بازار گوشی‌های موبایل در ۲۴ سال گذشته چه تغییراتی داشته است؟
نام‌های بزرگی همچون نوکیا و سامسونگ در طول سال‌ها از غول‌های صنعت موبایل بوده‌اند، اما گاهی اوقات یک شرکت نوپا میتواند وضعیت موجود را به چالش بکشد. پس با ما همراه شوید تا در تاریخچه‌ی گوشی‌های موبایل قدم بزنیم و کمی نوستالژی را تجربه کنیم، چرا که دو و نیم دهه‌ی گذشته دوران پرجنب و جوشی در بازار گوشی‌های موبایل بوده است.
بازارهای بزرگی که نمی‌توان نادیده گرفت
بزرگترین تولیدکنندگان گوشی‌های موبایل در ۲۴ سال گذشته
۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵: نوکیا
۲۰۰۶: جایگاه نوکیا متزلزل می‌شود
۲۰۰۷: اپل زمین بازی را عوض کرد
۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰؛ فراگیری گوشی‌های هوشمند و از دست رفتن جایگاه نوکیا
۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴: ورود پادشاه جدید به بازار گوشی‌های موبایل
۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰: داستان دو گوشی
۲۰۲۱: رشد اپل
۲۰۲۲: سامسونگ به سختی مقام خود را نگه داشت
۲۰۲۳: اپل جایگاه سامسونگ را تصاحب کرد
وضعیت بازار گوشی‌های موبایل در آینده
بازارهای بزرگی که نمی‌توان نادیده گرفت
بخش زیادی از موفقیت چشمگیر غول‌های امروزی حاصل فروش در کشورهای در حال توسعه است. گوشی‌های نوکیا ۱۱۰۰ و سامسونگ E1100 مثال‌های بارزی از گوشی‌هایی هستند که به دست صدها میلیون کاربر در کشورهای در حال توسعه رسیدند. اما بازار کشورهای توسعه‌یافته متفاوت است. در اواخر دهه ۲۰۰۰ رقابت شدیدی بین نوکیا، سامسونگ و بلک‌بری برای تسلط بر بازار وجود داشت و از سال ۲۰۱۶ به بعد، اپل و سامسونگ به طور متناوب جایگاه اول را کسب کرده‌اند.
برای ساده‌تر شدن این مطلب، ما آمار مربوط به تعداد کل دستگاه‌های فروخته‌شده در سراسر جهان را در نظر گرفته‌ایم و همچنین در مواردی که اختلاف اعداد کم بوده، به چند شرکت دیگر نیز اشاره کرده‌ایم.
بزرگترین تولیدکنندگان گوشی‌های موبایل در ۲۴ سال گذشته
گوشی‌های هوشمند تا زمان ورود آیفون در سال‌های ۲۰۰۷-۲۰۰۸، به محبوبیت عام دست پیدا نکرده بودند. HTC و بلک‌بری پیش از آیفون نیز گوشی‌های هوشمند تولید می‌کردند، اما این دستگاه‌ها محصولات ویژه‌ای بودند که کاربران پرشماری نداشتند.
در عوض، اکثر مردم از گوشی‌های تاشو فیچر‌فون‌ها (همان گوشی‌های ساده) استفاده می‌کردند. گوشی موتورولا ریزر V3 در سال ۲۰۰۵ در آمریکای شمالی بسیار محبوب بود. ال‌جی و سامسونگ نیز دستگاه‌های پرفروشی داشتند. این گوشی‌ها می‌توانستند در وب به گشت‌وگذار بپردازند، بازی‌های ساده‌ای اجرا کنند و عکس بگیرند. آنها دارای صفحه‌نمایش‌های رنگی روشن و سیستم‌عامل اختصاصی خود بودند. گوشی‌های ساده نوکیا تا سال ۲۰۱۰ بر جهان حکومت می‌کردند. همانطور که در ادامه خواهید دید، در این زمان بود که بازار از گوشی‌های موبایل ساده به گوشی‌های هوشمند تغییر جهت داد.
۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵: نوکیا
نوکیا در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی به طور مطلق بر بازار گوشی‌های موبایل تسلط داشت. به طور مشخص باید به گوشی نوکیا ۳۳۱۰ اشاره کنیم که پرفروش‌ترین گوشی در آستانه هزاره جدید بود و این شرکت سال‌ها این برتری را حفظ کرد. این شرکت فنلاندی با عرضه نوکیا ۶۱۰۰ در سال ۲۰۰۲ و نوکیا ۲۶۰۰ در سال ۲۰۰۴ از موفقیت خود به نحو احسن استفاده کرد. هر دو گوشی از همان طراحی کلی ۳۳۱۰ استفاده می‌کردند و ده‌ها میلیون دستگاه از آنها به فروش رسید.
نوکیا ۱۱۰۰ که عمدتاً در هند، آفریقا و خاورمیانه به فروش می‌رسید، به رکورد فروش ۲۵۰ میلیون دستگاه دست یافت. این گوشی علیرغم سادگی و عدم امکاناتی فراتر از برقراری تماس و ارسال پیام کوتاه، تا به امروز پرفروش‌ترین گوشی موبایل تمام دوران باقی مانده است.
۲۰۰۶: جایگاه نوکیا متزلزل می‌شود
در سال ۲۰۰۶، زمانی که گوشی کشویی SGH-E250 سامسونگ به محبوبیت فراوانی دست یافت، نوکیا برای اولین بار با یک رقیب جدی در بازار گوشی‌های موبایل روبرو شد. البته پیش از آن، در اواخر سال ۲۰۰۵، موتورولا گوشی ریزر را به بازار عرضه کرده بود که به سرعت به محبوبیت بالایی دست یافت و به نظر می‌رسید که نوکیا در حال از دست دادن جایگاه خود در بازار است. ریزر پس از نوکیا ۶۰۷۰ دومین گوشی پرفروش جهان محسوب می‌شد و موتورولا به سرعت در حال نزدیک شدن به نوکیا بود.
در سال ۲۰۰۶، شرکت‌های دیگری مانند ال‌جی، سونی-اریکسون و بلک‌بری نیز به رقبای جدی نوکیا تبدیل شده بودند. این شرکت‌ها در آن زمان گوشی‌های موبایل خود را به طور قابل توجهی ارتقا داده بودند و کاربران از طراحی‌های تکراری نوکیا که هر ساله به بازار عرضه می‌شد، دیگر رضایت زیادی نداشتند.
۲۰۰۷: اپل زمین بازی را عوض کرد
نوکیا در سال ۲۰۰۷ با سری گوشی‌های ۱۲۰۰ خود که بازطراحی گوشی‌های قدیمی‌تر این شرکت بودند، تاج و تخت بزرگترین تولیدکننده گوشی موبایل جهان را از رقبای خود پس گرفت. این سری گوشی‌ها به نوعی بهترین‌های نوکیا تا آن زمان بودند. نوکیا در این سال گوشی ۶۵۰۰ Slide را نیز روانه بازار کرد که یک گوشی کشویی با ظاهری مدرن بود و نوکیا امیدوار بود با آن در بازار کشورهای توسعه‌یافته با موتورولا و سامسونگ رقابت کند.
اما در همین سال، یکی از مهم‌ترین اتفاقات تاریخ فناوری مدرن رخ داد. استیو جابز، مدیرعامل اپل، در تاریخ ۲۹ ژوئن آیفون را معرفی کرد و با این کار، کل صنعت گوشی موبایل متحول شد.
۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰؛ فراگیری گوشی‌های هوشمند و از دست رفتن جایگاه نوکیا
در فاصله سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰، با به قدرت رسیدن گوشی‌های هوشمند، سلطه نوکیا بر بازار موبایل با چالش‌های جدی مواجه شد. آیفون و مدل‌های بعدی آن، آیفون ۳G و آیفون ۳GS، بلافاصله به رقیبانی قدرتمند برای نوکیا تبدیل شدند. فروش آیفون ۳GS به تنهایی در سال ۲۰۰۹ از ۵۰ میلیون دستگاه فراتر رفت. هرچند نوکیا در این دوره همچنان به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده‌ی گوشی‌های موبایل جهان شناخته می‌شد، اما سهم بازار آن به طور پیوسته در حال کاهش بود.
سال ۲۰۰۸، شاهد رویداد دیگری نیز بودیم. شرکت HTC گوشی «Dream» را روانه‌ی بازار کرد. این گوشی هوشمند اولین محصولی بود که از سیستم‌عامل کاملاً جدید «اندروید» توسعه‌یافته توسط گوگل استفاده می‌کرد. در آمریکا، این گوشی با نام «T-Mobile G1» به فروش می‌رسید.
