس فشار کار زیاد و… تأثیرگذار باشد.
این‌ها بخشی از دلایل اصلی استفاده از دوره‌ی دیجیتال دیتاکس است زیرا سم‌زدایی دیجیتال به شما کمک می‌کند بتوانید بین زندگی بدون استرس و احساس رضایت درونی و استفاده از دستگاه‌های فنی و دیجیتال تعادل برقرار کنید.
راهنمای کاربردی و آسان سم‌زدایی دیجیتال
در دنیایی که راه‌های پیوند ما با فضای دیجیتال بسیار زیاد و در دسترس است، انتخاب روش‌هایی برای کنترل زندگی و سلامت روان و ذهن ما بسیار مهم است. با استفاده از گام‌های معرفی شده در زیر می‌توانید اولین اقدامات مؤثر در شروع دوره‌ی دیجیتال دیتاکس را شروع کنید.
۱. اعلانات (نوتیفیکیشن) گوشی را خاموش کنید
درست که اطلاع از اخبار و اتفاقات به روز، دریافت سریع پیام دوستان و… می‌تواند جذاب و مفید باشد، اما همین امر می‌تواند یکی از عوامل مهم حواس‌پرتی باشد. می‌توانید از دوستان نزدیک، همکاران و خانواده‌ی خود بخواهید که در صورت وجود کار اضطراری فقط از یک راه ارتباطی با شما در تماس باشند. در این صورت می‌توانید نوتیفیکیشن تمام برنامه‌هایی که بدون آنها می‌توانید زندگی کنید را خاموش کنید.
۲. تم گوشی خود را سیاه و سفید کنید
امروزه با پیشرفت تکنولوژی، دستگاه‌های هوشمند تم رنگی و چشم‌نوازی دارند که در هر بار استفاده از گوشی، باعث جذب شما می‌شوند و ناخودآگاه ممکن است زمان زیادی را در آنها سپری کنید. تلفن‌های هوشمند قابلیت تغییر تنظیمات را دارند و می‌توانید کل گوشی همراه خود را به رنگ خاکستری دربیاورید.
۳. استفاده نکردن از تلفن همراه در وعده‌های غذا
سعی کنید به هیچ عنوان تلفن همراه خود را نزدیک میز غذای خود قرار ندهید. درست است که شاید در طی صرف غذا از آن استفاده نکنید، اما مغز شما به طور ناخودآگاه منتظر آن است که صفحه آن روشن شود و باعث می‌شود به صورت کامل در جمع حضور نداشته باشید و این موضوع بر کیفیت تعاملات شما تأثیر منفی دارد.
خانم الیزابت لاموت (مددکار اجتماعی بالینی) در این باره می‌گوید: «هرچه انرژی بیشتری به سمت دستگاه‌های دیجیتال خود هدایت کنیم، انرژی کمتری به سمت هر کسی که در دنیای واقعی نزدیک ما است، هدایت می‌کنیم.»
۴. ساعات بدون فناوری برای خود مشخص کنید
بسیاری از ما وقتی تلفن همراه خود یا دستگاه دیجیتال پر مصرف خود مثل لپتاپ، تبلت، تلویزبون یا… را درکنار خود نداریم احساس ناامنی می‌کنیم.
یکی از اقدامات اساسی در دوره‌ی دیجیتال دیتاکس این است که زمانی از روز را برای خود مشخص کنید که بدون فناوری باشید. بعد از مدت یک هفته بی‌شک از تجربه‌ی احساس خود خوشنود خواهید بود و گاهی به افزایش این بازه‌ی زمانی بدون فناوری فکر خواهید کرد.
۵. اتاق خواب بدون فناوری ایجاد کنید
در اقدام بعدی، اتاق خواب خود را به یک منطقه‌ی بدون فناوری تبدیل کنید. بسیاری از افراد از تلفن همراه خود برای زنگ ساعت استفاده می‌کنند؛ این در حالی است که وقتی تلفن همراه خود را به تخت می‌برید، احتمال اینکه قبل از خواب زمانی را به جست‌وجو در شبکه‌های اجتماعی بگذرانید را افزایش می‌دهید. همان‌طور که گفته شد، استفاده از تلفن همراه قبل از خواب می‌تواند بر کیفیت خواب و در بزرگسالان به ارتباط عاطفی با شریک زندگی، اثر مخرب داشته باشد.
در این مرحله بهترین کار این است که شب‌ها تلفن همراه خود را بیرون از اتاق خواب بگذارید و از یک ساعت زنگ‌دار استفاده کنید.
