حاشیه‌ها و گزارش نشست‌های روز یازدهم (پایانی) جشنواره فیلم فجر ۱۴۰۰؛ درب و نمور
آخرین روز برگزاری چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر روز پنجشنبه ۲۱ بهمن با اکران و برگزاری نشست‌های رسانه‌ای دو فیلم «درب» و «نمور» به پایان رسید.
طی روز یازدهم و آخرین روز جشنواره در خانه جشنواره فیلم‌های درب به کارگردانی سیدهادی محقق و نمور به کارگردانی داوود بیدل نمایش داده شدند. درب به مدت ۹۵ دقیقه ساعت ۱۳ در سالن اصلی اکران و نشست رسانه‌ای آن ساعت ۱۵ برگزار شد. فیلم نمور هم به مدت ۸۰ دقیقه، ساعت ۱۶ در سالن اصلی نمایش داشت. همچنین در بخش اکران آثار مستند بلند و داستانی «احتضار» به کارگردانی حجت طاهری به مدت ۷۵ دقیقه در سالن ۳-۲ نمایش داده شد.
حذف سیمرغ مردمی و حواشی بی‌پایان
طی روزهای گذشته ماجرای آرای مردمی و سیمرغ مردمی به مجموعه گسترده‌ای از حواشی دامن زده است. ماجرا از اعتراض بعضی تهیه‌کنندگان آثار حاضر در این دوره از جشنواره آغاز شد. این تهیه‌کنندگان ادعا کرده بودند فرایند رأی‌گیری دچار اختلال بوده و از دبیر جشنواره و رییس سازمان سینمایی تقاضا داشتند با پیگیری تخلف‌ها از بی‌اعتبار شدن جشنواره و سیمرغ مردمی جلوگیری کنند.
در واکنش به این مسأله رییس سازمان سینمایی در نامه‌ای خطاب به مسعود نقاش‌زاده (دبیر جشنواره) درخواست کرد با توجه به اظهارات بعضی از صاحبان آثار و تشکیک در شفافیت آرا مردمی، برای صیانت از حقوق همه فیلم‌های شرکت‌کننده در جشنواره در این زمینه شفاف‌سازی انجام شود و دبیر چهلمین جشنواره فیلم فجر در پاسخ به این نامه کمیته‌ای متشکل از مدیر امور سینماها، مدیر کمیته نمایش، مدیر روابط عمومی، مدیر حراست سازمان سینمایی، مدیر فناوری اطلاعات جشنواره و مدیر مؤسسه سمفا را مامور بررسی موضوع، رسیدگی به پرسش‌های مطروحه و گزارش نتایج آن در اسرع وقت به دبیر جشنواره کرد.
نتیجه‌ی این کش‌و‌قوس‌ها بالاخره روز پنجشنبه با اعلام خبر حذف سیمرغ مردمی روشن شد. نقاش‌زاده دبیر چهلمین جشنواره فیلم فجر در این خصوص گفت: «به‌خاطر صیانت از آرای مردم و همچنین حفظ حقوق صاحبان آثار و جلوگیری از ضایع شدن کوچک‌ترین حقی از فیلم‌سازان، در این دوره جایزه‌ی داوری مردمی را نخواهیم داشت.»
او افزود: «گزارش‌های کمیته‌ی پیگیری نظرسنجی مردمی جشنواره نشان می‌دهد، با وجود تلاش بخش‌های مختلف زنجیره ثبت آرای مردمی، به‌دلیل پیچیدگی این فرآیند و وجود متغیرهای متعددی که در صحت و دقت نتایج نظرسنجی دخالت دارند، اطمینان کامل از صحت نتایج در بخش‌های مختلف به‌سادگی حاصل نمی‌شود. زیرا از خرید بلیت توسط تماشاگران واقعی، تا حضور تماشاچی در سینما، دریافت بلیط فیزیکی و دریافت مطمئن پیامک توسط تماشاگر و نهایتا ثبت رأی در سامانه، زنجیره‌ای از فرآیندهای فنی و انسانی مختلف را در بر می‌گیرد که باید در همه مراحل اطمینان‌بخش باشد تا بتوان به‌دقت نتایج اعتماد کرد.»