با گذشت پانزده سال از عرضه‌ی اولین گوشی اندرویدی، این حقیقت عیان شده است که «جدیدتر» بودن همیشه به معنای «بهتر بودن» نیست. اگرچه گوشی Dream به طور مستقیم چالشی برای نوکیا محسوب نمی‌شد، اما گوگل با ارائه‌ی مجوز استفاده از سیستم‌عامل اندرویدی مبتنی بر لینوکس به سایر تولیدکنندگان، شرایط را به طور کلی تغییر داد. در نتیجه رقبای نوکیا از جمله ال‌جی، موتورولا و سامسونگ به سرعت به جرگه‌ی اندرویدی‌ها پیوستند.
در همین حال، بلک‌بری Bold دومین گوشی هوشمند پرفروش سال ۲۰۰۹ پس از آیفون ۳GS بود. ترکیب سه رقیب قدرتمند – اندروید، آیفون و بلک‌بری – برای نوکیا تهدیدی جدی محسوب می‌شد، اما به نظر می‌رسید نوکیا متوجه این خطر نیست.
۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴: ورود پادشاه جدید به بازار گوشی‌های موبایل
سال ۲۰۱۰ با کنار زدن نوکیا توسط سامسونگ و تصاحب جایگاه برترین تولیدکننده گوشی‌های هوشمند جهان توسط این شرکت به پایان رسید. گوشی گلکسی اس سامسونگ به سرعت محبوب شد و طبق گزارش سامسونگ بیش از ۲۵ میلیون دستگاه فروخت. در سال ۲۰۱۱، گلکسی اس ۲ پرفروش‌ترین گوشی هوشمند شد و اپل آیفون ۴S با فاصله کمی در تعقیب آن قرار گرفت. بلک‌بری و اچ‌تی‌سی نیز در این زمان از نظر فروش عملکرد خوبی داشتند.
نوکیا برای رقابت با اپل و گوگل، دست به همکاری با مایکروسافت زد و در سال ۲۰۱۱ گوشی‌های لومیا بر پایه ویندوزفون را به بازار عرضه کرد. علیرغم وجود پایگاه طرفداران وفادار، فروش این دستگاه‌ها در مقایسه با اندروید و آیفون ضعیف بود. سرانجام خط تولید گوشی‌های لومیا نیز در سال ۲۰۱۷ با ناامیدی بسیاری از کاربران، توسط مایکروسافت تعطیل شد.
سال ۲۰۱۲ با معرفی گلکسی اس ۳ همراه بود که جایگاه سامسونگ را به‌عنوان پیشرو گوشی‌های هوشمند مستحکم کرد. این گوشی در سال اول، ۸۰ میلیون دستگاه و در چند سال بعد، تقریباً ۱۰۰ میلیون دستگاه فروخت.
تنها اپل با معرفی آیفون ۶ در سال ۲۰۱۴ توانست به طور جدی به سامسونگ در بازار گوشی‌های موبایل نزدیک شود. این آیفون، تحولی چشمگیر در طراحی به‌همراه داشت و برای علاقه‌مندان به گوشی‌های بزرگ‌تر، مانند سری گلکسی نوت سامسونگ، مدل آیفون مکس هم در دسترس قرار گرفت. اپل بیش از ۲۲۰ میلیون دستگاه آیفون ۶ فروخت که اگرچه از فروش ضعیف گلکسی اس ۵ سامسونگ بیشتر بود، اما به رقم فروش کل سازندگان اندروید نمی‌رسید.
۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰: داستان دو گوشی
پنج سال بعد، سامسونگ همچنان به عنوان بزرگترین تولید کننده گوشی‌های هوشمند جهان باقی ماند، اما این پیشتازی با کمترین اختلاف ممکن همراه بود. در تمام این مدت اپل به شدت به آن نزدیک می‌شد.
سامسونگ در سال ۲۰۱۶ نیز صدرنشین تولید را حفظ کرد، اما گوشی پرفروش آن سال، آیفون ۶S از اپل بود. راز موفقیت سامسونگ تا حد زیادی به فروش مجموعه گسترده‌ای از گوشی‌های اندرویدی مقرون‌به‌صرفه در بازارهای در حال توسعه وابسته بود. در طول باقی دهه ۲۰۱۰ نیز همین روند دیده می‌شد و آیفون‌های X و XS اپل پرفروش‌تر از هر گوشی انفرادی سامسونگ بودند، اما سامسونگ به لطف تنوع بسیار زیاد دستگاه‌هایش در سراسر جهان همچنان در جایگاه اول ماند. جالب اینجاست که با وجود فروش بیشتر دستگاه‌های سامسونگ، اپل به لطف قیمت‌های بالا رده گوشی‌هایش، بخش عمده‌ی سود گوشی‌های هوشمند را از آن خود کرد.