۶. برای مطالعات خود کتاب را جایگزین تبلت و گوشی کنید
خواندن مطالب از روی کاغذ و کتاب احساس رضایت بیشتری نسبت به استفاده از تبلت و گوشی همراه در افراد ایجاد می‌کند.
نه تنها کتاب باعث حواس پرتی نمی‌شود، بلکه تحقیقات نشان می‌دهند که مطالعه از روی کتاب می‌تواند در درک انتزاعی افراد از مطالبی که می‌خوانند کمک بیشتری کند.
مطالعه از روی تبلت یا گوشی همراه، باعث تحریک مغز به استفاده از دیگر دسترسی‌ها و شبکه‌های اجتماعی شود.
انجام چند کار هم‌زمان و تعلیم مغز به چند وظیفه‌ای (Multitask) بودن برای ما مضر است. مثلا تصور کنید در حین مطالعه‌ی کتاب، پیامی در صفحه گوشی شما ظاهر می‌شود و به بررسی و پاسخ دادن به آن مشغول می‌شوید و مجدد به ادامه‌ی کار قبلی خود بازمی‌گردید. این فرآیند برای مغز مضر بوده و باعث می‌شود تا مغز بعد از صرف چند دقیقه بتواند به وظیفه اصلی خود یا همان پردازش مطالب کتابی که می‌خواندید، برگردد.
در این مرحله عادت می‌کنیم تا برای بهبود تمرکز، فقط انجام یک کار اصلی را به مغز بسپاریم.
۷. شبکه‌های اجتماعی خود را پاکسازی کنید
درست است که استفاده از شبکه‌های اجتماعی راه ارتباطی بسیار آسانی برای دسترسی به بسیاری از دوستان است، اما آیا دریافت حجم زیادی از اطلاعات درباره زندگی دوستان و افراد مشهور برای زندگی شما به چه میزان ضروری و مفید است، آیا این ارتباطات به ایجاد حس خوب در شما منجر می‌شود یا برای عزت نفس شما مخرب است؟
برای هر دنبال‌کننده‌ای که دارید از خود این سؤال را بپرسید که آیا اطلاعات او برای شما احساس خوبی ایجاد می‌کند یا بد؟
از مسدودکردن، قطع ارتباط یا آنفالو کردن (لغو دنبال کردن) افرادی که برای شما خنده و شادی و حس خوبی ایجاد نمی‌کنند، نترسید و هراسی نداشته باشید.
۸. از برنامه‌های کنترل‌گر در تلفن همراه و تبلت خود استفاده کنید
برای کنترل مدت زمان استفاده از تلفن همراه و کنترل دسترسی‌های آن می‌توانید از برنامه‌های مفید در این زمینه استفاده کنید. برای مثال برنامه Momwnt که مناسب استفاده در iPhone و iPad است، میزان استفاده روزانه‌ی شما از این وسایل را کنترل و در صورت لزوم محدودیت‌هایی را برای آن ایجاد می‌کند.
برنامه Freedom به شما این امکان را می‌دهد که با هدف افزایش سطح تمرکز از باز شدن سایت‌هایی که باعث حواس پرتی شما می‌شوند جلوگیری کند. این برنامه قابل استفاده در تلفن همراه و رایانه است.
برنامه Off-Time که مناسب استفاده در Android است به شما امکان می‌دهد تماس‌ها، پیامک‌ها، اعلان‌ها و… را به طور انتخابی محدود کنید.
کلام پایانی
با انجام اقدامات دیجیتال دیتاکس به صورت دوره‌ای می‌توانید اقدام مهمی در مراقبت و محافظت از بدن خود انجام دهید. بسیار از ما بیش از نیمی از روز خود را صرف استفاده از ابزارهای ددیجیتال می‌کنیم که در گذر زمان بدن ما بهای آن را می‌پردازد.
عامل اصلی بسیاری از بیماری‌ها مثل خستگی و خشکی خشم، تاری دید، سردرد، اضطراب و استرس مداوم و کمبود اعتمادبه‌نفس و… استفاده‌ی بی‌رویه از ابزارهای فنی و دیجیتال است که با تمرین و استفاده از بازه‌های زمانی دیجیتال دیتاکس یا سم‌زدایی دیجیتال از عوارض جبران ناپذیر آن پیشگیری کنیم.
منبع : verywellmind
بسیار عالی و به روز بود مطلبتون
مرررسی