دبیر جشنواره خاطرنشان کرد: «بررسی تیم‌های کارشناسی نشان می‌دهد به دلیل پاره‌ای اشکالات و از جمله اشکال فنی در ارسال پیامک که باعث شده است بعضی از مخاطبان دریافت نکنند و همچنین قطعی و اختلال اینترنت در بعضی سینماها، نتایج نظرسنجی مردمی برای ستاد جشنواره اطمینان‌بخش نیست.»
نقاش‌زاده با اشاره به اینکه فرآیند نظرسنجی مردمی از ساعت ۱۴ روز پنجشنبه متوقف خواهد شد، اظهار کرد: «برای این دوره جایزه آرای مردمی سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران اعلام نخواهد شد. البته رجوع به آرای مردمی برای انتخاب بهترین فیلم از نگاه تماشاگران، در سال‌های گذشته هم همواره محل بحث و گاه مناقشه جدی بوده است. علت این امر هم فقدان یک سازوکار مطمئن برای دسترسی به آرای واقعی تماشاگران بوده است و کمیته پیگیری آرای مردمی ستاد جشنواره، امیدوار است در سال‌های آینده با مطالعه عمیق این فرآیند، نتایج بهینه‌ای حاصل شود.»
حتی این اظهارات هم پایان ماجرای پرحاشیه آرای مردمی نبود. گرچه این واکنش برخی از تهیه‌کنندگان را راضی کرد اما با واکنش بسیار تند تهیه‌کننده فیلم «ملاقات خصوصی» که پیشتاز بخش آرای مردمی بود مواجه شد.
امیر بنان تهیه‌کننده فیلم ملاقات خصوصی درباره شرایط ایجادشده و حذف سیمرغ این بخش گفت: «فیلم ما جایزه‌اش را از دست مردم گرفته است، آن سیمرغ بماند برای کسانی که حتی بلد نیستند جشنواره برگزار کنند و از ۵۰ هزار رأی صیانت کنند. من به این تصمیم معترضم! اگر چیزی هم وجود داشته، باید بررسی می‌کردند و الان تنها صورت مسأله را پاک کردند. جشنواره نشان داد که ارزشی برای مردم و آرای مردمی قائل نیست و کارش صیانت از حق‌الناس نیست.»
تهیه‌کننده فیلم ملاقات خصوصی در گفتوگو با ایسنا این تصمیم را نشانی از بی‌کفایتی برگزارکنندگان جشنواره دانست و توضیح داد: «باید سیستم نظارتی وجود داشته باشد اما ما به‌عنوان فیلم‌ساز که نمی‌توانیم بر آن‌ها نظارت کنیم. چرا یک روز قبل از اختتامیه کل ماجرا را برهم می‌زنند، این جز بی‌تدبیری و بی‌کفایتی چیز دیگری ندارد. سامانه سمفا برای بعضی از بلیت‌ها اس‌ام‌اس برگشت نمی‌داد برای فیلم ما هم همین اتفاق افتاد و به دبیرخانه جشنواره هم گفته بودیم. اما این تصمیم جشنواره مثل خودکشی است.»
این تهیه‌کننده نهایتا با انتشار متنی در فضای مجازی اعلام کرد که از شرکت در جشنواره انصراف داده و تقاضا کرد فیلمش در هیچ بخشی داوری نشود.
موقعیت مهدی رکورددار تعداد نامزدی
روز آخر برگزاری جشنواره نامزدهای بخش‌های مختلف چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر معرفی شدند. هیات داوران سودای سیمرغ چهلمین جشنواره فیلم فجر پس از بازبینی ۲۲ فیلم سینمایی، نامزدهای خود را شامگاه پنجشنبه بیست‌ویکم بهمن در رشته‌های مختلف اعلام کردند.