۲۰۲۱: رشد اپل
در سال ۲۰۲۱، اپل با تصاحب رتبه‌های پرفروش‌ترین گوشی‌های هوشمند جهان، سال را به نفع خود به پایان رساند. به طوری که پنج مدل از پرفروش‌ترین گوشی‌های سال، همگی آیفون‌های اپل بودند و تنها گوشی سامسونگ گلکسی A12 توانست به جمع ۱۰ گوشی پرفروش سال راه پیدا کند.
با وجود این، سامسونگ به دلیل تنوع گسترده محصولات خود در سطوح مختلف بازار جهانی، همچنان به عنوان بزرگترین تولیدکننده گوشی‌های هوشمند در جهان باقی ماند. گوشی سامسونگ S21 اولترا، به عنوان نقطه پایانی خط تولید محبوب نوت، در سال ۲۰۲۱ به عنوان پرفروش‌ترین گوشی رده بالا در بازار گوشی‌های موبایل شناخته شد. در همین حال، گوشی‌های گلکسی A12 و A52 نیز در سطوح پایین‌تر بازار، گوی سبقت را از رقبای خود ربودند.
۲۰۲۲: سامسونگ به سختی مقام خود را نگه داشت
سامسونگ در سال ۲۰۲۲ با وجود اینکه با چالش‌های سختی روبرو بود، توانست جایگاه خود را به عنوان بزرگترین تولیدکننده گوشی‌های هوشمند در جهان حفظ کند. اپل با فاصله کمی رتبه دوم را از آن خود کرد و تنها چند قدم با پیشی گرفتن از این غول کره‌ای فاصله داشت. در این میان، فروش سری گلکسی S22 به اندازه مدل‌های قبلی سامسونگ خوب نبود و حتی نقدهای متوسطی دریافت کرد.
در همین حال، برندهای چینی بزرگی مانند شیائومی و هواوی در حال افزایش سهم خود در بازارهای در حال توسعه بودند. رشد طبقه متوسط در این کشورها نیز باعث شده بود تا تقاضا برای آیفون، که به عنوان یک کالای لوکس و نشان‌دهنده‌ی جایگاه اجتماعی تلقی می‌شود، افزایش یابد.
۲۰۲۳: اپل جایگاه سامسونگ را تصاحب کرد
اینکه اپل در نهایت از سامسونگ پیشی بگیرد، اتفاقی اجتناب‌ناپذیر بود. سه سال گذشته شبیه به اتفاقی است که یک دهه قبل برای نوکیا و سامسونگ رخ داد. در آخرین سه ماهه سال ۲۰۲۳ اعلام شد که اپل تعداد گوشی‌های بیشتری نسبت به سامسونگ به بازار عرضه کرده است و اکنون بزرگترین تولیدکننده گوشی در جهان محسوب می‌شود.
مهم‌تر از آن، فروش گوشی‌های هوشمند در سطح جهانی از زمان همه‌گیری کووید-۱۹ با کاهش مواجه بوده است، اما اپل همچنان از رشد بیش از سه درصدی برخوردار بوده، در حالی که سایر تولیدکنندگان شاهد کاهش فروش بوده‌اند.
وضعیت بازار گوشی‌های موبایل در آینده
در حال حاضر در ابتدای سال ۲۰۲۴ قرار داریم و سامسونگ به تازگی جدیدترین پرچم‌داران خود را راهی بازار کرده است. نابراین باید منتظر ماند و دید که فروش آنها در ماه‌های آینده چگونه خواهد بود. اگر گذشته الگویی برای آینده باشد، به طور قطع شاهد رقابت تنگاتنگی بین اپل و سامسونگ خواهیم بود. بخش زیادی از موفقیت به این بستگی دارد که سامسونگ چگونه بتواند بازارهای در حال توسعه را به خود جلب کند، بازاری که سال گذشته بخش عمده‌ای از آن را به اپل و رقبای چینی خود واگذار کرد.
منبع: Android Police