بر اساس فهرست اعلام شده فیلم سینمایی موقعیت مهدی با نامزدی در ۱۴ رشته رکورددار نامزدهای چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر است.
رده بندی فیلم‌های نامزده شده براساس تعداد نامزدی به شرح ذیل است.
- موقعیت مهدی – ۱۴ رشته
- علفزار – ۱۳ رشته
- برف آخر – ۱۲ رشته
- نگهبان شب – ۹ رشته
- دسته دختران و ضد – ۷ رشته
- خائن کشی – ۶ رشته
- بدون قرار قبلی – ۵ رشته
- شادروان، شهرک و بی‌رویا – ۳ رشته
- بیرو، مرد بازنده، ملاقات خصوصی و ۲۸۸۸ – ۲ رشته
- هناس و شب طلایی – ۱ رشته
مسعود جعفری‌جوزانی، مجید انتظامی، شهاب حسینی، محمدعلی باشه‌آهنگر، محمد داوودی، مهدی سجاده‌چی و پژمان لشکری‌پور داوران بخش سودای سیمرغ این دوره از جشنواره فیلم فجر را تشکیل داده‌اند.
جزییات مراسم اختتامیه
اختتامیه چهلمین جشنواره فیلم فجر از ساعت ۱۸:۳۰ جمعه ۲۲ بهمن در سالن اصلی مرکزهمایش‌های برج میلاد آغاز خواهد شد.
پژمان ذهاب کارگردان آیین اختتامیه چهلمین جشنواره فیلم فجر در گفتوگو با مرکز اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی جشنواره فیلم فجر در این مورد چنین توضیح داد: «اختتامیه این دوره از جشنواره جمعه ۲۲ بهمن ساعت ۱۸:۳۰ در سالن همایش‌های برج میلاد آغاز خواهد شد. این برنامه با پخش سرود ملی ایران، تلاوت آیاتی از قرآن مجید و تیزر جشنواره آغاز و جوایز در چهار بخش مختلف جشنواره فیلم فجر شامل تبلیغات سینمای ایران، مسابقه مستند بلند سینمایی، فیلم کوتاه داستانی و بخش سودای سیمرغ اهدا خواهد شد.»
وی ادامه داد: «اجرای اختتامیه جشنواره بر عهده محمد سلوکی است و دبیر چهلمین جشنواره فیلم فجر، رییس سازمان سینمایی و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم سخنرانی خواهند کرد.»
فیلم درب؛ اثری تجربی که برای مخاطب ساخته نشده
نشست رسانه‌ای فیلم سینمایی درب در خانه جشنواره با حضور رضا محقق (تهیه‌کننده)، هادی محقق (کارگردان)، فرشاد عباسی (تدوینگر)، امیرمهدی نوری (صدابردار)، حسین قورچیان (صداگذار)، عیسی خیرمنش (طراح صحنه و لباس)، منصور عبد رضایی (مدیر فیلم‌برداری) و محمد اقبالی (بازیگر) برگزار شد.
رضا محقق، تهیه‌کننده فیلم در ابتدای صحبت‌های خود بیان کرد: «در ابتدا از تمام عوامل فیلم تشکر می‌کنم چون در شرایط سخت کار کردند. از کسانی که حامی ما بودند تشکر می‌کنم. همه بچه‌هایی که در این‌جا حضور دارند با تمام وجود برای این کار مایه گذاشتند. هادی محقق راه سینما را به من نشان داد و دوست دارم باز هم این همکاری ادامه داشته باشد.»
حسین قورچیان صداگذار این فیلم درباره روند کند اثر اظهار کرد: «این فیلم کاملا مستقل است. همه عوامل کارهای مختلفی را برای فیلم انجام دادند. این فیلم روحی دارد که خیلی از فیلم ها ندارند. شاید قصه کندی داشته باشد اما هیچ پیچیدگی نداشت. این فیلم برای من ارزشمند بود.»
هادی محقق درباره استفاده از بازیگران کمتر شناخته شده در فیلم سینمایی درب بیان کرد: «استفاده از نابازیگر باعث می‌شود حس هم‌ذات‌پنداری کاهش یابد. سینما باعث می‌شود که به سراغ نابازیگر برویم. استفاده‌نکردن از بازیگر ارتباطی با مناسبات مالی نداشت.»
او ادامه داد: «نمایشگری یک لطمه جبران‌ناپذیر به تصاویر می‌زند. ما می‌خواهیم هنر را ببینیم تا باور کنیم. استفاده از بازیگر آن حس باورپذیری را کاهش می‌دهد. رسیدن به یک نقش سختی‌های فراوانی دارد و شاید به‌همین دلیل است که خیلی از بازیگران در یک تیپ باقی می‌مانند.»
محقق در ادامه‌ی این بحث گفت: «محتوا است که باعث شکل‌گیری فرم می‌شود. ما اول باید به یک محتوای مناسب برسیم. اگر یک محتوای درست نداشته باشیم به فرم خوبی هم نخواهیم رسید.»
او درباره‌ی استفاده از بدل در فیلمش بیان کرد: «در فیلم بدل نداشتیم و در نقش مامور اداره برق به میزان ترس‌هایم غلبه کردم. اگر از بدل استفاده می‌کردم حس باورپذیری را کاهش می‌داد. این شخصیت شباهت‌هایی به یکی از دوستانم داشت اما مابه‌ازای کاملی برای آن وجود نداشت.»
محقق درباره‌ی ادامه دادن راه آثار زنده‌یاد عباس کیارستمی عنوان کرد: «ما حق نداریم بگوییم نظراتمان درست است. من کل زندگیم در اشتباه گذشت. اهمیت عباس کیارستمی در سینمای ما بسیار زیاد است. کاش ترجمه درستی از کیارستمی در سینما وجود داشت و به او دقیق‌تر نگاه می‌کردیم. اولین سفیر تصویر بازیگر است و کیارستمی در بازی گرفتن از بازیگران بی‌نظیر بود و نمونه آن بازی همایون ارشادی است.»
هادی محقق درباره پلان‌های طولانی در این فیلم بیان کرد: «ما قصه کار نمی‌کنیم و اهمیت روایت در پلان‌های طولانی است. این مسأله وجود دارد که شاید فیلم درب باب میل برخی‌ها نباشد اما این ضرورت جنسی از سینما است. اگر پلان‌ها را کوتاه بگیریم، حس را نمی‌توان از آن انتقال داد. روایت این را از ما می‌خواهد و باید به واسطه پلان‌های طولانی زمان دهیم تا احساسات بیان شود.»
کارگردان فیلم سینمایی درب در پاسخ به این سؤال که آیا قرار است سبک فیلم‌های هنر و تجربه را ادامه دهد بیان کرد: «من سینما را به همین روند ادامه خواهم داد و اگر تغییر مسیر دهم یعنی به گذشته خودم باور نداشتم.»
رضا محقق تهیه کننده فیلم درباره حضور این فیلم در جشنواره فجر عنوان کرد: «فیلم درب برای جشنواره است. این فیلم بخاطر شرافت انسانی که دارد، بهترین جایی که می‌توانستم آن را نمایش دهم جشنواره فجر امسال بود.» او ادامه داد: «من از سال ۱۳۸۸ با برادرم کار می‌کنم و با فیلم سینمایی او خوب سنگ می‌زند در جشنواره حضور داشتیم. آن چیزی که در ذهن هادی محقق است بر گرفته از خودش بوده و به فرد دیگری تعلق ندارد.»
هادی محقق درباره‌ی همکاری با مجید برزگر در آثار قبلی بیان کرد: «من با مجید برزگر نزدیک ۲ سال رفت‌وآمد داشتم. بودن با او برای من مثل حضور در یک ورکشاپ بود. درباره فیلم‌ها با هم صحبت می‌کردیم. ما بدون اینکه متوجه شویم از هم تاثیر پذیرفتیم. این موضوع درباره همه برای من صدق می‌کند و دوست دارم از دیگران بیاموزم. از مجید برزگر بابت تمام راهنمایی‌هایی که به من کرد سپاسگزارم و از رضا محقق متشکرم که با من همراه بوده است.»
او درباره‌ی اکران فیلم در جشنواره امسال بیان کرد: «اکران فیلم با حضور فیلم در جشنواره فیلم فجر فرق می‌کند. جشنواره اکران عمومی نیست و یک فرآیند محفلی است. من از هیأت انتخاب که اجازه دادند در جشنواره امسال این نوع سینما هم حضور داشته باشد، سپاسگزارم. صندلی‌های اکران این فیلم باید مثل خود فیلم خالی باشد.»
محقق درباره سینمای مستقل اظهار کرد: «این سینما صفر و صد است یا مخاطب آن را دوست دارد یا از آن متنفر است. سینمای مستقل یعنی این که مخاطب را در نظر نگیرید. این سینما مخاطب خاص خودش را دارد. این کار باج ندادن به خیلی از امورات پیرامونی است.»
فرشاد عباسی تدوینگر این فیلم در ادامه این بحث تصریح کرد: «یک تعریف اشتباه وجود دارد که چون فیلمی کم‌هزینه است یعنی مستقل است. فیلم‌ساز یک خط فکری داشته و بدون اینکه چیزی را در نظر بگیرد آن را ساخته است و این مهم ترین عنصر فیلم مستقل است.»
فیلم نمور؛ درامی با مضمون مرکزی ایثار
نشست فیلم نمور با حضور عوامل این فیلم، اهالی رسانه و با اجرای حامد مهربانی برگزار شد. داوود بیدل (کارگردان)، سید یاسر جعفری (تهیه‌کننده)، نوشین معراج (نویسنده)، محمدرضا علیمردانی (بازیگر)، بهاره کیان‌افشار (بازیگر)، سمیرا حسن‌پور (بازیگر)، نسیم ادبی (بازیگر) ، باربد بابایی (بازیگر)، محمدرضا عباسی (بازیگر)، امین جهانی (طراح صحنه)، مهدی ایل‌بیگی (مدیر فیلم‌برداری)، زهره سلطانی (طراح لباس)، بنیامین شهیدزاده (بازیگر) و پریسا شامولیان (بازیگر) عوامل حاضر در این نشست بودند.
سید یاسر جعفری، تهیه‌کننده این فیلم در ابتدا گفت: «حدود یک‌سال پیش از تولید کار، فیلم‌نامه را از نوشین جعفری گرفتم و بسیار آن را پسندیدم و در ادامه با داوود بیدل برای ساخت فیلم‌نامه شروع به همکاری کردیم.»
سمیرا حسن‌پور بیان کرد: «هر نقشی با نقش دیگر متفاوت است. من نمی‌توانم این نقش را با کارهای قبلی‌ام مقایسه کرده و آن‌ها را در یک دسته قرار دهم. این نقش چیزی بود که تا به حال تجربه‌اش نکرده بودم. من تمام تلاش خود را برای ایفای هرچه بهتر این نقش انجام دادم.»
جعفری درخصوص موقعیت مکانی نمور توضیح داد: «قصه این فیلم در شمال می‌گذشت و از آنجایی که بیست روز در شهر انزلی باران می‌بارید ما این شهر را برای فیلم‌برداری انتخاب کردیم.»
بیدل کارگردان این فیلم گفت: «بعضی از فیلم‌ها در فضایی مخصوص به خود فیلم‌برداری می‌شوند. ما نخواستیم مخاطب را درگیر دکوپاژهای عجیب و‌غریب کنیم. سعی کردم در پلان‌ها ردپایی از خودم جا نگذارم تا مخاطب با چیزی که درون پلان است ارتباط برقرار کند.»
نوشین معراجی در پاسخ به ضعیف بودن دیالوگ‌ها توضیح داد: «سعی من این بود که فیلم‌نامه‌ای بنویسم که قوی باشد و اگر شما آن را ضعیف پنداشتید حتما از ضعف من بوده است. خواستم در فیلم‌نامه گره‌به‌گره کار کنم و اطلاعات را ذره‌به‌ذره تزریق کنم.»
بیدل گفت: «به‌نظرم فیلم به لحاظ دراماتیک سفره‌اش را به‌درستی پهن کرده است.»
ادبی درباره شانس دریافت سیمرغ بیان کرد: «همیشه جایزه گرفتن و جالب توجه بودن در یک رقابت جالب و جذاب است. اما چیزی که برای من اهمیت دارد کار خوب انجام دادن بود و دوست دارم مخاطب با نقش‌های من ارتباط برقرار کند.»
کیان‌افشار در ادامه افزود: «فکر نمی‌کنم برای هیچ بازیگری جایزه گرفتن جذاب نباشد. اما فکر نمی‌کنم این نقش به لحاظ مختصاتی که دارد برای سیمرغ گرفتن مورد توجه قرار بگیرد. من بدون توجه به موضوع جایزه گرفتن در این کار ایفای نقش کردم.»
حسن‌پور هم در این خصوص گفت: «من وقتی نقشی را بازی می‌کنم به این که کاندیدا می‌شوم یا نه فکر نمی‌کنم. من اگر جایزه بگیرم خوشحال می‌شوم اما از جایزه نگرفتن ناراحت نخواهم شد.»
باربد بابایی با تأکید بر اینکه بازیگری را ادامه خواهد داد توضیح داد: «بازیگری برای من به هیچ عنوان تجربه‌ای گذرا نیست. برنامه‌سازی همواره برای من دغدغه است اما در حد توانم هم بازیگری می‌کنم.»
معراجی گفت: «پدر آرام نیاز به نگاه‌داشتن بچه را در نظر نمی‌گرفت و من سعی کردم این موضوع را کمی پررنگ‌تر کنم و از آنجایی که بچه ناخواسته بوده ادعای پدری بعد از مدتی طولانی رخ می‌دهد.»
او ادامه داد: «من تمام تلاشم را کردم که چارچوب و ساختار کار درست باشد. فیلم‌نامه نمور را به هیچ عنوان ضعیف نمی‌دانم. هدف من از نگارش این فیلم‌نامه ترسیم روابط انسانی در دل جامعه بود.»
بیدل گفت: «خانواده مهم‌ترین عنصر تشکیل یک جامعه است. اگر با حرف‌زدن مشکلات خانوادگی را حل کنیم، میزان عصبانیت در جامعه هم کمتر می‌شود.»
محمدرضا علیمردانی درباره بازی در این فیلم افزود: «من فیلم‌نامه را دوست داشتم و از همکاری با این کارگردان بسیار خوشحالم. پسندیدن یا نپسندیدن آثار، امری سلیقه‌ای است.»
در ادامه نسیم ادبی درباره دلیل پذیرش این فیلم گفت: «نقش سمیرا برای من بسیار متفاوت بود. این نقش به نوعی در فیلم‌نامه نقشی تخت به حساب می‌آمد و من دوست داشتم به‌عنوان بازیگر به این کاراکتر رنگ و بویی تازه ببخشم.»
جعفری راجع به انتخاب بازیگران توضیح داد: «من پیشنهاداتم برای انتخاب بازیگر را به داوود بیدل ارائه دادم و او هم با بازیگران وارد گفتوگو شد.»
جعفری در پایان گفت: «ما در این فیلم دو تا سه بازیگر تازه‌کار داریم که امیدوارم راهشان در سینما باز شود. باید بگویم که من تمام قد پای این کار می‌ایستم.»
